Morgunblaðið - 12.12.1995, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
TONLIST
Ilallgrímskirkja
ÓRATORÍUTÓNLEIKAR
Mótettukórinn, kammersveit og ein-
söngvaramir Marta G. Halldórsdótt-
ir, Monica Groop, Kari-Heinz Brandt
og Tómas Tómasson undir sljóm
Harðar Áskelssonar fluttu þijá
fyrstu þætti Jólaóratoríunnar eftir
Johann Sebastian Bach. Laugardag-
urinn 9. desember, 1995.
ÆVISAGA sveitaorganistans frá
Eisenach er ævintýri. Fáir af sam-
tímamönnum hans gerðu sér grein
fyrir snilld hans og lögðu oft til
hans með lítilsvirðandi hætti og
jafnvel sonur hans, Philipp Emanu-
el, kallaði hann „gamla parrukið".
Sem tónskáld stóð hann á endastöð
þess stíltímabils sem nefnist „bar-
okk“ en framundan var klassíkin,
þar sem fram fór miskunnarlaust
endurmat á stíl og vinnubrögðum
á sviði tónsmíða. Johann Sebastian
Bach var því talinn af samtíð sinni
gamaldags og skipti þá engu hversu
vel úr garði verk hans voru gerð,
enda þekktu menn fá af verkum
hans því þau voru flest aðeins til í
illa varðveittum handritum. Þeir
sem þekktu verk meistarans, menn
eins og Mozart, Beethoven, Mend-
elssohn og Schumann og mátu þau
mikils, gerðu sér ekki grein fyrir
mikilvægi tónlistar hans og trúðu
vart á það að hún ætti erindi til
almennings, væri í hæsta lagi
merkileg heimild um mikla kunn-
áttu í þeirri list er tilheyrði liðinni
tíð.
Ný hljóðfæri komu einnig fram
er ollu miklum breytingum á leik-
máta og ný tónform, eins og t.d.
sónötuformið, leysti gömlu kontra-
punktformin af hólmi. Nýr stíll, ný
hljóðfæri, ný tónform, ný hugsun
og enginn hafði áhuga á gamla
draslinu og ekki aðeins Johann Se-
bastian Bach gleymdist, heldur
nærri því öll tónlist barokktímans.
Heilt listsögutímabil leið, klassík-
in, tími sónötuformsins og sinfón-
íunnar, frá 1750 til 1825 eða þar
til rómantíkin gerði klassíkina gam-
aldags og í staðinn fyrir hinn klass-
íska hreinleika, varð frumlegur sér-
kennileikinn það sem sóst skyldi
eftir. Fjarlægð barokktímans og
rómantísk viðhorf voru sá jarðveg-
ur, er gerði það stórkostlegt að
uppgötva gleymdan snilling og
Mendelssohn hratt af stað þeirri
bylgju, að uppgötva barokkina og
nú hafa menn seilst jafnvel enn
lengra aftur. Svo rammt kveður að
þessu að margir teljadeitina að hinu
gamla og upprunalega stafa af því
að samtímalist feli í sér vöntun og
ófullnægju í fegurðarsvölun, sem
finna má hins vegar í eldri list.
Nú deila menn ekki um að tónlist-
in eftir „gamla parrukið" eigi erindi
við nútímann, sem samt virðist
LISTIR
Að syngja um
gleðijólanna
„HLJÓMS VEITIN var góð og áttu óbóleikararnir, flautuleikararnir, trompettleikararnir og
konsertmeistarinn Rut Ingólfsdóttir frábærlega vel leiknar einleiks- og samleiksstófur,“
segir Jón Ásgeirsson í dómi sínum.
standa við dyr höfnunar á gömlum
gildum. í tónsköpun sinni var J.S.
Bach heimsmaður og stendur list
hans ofar öllum tímabundnum gild-
um. Flutningur Mótettukórs Hall-
grímskirkju á Jólaóratoríunni eftir
Johann Sebastian var að því leyti
til ófullnægjandi að aðeins var flutt-
ur helmingur verksins. Að vísu hefði
tekið um það bil þijá tíma að flytja
það allt. Hvað sem þessu líður var
það sem flutt var, fyrstu þijár kant-
öturnar, stórkostlegt á að hlýða.
