Morgunblaðið - 23.05.1996, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 23. MAÍ 1996
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Bretar segja Evrópusam-
bandínu stríð á hendur
John Major, forsætisráðherra Bretlands,
ætlar að láta sverfa tii stáls gagnvart Evr-
ópusambandinu þangað til lausn fínnst á
kúariðudeilunni. Bretar geta með ýmsum
hætti truflað starf ESB og jafnvel lamað
það á einstökum sviðum.
sammála því að sparka í ESB án
þess þó að láta Evrópusamvinnuna
hiynja með öllu.
Að lokum var fallist á tillögu
er lögð hafði verið fram í greinar-
gerð frá David Davis, aðstoðarráð-
herra í utanríkisráðuneytinu, þar
sem færð eru rök fyrir því að eina
færa leiðin sé að reyna að flýta
lagalegri meðferð málsins fyrir
Evrópudómstólnum á sama tíma
og reynt verði að ná athygli sam-
að dylja eigin „getuleysi" í málinu
og sögðu þingmenn hans hugsan-
legt að íhaldsmenn væru með
þessu að undirbúa þingkosningar
í haust er myndu snúast um þetta
mál.
Major átti í gær samtal við
Jacques Santer, forseta fram-
kvæmdastjórnarinnar, sem emb-
ættismenn sögðu hafa verið vin-
samlegt. A næstu dögum munu
breskir erindrekar reyna að út-
fyrr en að búið er að leysa nauta-
kjötsdeiluna.
Samkomulag verður einnig að
vera um styrki til vísinda og sam-
göngumannvirkja að ekki sé
minnst á skattamál. Dragist deilan
á langinn gætu Bretar komið í veg
fyrir aðild nýrra ríkja eða endur-
skipulagningu byggðastefnu sam-
bandsins.
Pirra og trufla
Á fjölmörgum sviðum eru
ákvarðanir teknar með meirihluta
atkvæða eða auknum meirihluta,
þar sem þarf 61 atkvæði af 87 til
að ákvörðun nái fram að ganga.
Þar geta Bretar ekki beitt neitun-
arvaldi, svigrúm þeirra til að pirra
samstarfsþjóðir sínar og trufla
starfsemi sambandsins er eftir sem
áður verulegt.
Þeir geta beitt málþófi á fundum
og hefur Major hótað því að taka
upp kúariðumálið á öllum ESB-
Reuter
BRESKAR kýr á beit í Lankashire. Samstarfsþjóðir Breta krefjast þess að mun fleiri nautgripum
verði slátrað til að koma í veg fyrir kúariðu en Bretar geta sætt sig við.
SAMBAND Breta og Evrópusam-
bandsins hefur verið stormasamt
um langt skeið. Það stefnir hins
vegar allt í harðasta áreksturinn
frá upphafí í kjölfar yfírlýsingar
Johns Majors, forsætisráðherra
Bretlands, í þinginu á þriðjudag
þar sem hann lýsti því yfír að Bret-
ar myndu ekki taka þátt í ákvörð-
unum á vettvangi ESB þar til lausn
fyndist á kúariðumálinu. Bresk
stjómvöld komu í gær í veg fyrir
samþykkt sáttmála um gjaldþrot,
er nýlega náðist samkomulag um.
Bretar eru æfir vegna þeirrar
ákvörðunar sérfræðinganefndar
sambandsins að neita að slaka á
útflutningsbanni á breskar naut-
gripaafurðir, sem hefur verið í gildi
frá því í byijun apríl.
Ákvörðunin var tekin í Brussel
á mánudag. Ljóst var fyrir fundinn
að Þjóðverjar og Austurríkismenn
væru andvígir öllum tilslökunum
og sökuðu Þjóðveijar Breta á
mánudag um að beijast af meiri
krafti gegn útflutningsbanninu en
gegn kúariðu. Þá tóku Spánveijar
ákvörðun um að snúast gegn Bret-
um. Þeir hafa lengi verið gramir
Bretum fyrir að setja 30 ára inn-
flutningsbann á spænskar svína-
afurðir vegna svínapestar. Bann-
inu var nýlega aflétt og vildu Spán-
veijar ekki að aðrar þjóðir slyppu
með auðveldari hætti en þeir sjálf-
ir. Þegar Portúgalir og Benelux-
ríkin snerust einnig gegn tilslökun-
um var ljóst að Bretar höfðu orðið
undir.
