Morgunblaðið - 27.04.1996, Qupperneq 28

28 LAUGARDAGUR 27. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ER BETRA AÐ VERA
FIMMTUGUR ARKITEKT EN
FIMMTUG POPPSÖNGKONA?
mfcrgjtáð
Sara Guðmundsdóttir er sautján
ára og komin á samning hjá breskri
útgáfu, sem vill gefa út með henni
og hljómsveitinni Lhooq sex
breiðskífur. Sara sagði Árna
Matthíassyni að hún væri ekki enn
búin að átta sig á öllu saman, en
hún ætlaði ekki að láta þetta breyta
lífi sínu um of.
AraGuðmundsdóttir
syngur með hljóm-
sveitinni Lhooq, sem
auk hennar er skipuð
Jóhanni Jóhannssyni og
Pétri Hallgrímssyni. Hljóm-
sveitin hefur gefið út eitt lag
á erlendri safnplötu en
hyggst gefa út breiðskífu
síðar á árinu. Jóhann og
Pétur stofnuðu hljómsveitina
snemma á síðasta ári en Sara
kom til liðs við þá í lok ársins.
„Eg er hálfur Spánverji,
fæddist á Spáni og á spæns-
ka móður, en ég hef alltaf
búið hér. Eg kom fyrst fram
opinberlega fímmtán ára í
Bugsy í Hafnarfirði, hef ver-
ið að syngja hér og þar, en
það fór fyrst að ganga þegar
ég komst í söngvakeppni
framhaldsskólanna'. Þá byr-
jaði ég í Bubbleflies sem
bakraddasöngkona og fór
meðal annars á Uxa með
þeim. Þá kynntist ég
strákunum Jóa og Pétri.
LJt aá baráa á
Laugai/eginum
Ég var á æfíngu fyrir
Lindindin sem sýnd var í
Operunni og fór að fá mér að
borða á Laugaveginum. Þá
hitti ég þá og fór að spjalla og
þeir báðu mig um að koma og
syngja með þeim bakraddir
með þeim í Funkstrasse, sem
er mest til gamans gert. Svo
byrjaði ég að syngja með
þeim fyrir alvöru í nóveniber
og þá sem fullgildur með-
limur hljómsveitarinnar þó
að þeir semji tónlist og texta;
þeir semja og taka upp, svo
er ég kölluð til, fer yfir lagið
og textann með þeim, tek
spólu með mér heim og æfi
mig. Það er frábært að vinna
með þeim, þeir eru svo róleg-
ir og aldrei neitt vesen.
Söng barnalög
Ég veit ekki af hverju ég
alveg, veit að þetta á eftir að
vera erfitt, en hún kom með
út þegar við fórum til að
skrifa undir og henni leist vel
á fólkið sem við sömdum við.
Ættingjarnir hafa tekið
þessu vel og ég fékk
skemmtilegar upphringingar
frá hinum og þessum innan
fjölskyldunnar. Kærastinn
minn er á hins vegar svoh'tið
erfitt með þetta, en ég hef
líka tekið efth- þvi í skól-
anum, ekki síst eftir að það
kom mynd af okkur og frétt í
Mogganum að það voru
margir sem urðu feimnir og
jafnvel hræddir við mig.
Aðalmálið er hvað fólki hér
heima finnst, hér á ég heima
og hér vil ég að íólk skilji það
sem við erum að gera. Mér er
í raun saman hvað eitthvað
fólk úti í heimi sem ég þekki
ekkert finnst.
Knrt af
framtíáinni
Ég var búin að gera mjög
flott kort af framtíðinni, ég
ætlaði að verða arkitekt og
ég veit að ég hefði verið góð í
því. Ég held samt áfram í
námi og ég á kannski eftir að
ná að klára arkitektúrinn
þótt ég sé að syngja.
Ég veit ekki hvað ég á eftir
að gera ef allt fer að ganga
það vel að við þurfum að flyt-
ja út; líklega verið ég aldrei
reiðubúinn til þess en það er
þá eitthvað sem verður bara
að gera. Það getur líka farið
svo að ekkert gerist, við gef-
um út plötu og síðan ekki
söguna meir, það skiptir þá
engu máli, því ég hef nóg
skemmtilegt að gera þótt
mér finnist frábært að vera í
tónlistinni og vildi gjarnan
geta lifað af henni, en það er
betra að vera fimmtugur
arkítekt en að vera fímmtug
poppsöngkona."
byrjaði að syngja, en vinur
pabba míns, Oskar Guð-
mundsson, fékk mig til að
syngja barnalög inn á band.