Hljómsveitin var góð og áttu óbó-
leikararnir, flautuleikararnir,
trompettleikararnir og konsert-
meistarinn Rut Ingólfsdóttir frá-
bærlega vel leiknar einleiks- og
samleiksstófur. Upphafið á annarri
kantötunni er Sinfónía, hjarðljóð
sem var ef til vill einum of hratt
en vel flutt.
Kórinn söng af öryggi og var
gott jafnvægi á milli radda. Án
þess að á aðra sé hallað var tenór-
inn í kómum sérlega fallegur.
Fyrsta og þriðja kantatan hefjast
báðar á viðmiklum kórþáttum, sem
EINSÖNGVARARNIR Marta G. Halldórsdóttir, Monica Groop,
Karl-Heinz Brandt og Tómas Tómasson í lok tónleikanna.
voru glæsilega fluttir, svo og kóral-
amir, sem margir hveijir em með
því fegursta sem meistarinn mótaði
með sinni kunnáttu og listfengi, svo
nefnt sé sem dæmi lokakórallinn í
fyrsta þætti, Ach, mein herzliebes
Jesulein, og niðurlagið á öðmm
þætti Wir singén dir, sem báðir em
hreinar perlur.
Guðspjallamaðurinn var sunginn
----------------------------------- |
af Karl-Heinz Brandt, er auk þess í
söng aríuna Frohe Hirten, gleðisöng }
hirðanna, sem er einn allsheijar
skrautsöngur. Brandt er frábær
söngvari og bókstaflega „las“ hlust-
endum bflíutextann og söng aríuna
af snilld. Altsöngkonan Monica Gro-
op söng þijár aríur, þá fyrstu í verk-
inu Bereite dich, sem er ein af fræg-
ari aríum verksins, vögguvísuna,
Schlafe, mein Liebster og Schliesse, j
mein Herze, dies selige Wunder,
sem er ægifagurt verk, þar sem
söng- og fiðluröddin em fléttaðar
saman í undursamlegum kontra-
punkti. Söngur Monicu Groop var
glæsilegur, svo að hvergi bar á
skugga.
Marta G. Halldórsdóttir söng
engilinn í Fiirchtet euch nicht og
dúettinn Herr, deim Mitleid, ásamt
Tómasi Tómassyni. Söngur beggja
var framfærður af öryggi en ákaf-
lega tóndaufur á lægra sviðinu, svo
að vart mátti greina tónferli meist-
arans. Þetta hljómleysi á neðra svið-
inu einkenndi einnig söng Tómasar
í aríunni Grosse Herr, en tónlesin
voru prýðilega flutt og af öryggi,
enda er hér á ferðinni mjög efnileg-
ur söngvari.
Hörður Áskelsson stjórnaði verk-
inu af öryggi og eins og alltaf má
deila um hraðaval, sérstaklega í
hjarðljóðinu og einum af rismestu
kórþáttunum, Ehre sei Gott, sem
að vísu er í tvískiptum takti og
merktur Vivace. Til að mæta flókn-
um rithætti í miklum hraða hefði
þurft að láta hljómsveitina og sér-
staklega lágraddimar, sem hafa
mun meiri endurómunartíma en
háraddirnar, leika aðeins veikar, en
í þessum kafla sérstaklega, var
hljómsveitin of sterk og huldi því
oft kontrapunkt kórraddanna.
í heild voru þetta glæsijegir tón-
leikar og hefur Hörður Áskelsson
sannarlega ekki slegið slöku við og >
á hann þó að baki margan góðan *
tónlistarviðburðinn og hefur með
þeim gert Hallgrímskirkju að því
musteri tónlistar, sem hæfir minn-
ingu meistara Hallgríms. Nú er
sungið um gleði jólanna, eins og
segir í meistaralegri þýðingu Þor-
steins Valdimarssonar, sem prentuð
var í efnisskrá.
„Hirðar glaðir, hraðið förum,
hlýðið boði'af engils vörum.
Farið, sjáið, fagnið þér!“
og síðar syngur altröddin þessa
fallegu hugvekju
„Hjarta mitt, geym þetta heilaga undur
hverja stund i sælli trú.
Láttu þess eilífðarljóma þig fylla,
lækna og stilla
efans kvöl, ef kennir þú“.
Þessa þýðingu mætti efalaust
syngja við tónlist Bachs, svo vel er
fylgt hljóðfalli frumtextans. Slík
vinna, að setja íslenskan texta við
þetta meistaraverk, væri vel þess
virði að reynt yrði.
