Morgunblaðið - 01.05.1996, Blaðsíða 30

MORGÚNBLAÐIÐ
&0 MÍÐVIKÚdAGÚR' l'. MÁf 1&96________________
LISTIR
Kópavogsskáld í Gerðarsafni
Að hnoða
kúlu úr sann-
leikanum
Á björtu vorkvöldi komu nítján Kopavogs-
skáld saman í Gerðarsafni og lásu ljóð sín
uppúr bók sem nýlega kom út í tilefni af
Morgunblaðið/Arni Sæberg
FJÖLMARGIR gestir komu í Gerðarsafn að hlýða á ljóðalestur.
flörutíu ára afmæli kaupstaðarins. Jónas
Ingimundarson lék á píanó. Þröstur Helga-
son hlýddi á lestur skáldanna og segir hér
frá nokkrum ljóðanna.
JÓN úr Vör las ljóðið Ég mun gera þér orð. Jónas Ingimundar-
son lék á píanó.
AÐ ER vorkvöld í Kópavogi
og nítján bæjarskáld hafa
safnast saman í listasafninu
að lesa ljóð sín fyrir gestkomandi.
Dauf kvöldbirtan læðist innum þak-
gluggana og ég sé nýja Smára-
hverfið í vorlitunum bera við blá
fjöllin útum hringaðan glugga.
Fyrst skálda les Jón úr Vör. Það
er hljóðlátt kvæði en boðar okkur
orð, vonandi fleiri orð. Skáldið seg-
ist hafa leitað orðs í huga sér og
„bak við hurðir/ allra orða“. Hann
segist munu gera okkur orð þegar
hann hefur fundið það.
Um vanda skáldskapar
Og fleiri orð. „Þau koma hljóð-
lát/ yfir heitar sandöldur// í sporum
þeirra/ spretta gullin blóm// í
skugga dimmblárra fjalla/ í fölnuðu
grasi// er þeirra vænst“, yrkir Guð-
ríður Lillý Guðbjörnsdóttir. Og
vandi skáldskaparins er fleirum
hugleikinn. Gylfí Gröndal fjallar um
„öræfí skáldskapar": „skyldu elja
og hugljómun/ komast þangað/ alla
leið// að landnámi kvæðis?“ Og
Hjörtur Pálsson um hlutverk skálds:
Að „hnoða kúlu úr sannleikanum/
og kasta henni í hausinn á næsta
manni!“ Og um magnlausa uppreisn
skálds: „Eg neita að kveða mig í
sátt við tímana/ væri minn brandur
búinn með stál/ mundu hvítglóandi
eggjar hans ... mundi ég/ höggva
ótt og títt á báða bóga// ég mein-
hægðarmaðurinn/ með penna í
hendi.“ Og Kjartan Árnason um
skáldið sem heldur að það sé eitt
um skáldskapinn: „Heldur til skóg-
ar að lesa/ fölnuð blöð af greinum
tijánna/ yrkja litskrúð hrungjarnra
laufa/ inní angurblíð ljóð um feg-
urð/ og dauða// ó þú einsemd/—
þú hverfula líf!// Hikar við jaðar-
inn// Skógurinn fullur af skáldum".
Andvaka í Kópavogi
Og Jónas leikur stutt stef á milli
skálda, fangar anda hvers fyrir sig
í tóna sem fylla salinn. Og úti leika
síðustu kvöldgeislarnir sér á þökum
húsa í bæ þar sem „það er einhvern
veginn eðlilegt“, eins og Þórður
Helgason segir, „að rekast á veggi/
að slaga eftir götum/ að vera á
hausnum.“ En að vera andvaka í
Kópavogi er það einhvern veginn
ekki: „Djöfullegt má það teljast/
að eiga heima í svefnbæ/ en sofa
ekki neitt/ stara í svart loftið allar
nætur/ og telja kópa.“
Og sumir minnast horfinna
stunda í þessum bæ. Ólöf Péturs-
dóttir man Borgarholtið þegar það
var „drungalegt og dimrnt"; þegar
þar voru „forynjur við hvert fót-
mál/ þar sem nú brosir Gérðarsafn/
blómum og börnum.“ Fjölmargir
minntust þannig æsku sinnar í vog-
inum og breyttra tíma. Hjörtur
Pálsson getur Kópavogsfundar en
andrúm hans virðist ekki lifa leng-
ur: „Á hinum forna þingstað í Kópa-
vogi/ segir sagan/ að sumir hafi
skrifað undir/ grátandi/ 1662.//
Nú fljúga þeir til Brússel/ hlæj-
andi/ — á Saga Class.“
Auk þeirra sem hér hafa verið
nefnd fluttu Einar Ólafsson, Ey-
vindur Pétur, Geirlaugur Magnús-
son, Guðrún Guðlaugsdóttir, Hall-
fríður Ingimundardóttir, Hrafn A.