Það þótti mér ekkert til-
tökumál og kannski er þetta í
ættinni, því við Katla María
erum systkinabörn og mig
langaði hálft í hvoru til að
verða eins fræg og hún þegar
ég var lítil.
Það er rosalega skrýtið að
vera komin á samning og ég
eiginlega er ekki búin að fatta
þetta ennþá. Þetta kemur svo
fljótt að ég átta mig ekki á
því. Ég vissi að strákarnir
voru búnir að senda kassett-
Mamma treystir mér
Morgunblaðið/Ásdís
ur út um allt, en ég spáði
ekkert frekar í það. Svo kom
þessi sprengja og við vorum
allt í einu á förum til útlanda!
H/iamma
tregstir mér
Hver er ég ?
GYLFI ÁSMUNDSSON SÁLFRÆÐINGURSVARAR SPURNINGUM LESENDA
EINN mikilvægasti þátturinn í
andlegri heilbrigði hvers einstak-
lings er fólginn í því hvernig hann
skilgreinir sjálfan sig sem per-
sónu, hver hann er, hvað hann er
og hvernig hann greinir sig frá
öðrum og upplifir sig sem sjálf-
stæðan einstakling.
Sjálfsmyndin er í mótun frá
barnsaldri. Barnið sér sjálft sig
fyrst og fremst með augum annar-
ra, einkum foreldra sinna og
nánustu fjölskyldu. Það upplifir
sig gott eða slæmt, duglegt eða
vanmáttugt, stórt eða lítið, eftir
því hvað það heyrir aðra gefa í
skyn. Þessi upplifun barnsins af
sjálfu sér í gegnum aðra þróast
smám saman í eigin meðvitund um
sig sem einstakling, sjálfsvitund.
Unglingsárin eru umbrotatímar í
þessari þróun. Unglingurinn gerir
oft uppreisn gegn gildum forel-
dranna, fer að hegða sér gagn-
stætt væntingum þeirra, en árét-
tar sig þess í stað sem sjálfstæður
einstaklingur sem fer sínar eigin
leiðir og reynir að skilgreina sig á
eigin forsendum. Þetta er erfiður
tími hjá mörgum unglingum og
sumir lenda í sjálfsvitundarkrep-
pu, þar sem þeir eru ráðvilltir og
hafa efasemdir um hverjir þeir
eru í raun og veru. Ef unglingnum
tekst ekki að komast út úr þessari
kreppu getur hann orðið ósjálf-
stæður, rótlaus og finnur sig ekki í
tilverunni.
Margir þeirra sem leita tO sál-
íræðinga eða geðlækna láta í ljósi
lágt sjálfsmat og óvissa sjálfs-
mynd: „Ég er eiginlega ekki neitt,
neitt.“ Aðrir skilgreina sig á sama
hátt og barnið gerir, eins og aðrir
sjá þá. „Ég er maðurinn hennar
Jónínu hans Jóns,“ segir í þekktri
gamanvísu. Reyndar hefur það
verið siður hjá frændþjóðum
okkar að skilgreina eiginkonur
sem viðhengi við menn sína, þar
sem aðeins er bætt frú framan við
nafn og stöðu mannsins: „Frú
húsasmíðameistari Jens Jensen."
Þegar eiginmennirnir í saumak-
lúbbnum hittast í fyrsta sinn, kyn-
na þeir sig gjarnan í þessa veru:
„Ég er maðurinn hennar
Margrétar.“ En líklega mundu
þeir undir öðrum kringumstæðum
taka skýrar til orða: „Ég heiti
Guðmundur Jónsson og er
múrari. Ég er Skagfírðingur og
hestamaður, kominn af Jóni
Arasyni í beinan karllegg.11 Þarna
er verulegur munur á og er ekki
líklegt að þessi maður þurfi að
biðjast afsökunar á sjálfum sér.
