Morgunblaðið - 19.03.1996, Síða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 19. MARZ 1996
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
■ Þingveislan dýra
ÞAÐ verður að koma henni í sóttkví á stundinni hr. læknir. Þetta er alvarlegasta
samviskusmitið sem við höfum fengið í stofninn í 150 ár . . .
Frumvarp til laga um viðskiptabanka
og sparisjóði lagt fram á Alþingi
Víkjandi lán Lands-
banka kljúfa þingnefnd
ÁKVÆÐI í lagafrumvarpi um að
ríkisbankar þurfi ekki lengur að
leita eftir samþykki Alþingis til að
taka víkjandi ián klauf efnahags-
og viðskiptanefnd þingsins við af-
greiðslu frumvarpsins.
Alþingi hefur nú til meðferðar
frumvarp um viðskiptabanka og
sparisjóði sem að mestu leyti fjaliar
um lagabreytingar í tengslum við
EES-samninginn. En frumvarpinu
er einnig ætlað að lagfæra nokkur
atriði í' gildandi lögum. í því sam-
bandi var m.a. lagt til að fella brott
lagaákvæði um að ríkisviðskipta-
bankar skuli leita eftir samþykki
Alþingis til að taka víkjandi lán til
að efla eiginfjárstöðu sína.
Efnahags- og viðskiptanefnd
þingsins hefur nú íjallað um frum-
varpið og leggur meirihluti nefnd-
arinnar, fuiltrúar Sjálfstæðisflokks
og Framsóknarflokks, til að hætt
verði við að fella niður þetta ákvæði.
Með 100 g af
hassi og 20 g
af amfetamíni
LÖGREGLAN á ísafirði lagði hald
á um 100 grömm af hassi og tæp-
lega 20 grömm af amfetamíni á bíl
sem stöðvaður var við Ögurnes í
ísafjarðardjúpi árla á sunnudag.
Tveir menn voru í bílnum á leið
til ísafjarðar frá Reykjavík. Lög-
reglan á ísafirði, sem vann að mál-
inu ásamt lögreglunni á Hólmavík,
telur ljóst að fíkniefnin hafi verið
ætluð til dreifingar á ísafirði og í
nágrenni. Annar mannanna í bíln-
um viðurkenndi að hafa keypt fíkni-
efnin og gaf þá skýringu að hann
hefði ætlað þau til eigin neyslu.
Mennirnir báðir hafa verið látnir
lausir.
í staðinn komi inn í frumvarpið
bráðabirgðaákvæði um að ríkis-
bankar fái heimild til að endurfjár-
magna víkjandi lán sem þeir hafa
tekið. Er heimildin takmörkuð við
þá fjárhæð sem slík lán námu í árs-
byrjun 1994 og tímabundin fram til
ársloka 1997.
Skynsamlegur varnagli
Minnihluti nefndarinnar, Ágúst
Einarsson, Þjóðvaka, Jón Baidvin
Hannibalsson, Alþýðuflokki, og
Steingrímur J. Sigfússon, Alþýðu-
bandalagi, leggst gegn þessu bráða-
birgðaákvæði en styður hins vegar
aðrar þær breytingar á frumvarpinu
sem nefndin leggur til.
í séráliti minnihlutans kemur
fram að ákvæðið um samþykki Al-
þingis fyrir víkjandi lánum til ríkis-
banka sé mjög skynsamlegur var-
nagli. Sérstaða víkjandi láns sé að
það teljist til eigin fjár innlánsstofn-
ana og í raun sé hægt að líkja slíku
láni við hlutafjáraukningu.
Fram kemur að eftir fyrst.u um-
fjöllun um frumvarpið hafi nefndin
talið að ekki bæri að fella umrætt
ákvæði út úr lögunum og viðskipta-
ráðherra hafi stutt þá ákvörðun.
Þá hafí hins vegar hafist ferill til
að breyta ákvörðuninni, og Lands-
bankinn hafi óskað sérstaklega eftir
að lagaákvæðið yrði fellt út, eða því
yrði a.m.k, breyttþannig að bankan-
um væri heimilt að taka víkjandi lán
í sama umfangi og hann mátti áður.
Eftir ýtarlegar umræður í nefndinni
hafi meiriþlutinn óskað eftir að af-
greiða málið með fyrrgreindu bráða-
birgðaákvæði, sem feli í sér heimild
til Landsbankans að skuldbreyta
hluta af víkjandi lánum sínum, eða
um 1 milljarði króna.