Þolinmæðina þraut yfir
morgunverði
Heimildir herma að það hafí
verið morguninn eftir, við morgun-
verðarborðið, sem Major tók
ákvörðun um að sýna ESB fyllstu
hörku á móti. Þolinmæði hans
þraut endanlega þegar hann fékk
í hendumar dagblöð með fyrir-
sögnum á borð við „Bretar niður-
lægðir“ og „Smánarlegt".
Þótt að hann hafí staðið við hlið
Helmuts Kohls Þýskalandskansl-
ara fyrir fímm árum og heitið því
að koma Bretum í innsta kjarna
Evrópu var orðið ljóst að allt
stefndi í mestu átök Breta við ESB
frá því að þeir gerðust aðilar að
sambandinu fyrir 23 árum. Major
gerði sér grein fyrir að gífurleg
reiði blundaði í þingmönnum
íhaldsflokksins og ekki yrði hjá
því að komist að láta sverfa til
stáls.
Símafundur klukkan átta
Klukkan átta um morguninn
höfðu embættismenn komið á
símafundi með Douglas Hogg
landbúnaðarráðherra,
sem var f Brussel, og
Malcolm Rifkind utanrík-
isráðherra, sem
Strassborg. Major reidd-
ist enn meir er Hogg tjáði
honum að sum ríki hefðu
fallið frá loforðum um stuðning við
Breta þegar að atkvæðagreiðslu
kom.
Rifkind gerði grein fyrir þeim
kostum er Bretar stæðu frammi
fyrir en varaði við því að grípa til
aðgerða er gætu talist „ólöglegar"
s.s. að greiða ekki framlög til Evr-
ópusambandsins. Aðstoðarmenn
Rifkinds sögðu hann hafa verið
starfsþjóðanna með því að neita
samvinnu.
Stuðningur frá Clarke
Áður en Major greindi þinginu
frá ákvörðun sinni fékk hann
stuðning frá Kenneth Clarke fjár-
málaráðherra, helsta Evrópusinna
stjómarinnar, og hafnaði tillögu
Leons Brittans, fulltrúa Breta í
framkvæmdastjóminni, og Step-
hens Walls, sendiherra Breta í
Brussel, um að bíða með aðgerðir.
Yfirlýsing Majors í þinginu síð-
degis var einmitt á þeim nótum
berlega í ljós áhyggjur af því að
Evrópuandstæðingar myndu nota
málið til að reyna að koma Bret-
landi úr Evrópusambandinu.
Undirbúningur fyrir
kosningar?
Verkamannaflokkurinn sakaði
hins vegar stjórnina um að reyna
skýra afstöðu Breta fyrir sam-
starfsríkjum þeirra í sambandinu.
Margir kostir
Bretar geta truflað starfsemi
ESB á fjölmörgum sviðum. Auð-
veldast er að valda usla á þeim 68
sviðum þar sem samhljóða ákvarð-
ana aðildarríkjanna er krafíst, s.s.
varðandi fyrmefndan gjaldþrota-
sáttmála. Þannig gætu Bretar lam-
að sameiginlega utanríkis- og vam-
arstefnu sambandsins. Ekki verður
til dæmis hægt að fordæma mann-
réttindabrot í öðrum ríkjum eða
taka ákvörðun um að senda eftir-
litsmenn til að fylgjast
með kosningunum . í
Rússlandi nema með
samhljóða ákvörðun.
Bretar geta einnig
stöðvað alla samvinnu á
sviði dómsmála, s.s.
áform um að samþykkja stefnu-
skrá fyrir hina nýju Evrópulög-
reglu, Europol, í næsta mánuði.
Ekki er heldur hægt að gera
neinar breytingar á Maastricht-
samkomulaginu nema með sam-
þykki Breta. Vikulegir fundir emb-
ættismanna og mánaðaflegir fund-
ir ráðherra vegna ríkjaráðstefn-
unnar verða því árangurslausir
fundum, jafnvel þeim sem ekki er
hægt að tengja við landbúnaðar-
málið með ríku ímyndunarafli. Bret-
ar geta jafnframt krafíst þess að
farið sé í einu og öllu eftir vinnu-
reglum. Þannig eiga öll skjöl að
liggja fyrir á hinum ellefu opinberu
tungumálum ESB fyrir ráðherra-
ráðsfundi. Það gerist aldrei í raun
en Bretar gætu farið að krefjast
þess. Þá gætu þeir neitað að sam-
þykkja smámál umræðulaust.
