Morgunblaðið - 23.05.1996, Blaðsíða 38

38 FIMMTUDAGUR 23. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Athugasemd við grein-
ina „Til varnar Flateyri“
LAUGARDAGINN 4. maí síð-
astliðinn skrifaði Önundur Ás-
geirsson frá Sólbakka grein í
Morgunblaðið þar sem hann gagn-
rýnir tillögu að varnargörðum
gegn snjóflóðum fyrir Flateyri.
Tillagan var unnin af Norsku jarð-
tæknistofnunni (NGI) og Verk-
fræðistofu Sigurðar Thoroddsen
(VST) og greint var frá henni í
Murgunblaðinu og öðrum fjölmiðl-
um fyrir nokkru. I greininni kemur
fram að Önundur telur varnargarð-
ana „með öllu ónothæfa“ og „óafs-
akanleg og ástæðulaus umhverfís-
spjöll“. Önundur telur einnig að
umsögn um tíðni snjóflóða á Flat-
eyri, sem fram kemur í skýrslu
NGI og VST um garðana, sé „frá-
hrindandi og ótrúverðug“ og að
teikningar af legu garðanna í
skýrslunni séu „rangar og sérstak-
lega villandi". Hann heldur því
fram að snjóflóð muni skella á
fyrirhuguðum görðum með um eða
yfir 70° horni og bendir réttilega
á að leiðigarðar, sem mynda svo
hátt hom við fióðstefnuna, séu í
raun þvergarðar og gagnslausir
við þessar aðstæður. Að lokum
telur hann að „auðvelt" sé að
byggja 5-6 sinnum ódýrari garða
„sem myndu koma algjörlega í veg
fyrir tjón á allri byggð á Flateyri“.
Mat Önundar á ástreymishorni
snjóflóða á leiðigarðinn undir
Skollahvilft byggist á misskilningi.
Hornið getur virst allstórt þegar
horft er á hlíðina undir ákveðnu
sjónarhorni neðan af eyrinni og
þegar skoðaðar eru ljósmyndir sem
teknar eru af eyrinni úr lofti. Kort
af eyrinni og hlíðinni ofan hennar
sýna hins vegar að hornið er um
20° eins og gert er ráð fýrir í
skýrslu NGI og VST.
Fallast má á þá skoðun Önundar
Mat Önundar á
ástreymishorni snjó-
flóða á leiðigarðinn
undir Skollahvilft er,
að mati Tómasar Jó-
hannessonar, á mis-
skilningi byggt.
að sú tíðni flóða á Flateyri, sem
nefnd er í skýrslu NGI og VST,
sé fráhrindandi. Allmargir sér-
fræðingar, bæði innlendir og er-
lendir, hafa reynt að meta tíðnina
á grundvelli fyrirliggjandi gagna.
Niðurstaða þeirra er á þá leið að
svipuð flóð og það sem féll síðast-
liðið haust séu vissulega sjaldgæf,
en þó megi gera ráð fyrir að slík
flóð geti fallið að meðaltali einu
sinni á hveijum eitt hundrað til tvö
hundruð árum þegar til langs tíma
er litið. Trúverðugleika þessa mats
má vissulega draga í efa en ég
held að ekki sé völ á öðru betra.
Tillaga Önundar felur í sér tvo
leiðigarða undir Skollahvilft og
einn leiðigarð undir Innra-Bæjar-
gili. Garðarnir fyrir neðan Skolla-
hvilft eiga að leiða flóð í sjó fram
í svokallaðri Bót og koma í veg
fyrir að þau valdi tjóni á byggð-
inni á eyrinni eða á Sólbakka innan
eyrarinnar. Staðsetning ytri garðs-
ins undir Skollahvilft er á margan
hátt freistandi og var athuguð sér-
staklega þegar kannaðir voru val-
kostir fyrir staðsetningu leiðigarð-
anna. Horfið var frá henni vegna
þess að hraði snjóflóðsins er meiri
svo ofarlega í hlíðinni en þegar
neðar dregur. Garður á þessum
stað þyrfti því að vera hærri en
ef hann er staðsettur þar sem til-
lögur NGI og VST gera ráð fyrir.
