Morgunblaðið - 31.05.1996, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 31. MAÍ 1996
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Menningar-
hátíð Munað-
arness 1996
JÓN Reykdal og Þórður Hall
opna myndlistarsýningu á
Menningarhátíð Munaðamess
1996 laugardaginn 1. júní kl. 14.
Einnig koma fram Signý
Sæmundsdóttir söngkona,
Hrafn Harðarson ljóðskáld,
Gammel Dansk og Dúdda frá
Borgarnesi. Kynnir hátíðarinn-
ar er Ögmundur Jónasson, for-
maður BSRB og alþingismaður.
Prjónlist
á Akranesi
SÝNING á pijónuðum kápum
eftir norska hönnuðinn og text-
íllistakonuna Solvi Stomæss
verður opnuð f Listasetrinu
Kirkjuhvoli á Akranesi laugar-
daginn 1. júní kl. 14.
Solvi er fædd árið 1944 í
Þrándheimi. Hún stundaði nám
í vefnaði og saumum við heimil-
isiðnaðarskóla, en hélt til
Þýskalands 1967, þar sem hún
nam við Listiðnaðarskólann í
Munster. Síðan nam hún við
Listiðnaðarskólann í Bergen í
textíldeild árið 1969. Hún hann-
ar og prjónar aðallega kápur
og jakka.
Solvi hefur haldið einkasýn-
ingar og tekið þátt í fjölda
samsýninga.
Síðast sýndi Solvi í Norræna
húsinu í Reykjavík 10.-26. maí
sl. Sýningunni á Akranesi lýkur
9. júní.
Listasetrið er opið alla daga
frá kl. 14-16.30.
Kór Kefla-
víkurkirkju
ísöngferð
KÓR Keflavíkurkirkju er á för-
um í söngferð til Svíþjóðar og
Danmerkur.
Kórinn mun syngja við guðs-
þjónustur og halda tónleika í
kirkjunni í Trollhattan, vinabæ
Keflavíkur, og einnig í Gauta-
borg í samvinnu við Islendinga-
félagið þar. Þá mun kórinn
halda til Danmerkur og dveljast
í vinabæ Keflavíkur, Hjörring,
þar sem einnig verða tónleikar
í kirkju.
í Kaupmannahöfn syngur
kórinn svo í Jónshúsi.
Stjómandi kórsins er Einar
Öm Einarsson, organisti Kefla-
víkurkirkju, formaður Sigríður
Þorsteinsdóttir. Einsöngvarar
era Guðmundur Sigurðsson,
Ingunn Sigurðardóttir, Margrét
Hreggviðsdóttir og Einar Óm
Einarsson. Píanóleikari er Gróa
Hreinsdóttir.
Síðasta sýn-
ing á BarPari
SÍÐASTA sýning á BarPari
eftir Jim Cartwright verður
föstudaginn 31. maí kl. 20.30.
Það eru Saga Jónsdóttir og
Guðmundur Ólafsson sem leika
hlutverkin fjórtán.
Leikstjóri er Helga E. Jóns-
dóttir, leikmynd og búninga
gerði Jón Þórisson en lýsingu
annaðist Lárus Bjömsson.
Textílsýning
í Perlunni
UM helgina opnar Heidi Krist-
iansen sýningu f Perlunni á 18
veggteppum auk nokkurra
smámynda. Teppin era öll unn-
un með quilt-tækni og applíker-
ingu eða ásaumi og era gerð á
árunum 1995-96.
Sýningin verður opin allan
júnímánuð á sama tíma og veit-
ingabúðin á 4. hæð er opin.
Silfur í
Þjóð-
minjasafni
SÝNING á úrvali silfurmuna,
sem varðveittir eru Þjóðminja-
safni íslands, verður opnuð í
Bogasal á laugardag. Þar verð-
ur til sýnis meðal annars fornt
silfur eins og Þórshamarinn
frægi, sem fannst á Fossi í
Hrunamannahreppi, næla í Ur-
nesstíl, sem fannst hjá Trölla-
skógi á Rangárvöllum, og silfur-
sjóðurinn frá Miðhúsum.