Þótt Bretar beiti öllum þessum
ráðum geta þeir ekki lamað starf-
semi Evrópusambandsins. Þeir geta
hins vegar tafið verulega fyrir
framgangi mála og farið
óendanlega í taugamar á
samstarfsþjóðunum.
Aðferðir af þessu tagi
hafa áður reynst árang-
ursríkar. Frakkar knúðu
árið 1994 í gegn að
byggð yrði dýr og að margra mati
óþörf bygging fyrir Evrópuþingið í
Strassborg með því að hóta því að
sniðganga Evrópukosningar. Þá var
komið mjög mikið til móts við kröf-
ur Spánveija í sjávarútvegsmálum
er þeir hótuðu að beita neitunar-
valdi gegn aðild Svía, Finna og
Austurríkismanna.
•Byggl á The Daily Telegraph.
og var henni ákaft fagnað af stuðn-
ingsmönnum íhalds-
flokksins. Þykir ljóst að
„Brittan taldi jafnt Evrópusinnar sem
var í skynsamlegt Evrópuandstæðingar
að bíða“ innan flokksins standa
——— með forsætisráðherran-
um í málinu. Sumir
íhaldsmenn létu hins vegar óopin-
„Gæti tafið
ríkjaráð-
stefnu"
Verkfalli
lýkur í
Noregi
10 DAGA verkfalli norskra
vélaverkfræðinga lauk með
nýju launasamkomulagi í gær,
en atvinnurekendur lýstu yfir
áhyggjum af því að vinnu-
stöðvunin hefði verið dýrkeypt
og gæti svipt útflutningsat-
vinnuvegi trausti.
Loka þurfti flestum skipa-
smíðastöðvum vegna verk-
fallsins, sem einnig kom í veg
fyrir að bílapartar bærust til
framleiðenda í Evrópu og hafði
áhrif á olíuframleiðslu.
Þjóðverjar
rétta Jackson
sáttarhönd
ÞÝSKA
stjómin rétti
skemmti-
kraftinum
Michael
Jackson sátt-
arhönd í gær
og samþykkti
fmmvarp til
breytingar
skattalaga,
sem popp-
goðið gerði að ástæðu til að
aflýsa tónleikaferð um Þýska-
land.
Ollum erlendum listamönn-
um, sem koma fram í Þýska-
landi, ber að gieiða 25% skatt
af tekjum sínum og má ekki
draga frá kostnað, sem nemur
tugum milljóna í skrautsýning-
um Jacksons. Samkvæmt nýja
frumvarpinu munu erlendir
listamenn framvegis geta talið
fram líkt og þýskir eða greitt
fjórðungsskattinn.
Mikils fjölda
enn saknað
eftir ferjuslys
MÖRG hundmð manns af
tanzanísku feijunni, sem
hvolfdi á þriðjudag á Viktoríu-
vatn}, var enn saknað í gær.
Feijan mátti taka 433 far-
þega. Ríkisútvarpið í Tanzaníu
sagði að rúmlega 500 manns
hefðu farist, en farþegi sem
bjargaðist sagði að 900 til
1.000 manns hefðu verið um
borð. Sagt var að 120 manns
hefðu bjargast.
Norski Mið-
flokkurinn
tapar fylgi
NORSKI Miðflokkurinn hefur
nú 32 menn á þingi, en fengi
aðeins 14 menn kjöma ef
gengið yrði til kosninga nú
samkvæmt skoðanakönnun,
sem dagblaðið VG og norska
útvarpið létu gera. Leiðtogar
flokksins segja þetta ekki
munu hafa áhrif á stefnu hans.
Fótboltahelja
ráðherra
GIANNI Rivera, fyrrverandi
knattspymustjarna, tók á
þriðjudag við embætti aðstoð-
amtanríkisráðherra í nýrri rík-
isstjórn á Ítalíu.
Rivera lék 60 landsleiki á
21 árs ferli og var valinn
knattspyrnumaður Evrópu
1969. Hann var kjörinn á þing
1987.