Hér má nefna að ummerki eftir
flóðið haustið 1995 mældust í
u.þ.b. 30 m hæð yfir gilbotninum
þar sem flóðið streymdi út úr gil-
inu neðan Skollahvilftar. Á þessum
stað er gilið mjög þröngt og er
þykkt snjóflóða þar því mun meiri
en neðar í hlíðinni þar sem flóðin
ná að breiða úr sér. Vandséð er
að hægt sé að gera ráð fyrir lægri
görðum á þeim stað, sem Önundur
mælir með neðan gilsins, en sem
svarar mældri hæð flóðsins 1995
í gilkjaftinum ef garðurinn á að
veita viðunandi öryggi. Aðstæður
til garðhleðslunnar þetta ofarlega
í hlíðinni eru einnig mun erfiðari
(landhalli u.þ.b. 25q), en þar sem
NGI og VST leggja til að garður-
inn verði staðsettur (landhalli
u.þ.b. 15q). Að teknu tilliti til þess-
ara atriða er ólíklegt að garðurinn
sem Önundur leggur til verði
margfalt ódýrari en tillaga NGI
og VST, sérstaklega þegar tillit
er tekið til þess að Önundur miðar
við að annar jafnlangur garður
verði byggður innan gilsins.
Varðandi innri garðinn sem
Önundur leggur til undir Skolla-
hvilft er óráðlegt að þrengja að
snjóflóði með leiðigörðum beggja
vegna farvegar flóðsins. Leiðigarð-
ar eru notaðir til þess að breyta
stefnu snjóflóða og beina þeim frá
byggð. Mikilvægt er að tryggja að
nægt pláss sé flóðmegin garðsins
til þess að flóðið mæti ekki fyrir-
stöðu þegar stefna þess breytist.
Mjög varhugavert er að beina flóð-
inu inn í þröngan stokk sem kemur
í veg fyrir að flóðið geti breitt úr
sér til hliðanna. Hér kemur einnig
til hætta á því að flóð, sem stöðv-
ast hafa á görðunum, dragi úr
virkri hæð þeirra gagnvart flóðum
sem falla síðar sama vetur. Þessi
hætta er mun meiri í tillögu Ön-
undar en í tillögu NGI og VST
vegna þess hversu mjög tillaga
Önundar þrengir að flóðunum.
Hér verður ekki, plássins vegna,
farið nánar út í útskýringar á til-
lögum NGI og VST eða tillögur
Önundar ræddar frekar. Veður-
stofa Islands hefur fylgst náið með
eeCoope
...núá íslandi!
Gallabuxur kr. 5490,-
ásamt belti kr. 1990.^eaoa
eða bol kr. 249&j-fgga
áaðeins:
hönnun garðanna og að auki leitað
til erlendra sérfræðinga í Kanada
og Sviss til þess að afla upplýsinga
um hönnunarforsendur leiðigarða,
til samanburðar við þær forsendur
sem NGI og VST lögðu til að
notaðar yrðu. Á fundum með
heimamönnum og mörgum öðrum
aðiium um snjóflóðavarnir á Flat-
eyri hafa komið fram ýmsar spurn-
ingar um öryggi garðanna og for-
sendur þeirra. Á Veðurstofunni
hefur verið aflað frekari upplýs-
inga í framhaldi af nokkrum spurn-
inganna í því augnamiði að sem
best vitneskja liggi fyrir um þessi
atriði áður en af byggingu garð-
anna verður.
Við Islendingar höfum litla
reynslu af hönnun og byggingu
snjóflóðavarnarvirkja. Því var leit-
að aðstoðar norskra sérfræðinga
við það að ákvarða hæð og stað-
setningu leiðigarðanna við Flat-
eyri, en allmikil reynsla er af hönn-
un snjóflóðavarnarvirkja í Noregi.
Einnig var leitað upplýsinga ann-
ars staðar að, til samanburðar, eins
og nefnt var hér að ofan. Þrátt
fyrir þetta er full ástæða til þess
að ræða og kynna varnargarðatil-
lögurnar vel og skýra forsendur
þeirra fyrir öllum málsaðilum.
Sjálfsagt og eðlilegt er að haga
orðavali í umræðum um þetta mál
í samræmi við það hversu mikið er
í húfi að vel takist til og í ljósi
þess hversu margir eiga um sárt
að binda eftir snjóflóðin hér á landi
á síðastliðnu ári.
Fyrir hönd snjóflóðavarna
Veðurstofu íslands.
Höfundur er jarðeðlisfræðingur.
ÞAK-OG
VEGGKLÆÐNINGAR
COMFORT
LC08
Stærðir26 -44/ lengdir 30-36, úrval lita og þvotta.
ISVAL-BORGA Erlr.
HÖFÐABAKKA 9, 112 REYKJAVÍK
SÍMI 587 8750 - FAX 587 8751