„Lögð er áhersla á að sýna
íslenska silfurmuni þótt einnig
geti að líta gripi sem smíðaðir
hafa verið í útlöndum. Einkar
athyglisveðir eru kaleikar frá
miðöldum sem talið er að hafi
verið smíðaðir hér á landi. All-
nokkuð er sýnt af borðbúnaði
og íslenskum silfurskeiðum auk
búningaskarts sem skipar veg-
legan sess á sýningunni.
Þá hefur verið sett upp
smíðaverkstæði Kristófers Pét-
urssonar á Litlu-Borg I Víðidal,
sem lést 1977, en hann var sjálf-
stæður silfursmiður sem starf-
aði við silfursmíðar meðfram
búskap. Smíðaði hann mikið af
kvensilfri og mest af víravirki“,
segir í kynningu.
I tilefni sýningarinnar gefur
Þjóðminjasafn út bók sem ber
heitið Silfur í Þjóðminjasafni.
Þar fjallar Þór Magnússon þjóð-
minjavörður um silfursmíðar á
íslandi frá öndverðu og birt er
skrá um þá 113 látna íslenska
gull- og silfursmiði sem með
nokkurri vissu eiga gripi i opin-
berum söfnum og kirkjum.
Jafnframt er birt yfirlit um þá
gripi.
Sýningin í Þjóðminjasafni er
liður í Listahátið í Reykjavík
og stendur til septemberloka.
Stutt-
erma-
bolir
UNDANFARIN ár hefur Fé-
lag íslenskra teiknara staðið
fyrir sýningum á veggspjöld-
um félagsmanna, meðal ann-
ars í Ráðhúsi Reykjavíkur. Á
síðasta ári var sýningin í sam-
vinnu við Jafnréttisráð, „Karl-
ar gegn ofbeldi".
Að þessu sinni var ákveðið
að hafa sýninguna með nokk-
uð öðru sniði en áður og nýta
annan miðil til. verksins, þ.e.
skilaboðin verði prentuð á
stuttermaboli og hefur sýn-
ingin yfirskriftina „Stutt-
ermabolir“. Verður sýningin
haldin á Ingólfstorgi helgina
1. og 2. júní frá kl. 14-17
báða dagana.
Þeir tuttugu bolir sem
sýndir verða voru valdir úr
rúmlega 100 innsendum til-
lögum félagsmanna. Fjórir af
þessum bolum voru prentaðir
í stærra upplagi og verða þeir
seldir á sýningunni.
Þessa sömu helgi verður
haldinn aðalfundur norrænna
teiknara (NT) þar sem Halla
Helgadóttir mun taka við for-
mennsku félagsins og munu
fulltrúar Norðurlandanna
verða viðstaddir opnun sýn-
ingarinnar.
Mótun mynd-
höggvara
MYNPLIST
Listasafn Reykjavíkur -
Ásmundarsafn viö Sigtún
HÖGGMYNDIR
Ásmundur Sveinsson. Opið kl. 10-16 alla daga.
Aðgangur kr. 200. Sýningarskrá kr. 1.450.
ÞAÐ er stundum sagt, að enginn ráði eigin
för; í þessu sambandi er hollt að minnast þess
öðru hverju, að sumir bestu listamenn sögunn-
ar hafa fengið tækifæri til að þroska sína list-
rænu hæfileika nánast fyrir tilviljun. Uppeldi
og æviferli var stefnt í aðrar áttir, en oft varð
skortur á hæfileikum á sviði fyrirhugaðs lífs-
starfs til þess að örlögin tóku í taumana og
beindu viðkomandi í þann farveg sem listin
átti eftir að verða þeim.