Harðarson, Jón Bjarman, Kristjana
Emilía Guðmundsdóttir, Sigríður
Vilhjálmsdóttir, Steinþór Jóhanns-
son, Valgerður Benediktsdóttir og
Þoivarður Hjálmarsson ljóð. Kvöld-
ið leið hratt undir lestri skáldanna
og tónum Jónasar. Þegar útúr safn-
inu kom blasti við mér Esjan sem
við Reykvíkingar höfum löngum
viljað eigna okkur og kirkjuturn
Hallgríms gægðist yfir Öskjuhlíð-
ina.
TÖNLIST
íslenska óperan
EINSÖNGSTÓNLEIKAR
Þóra Einarsdóttir, sópransöngkona,
og Jónas Ingimundarson, píanóleik-
ari, fluttu söngverk eftir Handel,
Mozart, Debussy. Walton, Beliini og
Gounod. Laugardagurinn, 27. apríl,
1996.
ÞAÐ ER góð venja hjá Styrktar-
félagi íslensku óperunnar, að bjóða
ungum söngvurum að syngja sinn
„fyrsta konsert", sem getur verið
sönglistamanni góð hvatning og
viðurkenning við upphaf starfsfer-
ils hans. Auðvitað þarf íslenska
óperan að vita eitt og annað um
unga söngvara og margir hafa í
raun fengið sína fyrstu vígslu á
sviði, hjá þeirri stofnun. Þrátt fyrir
að tónleikamir séu í raun fyrstu
tónleikarnir sem Þóra Einarsdóttir
heldur að loknu framhaldsnámi í
Englandi, hefur hún sungið oft og
víða opinberlega og ber þar hæst
söngur hennar á Vínartónleikunum
með Sinfóníuhljómsveit íslands. En
hvort sem hægt er að telja tónleik-
ana í Gamla bíó fyrstu tónleika
hennar eða ekki, marka þeir þau
skil, að hún stendur eftir þá sem
fullþroskuð söngkona, sem bundn-
ar eru við miklar vonir um glæsta
framtíð.
Tónleikamir hófust á tveimur
aríum eftir Handel og sú fyrri,
Piangero la sorte mia, aría Kleópö-
tru úr óperunni Júlíus Cesar en
seimp, Tornami a vanheggiar, aría
Alcinu úr samnefndri óperu. Það
færist æ meira í vöxt að uppfæra
löngu gleymdar óperur Handels og
„Til stórra
afreka“
hefur þá komið í ljós,
að frægð Handels, sem
óperutónskáld, byggð-
ist á frábærri tónlist
hans. Alcina var t.d.
færð upp 1970, með
Sutherland í aðalhlut-
verki og vakti sú upp-
færsla mikla athygli.
Þóra söng báðar ar-
íurnar af glæsibrag og
sérstaklega aríuna úr
Alcinu en þar mátti
heyra vel útfærðar bar-
okkstrófur, sem Hand-
e! ritaði sérstaklega
fyrir söngkonurnar
sínar, því ekki vildi
hann að þær mótuðu
verkin að eigin geðþótta og var oft
æði strangur við þær.
í stað þess að syngja frægar
aríur eftir Mozart, valdi Þóra sér
viðfangsefni í sönglagasafni meist-
arans en á því sviði var Mozart
mun smátækari en á öðmm sviðum
og kenna sagnfræðingar því um
að hann hafi í raun ekki haft áhuga
á ljóðagerð og þaðan af síður fyrir
þeirri alþýðusönglist sem mótaði
söngstíl Schuberts. Sagt er að Das
Veilchen (Fjólan), sé í raun eina
alvöru ljóðið sem Mozart hafi tón-
klætt. Tvö fyrstu lögin eru fræg-
Þóra
Einarsdóttir
ustu sönglög meistar-
ans, Sehnsucht nach
dem Frúhlinge (Nú
tjaldar foldin fríða) og
Das Veilchen, sem
Þóra söng aldeilis fal-
lega, sérstaklega
„Fjóluna“ en þessi ein-
földu og fallegu tón-
verk eru sérlega vand-
meðfarin. Tvö næstu
viðfángsefnin eru ekki
flokkuð sem sönglög.