I
I
I
Jón Ásgeirsson
„M o g M
Myndasögur og myndlist
NÚ STANDA yfir tvær sýningar
sem haldnar eru í tilefni af 100 ára
afmæli myndasögunnar. Annars
vegar er um að ræða sýninguna
„Myndasögur í myndlist" sem opn-
uð var í sýningarsalnum Við Ham-
arinn í Hafnarfirði og er markmiðið
með þeirri sýningu að benda á
hvaða áhrif myndasagan, stíll henn-
ar og frásagnaraðferð hefur haft á
íslenska myndlistarmenn. Alls eru
verk eftir um 15 íslenska myndlist-
armenn, sem með einum eða öðrum
hætti hafa nýtt sér myndasöguna
í sínum verkum. Má þar nefna
myndlistarmenn eins og Erró,
Hring Jóhannesson, Helga Þorgils
Friðjónsson, Daða Guðbjömsson,
Ómar Stefánsson, Steingrím Ey-
fjörð Kristmundsson og Þór Vigfús-
son.
Einnig stendur yfir sýningin
„Nýjar myndasögur" í Gallerí Greip,
þar sem ætlunin er að sýna mynda-
sögur eftir íslenska höfunda. Alls
em sögur eftir um 15 íslenska
Mynd eftir Bjarna Hinriksson.
myndasöguhöfunda, bæði gamal-
kunna, s.s. Bjarna Hinriksson, Hall-
dór Baldursson og Þorra Hringsson,
og svo nokkra sem em að stíga sín
fyrstu spor á myndasöguferlinum.
í tengslum við sýningamar hefur
nú sjöunda tölublað myndasögu-
tímaritsins GISP! litið dagsins ljós
eftir nokkurt hlé.
Sýningamar em samvinnuverk-
efni GISP!, Gallerí Greip og sýning-
arsalarins Við Hamarinn og eru
opnar daglega, nema mánudaga,
frá kl. 14-18 og standa til sunnu-
dagsins 17. desember.
Tónleikaröö Leikfélags Reykjavíkur í Borgarleikhúsinu
Trio Nordica
TRIO Nordica heldur tónleika í Borgarleikhúsinu í
kvöld. Trio Nordica hefur leikið víða hérlendis sem og
erlendis að undanfömu. Tónleikarnir em liður í Tón-
leikaröð Leikfélags Reykjavíkur.
Trio Nordica er skipað Auði Hafsteinsdóttur fiðlu-
leikara, Bryndísi Höllu Gylfadóttur sellóleikara og
Monu Sandström píanóleikara. Tríóið var stofnað árið
1993. Þrátt fyrir ungan aldur hefur tríóið leikið víðsveg-
ar um Evrópu og í Bandaríkjunum við frábærar undir-
tektir. Í kjölfar þessara tónleikaferða hefur tríóinu
verið boðið að koma fram á tónlistarhátíðum í Skandin-
avíu og í Bandaríkjunum.
í kynningu segir: „í haust kom út fyrsti geisladisk-
ur Trio Nordica með verkum eftir Clöm Schuman,
Franz Berwald og Felix Mendelssohn. Diskurinn hefur
hlotið frábæra dóma, m.a. í stærstu dagblöðum Svíþjóð-
ar. Trio Nordica er nýkomið úr tónleikaferð um Sví-
þjóð. Sænsk dagblöð gáfu tónleikunum frábæra dóma
þar sem eftirfarandi kemur m.a. fram: „Samhentur
og tilfinningaþmnginn leikur ... í lokakaflanum
sýndu allir meðlimir tríósins gneistandi líf í einleiksköfl-
um sínum og hið lýsandi samspil sýndi ef til vill allra
best hina miklu tilfinningTi þeirra fyrir tónlistinni og
hina listrænu ögun hjá Trio Nordica.“
TRIO Nordica
Efnisskrá Tónleikanna í Borgarleikhúsinu inniheldur
verkin Píanótríó 1 eftir Áskel Másson, Píanótríó í a-
moll eftir Maurice Ravel og Píanótríó Op. 101 í c-
moll eftir Johannes Brahms.
Tónleikamir í Borgarleikhúsinu hefjast kl. 20.30 á
Litla sviði leikhússins.