í minnihlutaálitinu er síðan rakin
forsaga víkjandi lána Landsbankans
sem málið snýst um. Árið 1992 átti
bankinn í verulegum erfiðleikum
með að uppfylla alþjóðlegar kröfur
um eiginfjárhlutfall. Þáverandi rík-
isstjórn lagði til sérstakar björgun-
araðgerðir fyrir 'Landsbankann til
að styrkja eiginfjárstöðu hans gegn
ýmsum skilyrðum um ijárhagslega
endurskipulagningu bankans.
Seðlabankinn lánaði Landsbank-
anum 1.250 milljónir. Trygginga-
sjóður viðskiptabanka lánaði 1 millj-
arð og ríkissjóður lánaði 2.250 millj-
arða. Þessar lánveitingar voru að
hluta til í formi víkjandi lána og
styrktu eiginfjárstöðu bankans um
4,5 milljarða króna.
Nefndarminnihlutinn segir að sú
spurning hafi vitaskuld vaknað
hvort Landsbankinn þurfi nú að
styrkja eiginfjárstöðu sína þrátt fyr-
ir aðstoðina 1993. Svo sé hins vegar
ekki, því eiginíjárstaða Landsbank-
ans um síðustu áramót var um 9,5%
sem er nokkuð yfir alþjóðlegum
mörkum, en lágmarkskrafa er 8%.
„Við eftirgrennsian minnihiuta
nefndarinnar varðandi það að heim-
ila endurfjármögnun eins og meiri-
hlutinn leggur til, var.upplýst af
hálfu meirihluta nefndarinnar að
nauðsynlegt gæti verið að end-
urmeta ýmsar eignir bankanst í
sambandi við breytingu hans í hluta-
félag. Við það endurmat getur verið
að tilteknar eignir lækki í verði
þannig að gott væri að geta styrkt
eiginfjárstöðu þar á móti,“ segir síð-
an í nefndarálitinu.
Ónóg rök
Þetta finnst minnihlutanum ekki
nægileg rök. Þannig hafí viðskipta-
ráðherra látið að því liggja, að frum-
varp um að breyta ríkisbönkum í
hlutafélög bíði' haustsins. Þá væri
eðlilegra, ef ríkisstjórnin telji nauð-
synlegt að styrkja eiginfjárstöðu
Landsbankans vegna hlutafjárvæð-
ingar, að fjalla um slíkt í frumvarpi
um þá breytingu.
Boðið í Buckinghamhöll
Það er ekki öll-
um eins gefið
Bryndís Víglundsdóttir
ElSABET II Breta-
rottning hefur boðað
25 manna hópi til
móttöku í Buckinghamhöll
þann 26. mars næstkom-
andi. Með boðinu er verið
að veita fólkinu viðurkenn-
ingu fyrir störf í þágu fatl-
aðra. Einn íslendingur er í
þessum hópi, Bryndís Víg-
lundsdóttir, skólastjóri
Þroskaþjálfaskóla íslands,
en hún hefur nú á Ijórða
áratug kennt fötluðum og
unnið að málum er þá varða.
Aðspurð af hveiju hún
valdi þennan starfsvettfang,
svarar Bryndís: „Ég var ung
þegar ég áttaði mig á því
að við þiggjum allt að gjöf;
sjón, heyrn, hugsun, allt at-
gervi okkar. Við tökum okk-
ur ekkert af þessu, við get-
um ekki heldur úthlutað börnun-
um okkar atgervi. Sumir eru ein-
faldlega heppnir, aðrir minna
heppnir. Úr því að ég var lánsöm
að þessu leyti, vil ég nota tíma
minn til að vinna í þágu þeirra,
sem ekki voru jafnheppnir. Þrátt
fyrir smæð okkar sem þjóðar
megum við ekki gleyma því að
það talar bara einn í einu. Við
eigum fullan rétt á því, eins og
stórþjóðirnar, að hafa skoðanir
og halda þeim á lofti.“
Bryndís hefur frá árinu 1982
setið í stjórn alþjóðlegra samtaka,
IAEDB - International Associati-
on ofEducation of the Deafblind.
Samtökin voru stofnuð fyrir 40
árum og er markmið þeirra að
vinna að bættri menntun og hag
fjölfatlaðra, einkum daufblindra.
Daufblindir eru þeir, sem búa við
skert eða engin not af sjón og
heyrn.
Öflugust eru samtökin í Bret-
landi, þar sem þau reka m.a. dag-
heimili, vistheimili, vinnustofur
og alls kyns aðra þjónustu fyrir
fjölfatlaða enda búa Bretar ekki
við jafnöfluga og víðtæka félags-
lega þjónustu og Norðurlandabú-
ar.