Nokkrir þættir skipta meira
máli en aðrir sem auðkenni á ein-
staklingnum. Nafnið er þar
tvímælalaust veigamest. Það er að
jafnaði traustasti og varanlegasti
hluti sjálfsmyndarinnar. Það fyl-
gir manni frá vöggu til grafar, eða
svo á við um flest okkar.
Undantekningar eru þó útlendin-
gar sem gerast íslenskir ríkisbor-
garar og bera ekki nöfn sem falla
að íslensku máli og nafnasiðum.
Þeir þurfa að taka sér nýtt nafn.
Mörgum þeirra hlýtur að veitast
erfítt að horfa á eftir mikilvægas-
ta auðkenni sjálfsmyndarinnar.
Þótt okkur sé annt um að vernda
íslenskuna og þann mikilvæga
menningararf sem fólginn er í
nafnasiðum okkar, jaðrar það við
mannréttindabrot að skylda fólk
til að segja skilið við svo stóran
hluta af sjálfsmynd sinni.
Annar mikilvægur þáttur í
sjálfsmynd okkar er starfíð.
Snemma fær einstaklingurinn
hugmyndir um hvað hann ætlar
að verða, þegar hann er orðinn
stór. Orðaiagið eitt ? hvað hann
ætlar að verða ? bendir til þess að
í því sé fólgið eitt megininntak
tilvistar hans sem sjálfstæðs ein-
staklings. Við skilgreinum eða
þekkjum annað fólk af því starfi
sem það gegnir. Við spyrjum
stundum, þegar við viljum vita
deili á einhverjum: „Hvað er
hann?“ og eigum þá við hvað hann
starfi. Sá sem ekki hefur starf-
sheiti er óskilgreind persóna að
töluverðu leyti.
Enn einn veigamikill þáttur í
sjálfsmynd okkar er uppruni
okkar ogrætur. Við fáum í vög-
gugjöf marga eiginleika foreldra
okkar og forfeðra lengra aftur.
Við líkjumst þeim svo og svo mik-
ið í útliti, fasi og skapgerð, þótt
umhverfíð eigi eftir að móta þessa
eiginleika að verulegu leyti og
skapa þannig nýjan og sjálf-
stæðan einstakling. Flestir hafa
þörf fyrir að þekkja uppruna sinn
til þess að skerpa vitund sína um
það hverjir þeir eru. Alltof margir
fá þó ekki tækifæri til þess fyrr en
seint og um síðir. Margir kjör-
foreldrar kjósa að leyna ættleiddu
barni sínu sannleikanum um up-
pruna þess. Astæður fyrir því
geta verið ýmsar, svo sem trú
foreldranna að með því hlífi þeir
barninu við óþægilegri vitneskju,
sem það hafi ekki þroska til að
skilja, eða ótti við að barnið verði
þeim fráhverft. Langoftast fær þó
barnið þessa vitneskju, fyrr eða
síðar, jafnvel á fullorðinsárum, og
þá oft á miður heppilegan hátt.
Slíkt getur skilið eftir sig djúp
sárindi í sálarlífi viðkomandi ein-
staklings og tilfinningu um að
hafa verið blekktur af þeim sem
hann treysti best. Affarasælast
fyrir alla sem hlut eiga að máli er
að barnið alist upp með þessa vit-
neskju frá fyrstu tíð, þótt það
skilji ekki strax hvað í henni felst.
Nú eru að byrja að vaxa upp
börn sem getin hafa verið með
tæknifrjóvgun og er þá venjulega
notað sæði frá manni sem nýtur
nafnleyndar. Fyrr eða síðar munu
mörg þessara barna fara að leita
uppruna síns, en líklega með min-
ni árangri en ættleiddu börnin.
Vilhjálmur Árnason heim-
spekingur skrifaði fyrir skömmu
grein í Morgunblaðið, þar sem
hann lagði áherslu á rétt þessara
barna til að þekkja uppruna sinn.
Undir þau orð skal tekið hér. Það
eru ekki aðeins mannréttindi þeir-
ra heldur ein af forsendum þess
að þau öðlist skýra og heilbrigða
sjálfsmynd.
•Lesendur Morgunbln dsins geta
spurt sálfræðinginn um það sem
þeim liggur á hjniin, tekið er á móti
spurningum á virkum dögum milli
klukkan 10 og 17 í sfma 569 1100 og
bréfum eða sfmbréfum merkt:
Vikulok, Fax 5691222.