Un moto di gioja, er
aría (K.476) og Rid-
ente la calma, Canzo-
netta (K.152), líklega
frá hinni frægu ítalíu-
ferð meistarans. Bæði
þessi verk voru borin upp af sterkri
tilfinningu fyrir sérkennilega seið-
andi tónbogalist Mozarts. Der
Zauberer er gamansamt ljóð um
ástina og það túlkaði Þóra mjög
fallega. í Abendempfindung var
næturstemmningin ráðandi og leik-
urinn í Das Kinderspiel, skemmti-
lega mótaður. Siðasta lagið var
meistarverkið An Chloé, undurfag-
urt ástarljóð og er tónskipan þess
eins konar rondino fyrir píanó,
undurfagurt verk sem ekki er hægt
að flokka sem eiginlegt sönglag.
Flutningur Þóru á þessum við-
kvæmu og „óhreinu börnum" Moz-
arts var frábær en undirleikur Jón-
asar var magnaður þeim galdri
snertilistar á píanó, sem aðeins er
að fínna hjá þeim listamönnum,
sem af litlu blómi geta laðað fram
angan og fegurð óendanlegrar
blómabreiðu. Bæði söngur Þóru og
leikur Jónasar var gæddur mikilli
list og þessi sönglagaþáttur Moz-
arts eftirminnilegur listviðburður.
Eftir hlé var Debussy á efnis-
skránni, þrjú lög er nefna mætti
Prúðmannlegar hátíðir, við kvæði
eftir Verlain og var síðasta lagið
Claire de lune, sérlega áhugavert
en öll lögin voru mjög vel flutt af
Þóru og Jónasi. Þrír söngvar eftir
grallarann William Walton voru
næst á efnisskránni. Walton var
aðeins tvítugur er hann vakti
heimsathygli fyrir söngverkið
„Facade", við súrrealísk kvæði eft-
ir Edith Sitwell en nefndir þrír
söngvar eru einmitt við kvæði eftir
þessa sérkennilegu skáldkonu og
var síðasti söngurinn, Old Sir
Faulk, sérlega skemmtilega út-
færður en þar leikur Walton með
jazzhryn, sem flytjendur náðu að
útfæra mjög vel.
Tónleikunum lauk með tveimur
stór aríum, Eccomi in lieta vesta,
eftir Bellini og glæsisöngverkinu,
Je veux vivre, úr Rómeo og Júlíu,
eftir Gounod og þarf vart að fara
mörgum orðum um þann flutning,
sem var í einu orði sagt frábær.
Með þessum tónleikum hefur Þóra
Einarsdóttir tekið sér stöðu sem
ein af okkar bestu söngkonum, þar
sem saman fer góð menntun og
hæfileikar, er ættu nægja henni til
stórra afreka í framtíðinni.
Jón Ásgeirssori
Lokasýn-
ing Is-
lensku
mafíunnar
NÚ fer hver að verða síðastur
til að sjá íslensku mafíuna í
Borgarleikhúsinu en lokasýn-
ing er nú á fimmtudaginn 2.
maí.
íslenska mafían er eftir þá
Kjartan Ragnarsson og Einar
Kárason en þeir unnu verkið
upp úr bókum Einars „Heim-
skra manna ráð“ og „Kvika-
silfur".
íslenska mafían er marg-
þátta fjölskyldusaga - örlaga-
saga Killians fjölskyldunnar.
Bakgrunnur leikritsins er sam-
félag síðustu áratuga. Þar
koma fram litríkir persónuleik-
ar og er óhætt að fullyrða að
þetta er kraftmikið og að-
gangshart leikrit með leiftr-
andi húmor.
Leikarar eru: Ari Matthías-
son, Árni Pétur Guðjónsson,
Bryndís Petra Bragadóttir,
Eggert Þorleifsson, Ellert A.
Ingimundarson, Felix Bergs-
son, Guðmundur Ólafsson,
Hanna María Karlsdóttir,
Helga Braga Jónsdóttir,
Magnús Ólafssön, Margrét
Helga Jóhannsdóttir, Pétur
Einarsson, Sóley Elíasdóttir,
Valgeir Skagíjörð og Þröstur
Leó Gunnarsson. Leikstjóri er
Kjartan Ragnarsson.