Sjálfboðaliðastarf er mjög snar
' þáttur í engilsaxneskri menningu
og eru Bretar duglegir við að láta
peninga af hendi rakna til sam-
takanna svo að hægt sé að standa
að rekstrinum með sómasamleg-
um hætti, að sögn Bryndísar.
Eins og aðrir, vinnur Bryndís
fyrir IAEDB í sjálfboðavinnu, en
segist ætíð hafa notið stuðnings
heilbrigðis- og menntamálaráðu-
neyta. „Að öðrum kosti hefði ég
ekki getað sinnt þessu, enda eru
fundir haldnir vítt og breitt um
heiminn. Ég hef talað fyrir því
að við hittumst sjaldnar, en vinn-
um þess í stað meira þegar við
höldum fundi og nýttum
okkur svo tölvutæknina
þess á milli. Þessar
skoðanir mínar hafa
mætt ákveðinni tregðu
og aðrir talið nauðsyn-
legt að hittast til þess
að skapa nánd þegar fjallað er
um svo viðkvæman málaflokk, því
oft vilja mál fá kaldan og óper-
sónulegan blæ ef aðeins er um
þau fjallað með bréfaskriftum eða
í gegnum tölvuskjái.
Starf mitt í samtökunum hefur
vissulega skilað sér inn í Þroska-
þjálfaskólann, enda fæ ég með
þessu vafstri mínu góða tilfinn-
ingu fyrir ríkjandi straumum og
stefnum. Það er afskaplega dýr-
mætt að fá að hitta fagfólk og
takast á um hugmyndir þegar
maður er í eins einangruðu starfí
og ég sinni.“
Einstaklingur er fjölfatlaður
► Bryndís Víglundsdóttir er
fædd í Reykjavík þann 22. febr-
úar árið 1934. Eftir stúdents-
próf frá MR vorið 1955, lá leið
hennar í Kennaraskólann og
síðan til Cedar Falls í Iowa þar
sem hún lagði stund á sér-
kennslufræði ásamt fleiru. Um
sjö ára skeið bjó hún í Boston
á sjöunda áratugnum og var
við nám og kennslu við Perk-
insskólann, sem er nokkurs
konar frumheijaskóli fyrir fjöl-
fatlaða. Síðar var hún í eitt ár
við nám í Tampa í Flórída. Hún
hefur unnið við kennslu hér
heima og verið skólastjóri
Þroskaþjálfaskóla íslands frá
árinu 1976. Eiginmaður hennar
var Guðmundur Bjarnason
skógræktarmaður, en hann lést
árið 1983 í Leningrad. Þau eiga
son og dóttur.
þegar fleiri en ein skynjun er
skert, annaðhvort frá fæðingu eða
vegna slysa eða veikinda. Helsta
baráttumál samtakanna er, að
sögn Bryndísar, að stuðla að
gæðalífi fjölfatlaðra frá vöggu til
grafar, sem aftur tengist hugsjón-
inni um gæðalíf fyrir okkur öll,
burtséð frá því hvernig við fæð-
umst eða hvað kann að koma
fyrir okkur á lífsleiðinni.
„Við höfum 511 þörf fyrir hjálp
á fyrsta æviskeiðinu og eins því
síðasta ef við verðum gömul og
lasburða. Hvað gerist á milli þess-
ara tveggja æviskeiða, ræðst að
sumu leyti af því atgervi sem við
fengum í vöggugjöf og að sumu
leyti ráða tilviljanir."
Staða fatlaðra fer sífellt batn-
andi og að mörgu leyti erum við
komin vel áleiðis, að sögn
Bryndísar. „Málaflokkurinn er
aftur á móti brothætt-
ur. Sagan kennir okk-
ur að þegar harðnar á
dalnum kreppir fyrst
að hjá þeim, sem eiga
erfíðast með að veija
hagsmuni sína. Hér á
ég t.d. við fatlaða, börn og ung-
linga með sértæka örðugleika og
aldraða. Maður verður bara að
vera raunsær og horfa á þetta
eins og það er.“
Bryndís segir að tölvutæknin
hafi opnað Ijölfötluðum nýjan
heim, sér í lagi daufblindum. „Ég
á von á að þrír nemendur Þroska-
þjálfaskólans fari til Danmerkur
í vor að læra hvernig er hægt að
kenna daufblindum að nýta sér
tölvur til samskipta. Þetta er mjög
spennandi og eftir þessu bíða
margir daufblindir á íslandi," seg-
ir Bryndís Víglundsdóttir að lok-
um.
Fjölfatlaðir
eigi gæðalíf
allt frá vöggu
til grafar