Þetta er staðfest á þeirri fróðlegu sýningu
um mótunarárin í list Ásmundar Sveinssonar,
sem nú hefur verið sett upp í safni hans við
Sigtún. Ásmundur var fæddur í sveit 1893,
og líkt og gilti um flesta af aldmótakynslóð-
inni var þess eflaust vænst að hann yrði bóndi
líkt og áar hans í gegnum aldirnar. í greinar-
góðri ritgerð Gunnars B. Kvaran í sýningar-
skrá er vísað til ummæla myndasmiðsins þess
efnis að hann hafi ekki staðið undir slíkum
væntingum; hann hafi þótt óglöggur á skepn-
ur, séð illa frá sér og ekki þótt efnilegur bóndi.
Því varð niðurstaðan önnur: „Það bjargaði
mér.“
Ásmundur kom fyrst til Reykjavíkur til að
nema tréskurð 1915, rúmlega tuttugu og
tveggja ára gamall, og hafði fyrir þann tíma
nánast engin listaverk séð um ævina, nema
ef væru stöku blöð, almanök og skreyttur hús-
búnaður. í kúlu safnsins eru þó sýnd nokkur
eldri verk sem bera þess merki að myndhugsun
hans var þrátt fyrir allt að fæðast, bernsk og
óþjál í þeim höndum sveitapiltsins, sem enn
átti allt ólært á þessu sviði.
Listamaðurinn nefndi á stundum, að hann
hafi haft lítil tækifæri til að móta þau fjögur
ár sem hann var í læri hjá Ríkarði Jónssyni.
ÁSMUNDUR Sveinsson og sveinsstykkið,
útskorinn stóll, 1919.
En handverkið lærði hann vel, og sveinsstykk-
ið - geysifallegur útskorinn stóll - ber fagurt
vitni um þá alúð og þolinmæði, sem þarf til
slíkra verka. Sveinsprófið var Ásmundi hið
sama og kennaraprófið frá Handíða- og mynd-
listaskólanum var Guðmundi Guðmundssyni
(Erró) rúmum þremur áratugum síðar - tækni-
leg og efnaleg undirstaða sem gott var að
hafa til taks ef ævintýrið um að lifa af listinni
gengi ekki upp.
Á námstímanum í Reykjavík sótti Ásmundur
einnig tíma í teiknun hjá Þórarni B. Þorláks-
syni í Iðnskólanum, og varð fyrir miklum áhrif-
um af honum og Einari Jónssyni, sem hann
kynntist einnig á þessum tíma. Á sýningunni
eru nokkrar skólateikningar hans og loks vegg-
skildir, sem hann mótaði af foreldrum sínum
1919, og sýna mikinn þroska á nokkrum árum.
Þessi fyrstu skref Ásmundar á listabrautinni
eru ef til vill síst þekkt af hans ferli, enda hið
eiginlega listnám varla hafið; til þess þurfti
að sækja utan. Frá 1919 til 1929 dvaldi hann
lengstum við listnám á erlendri grundu, og á
þeim tíma mótaðist hann sem sjálfstæður lista-
maður; heimkominn, þrjátíu og sex ára gam-
all, átti hann eftir að marka djúp spor í ís-
lensku listalífi, sem enn hafa tæpast verið rann-
sökuð sem skyldi.
í bogasölum safnsins getur að líta ýmis
verk Ásmundar frá þessum áratug, sem og
verk þriggja af þeim erlendu listamönnum, sem
höfðu mikil áhrif á hann (Despiau, Bourdelle
og Milles). Það er mikilsvert framtak að fá
erlend verk að láni til sýningar sem þessarar,
en hér saknar undirritaður engu að síður sam-
anburðar við verk Aristide Maillol, sem höfðu
greinilega umtalsverð áhrif á þróun Ásmund-
ar. í verkunum hér má sjá ýmsar þær stílgerð-
ir, sem hann hefur prófað sig áfram með;
m.a. má nefna „Hafmey“ (1921-22), „Dreng“
(1925), „Konu með Amor“ (1927), „Negra“
(1928) (sem listamaðurinn kallaði reyndar
„Ljósmyndun"), og loks „Víkinginn“ (1928),
sem er hér æði tignarlegur í gifsmynd.
Þessari þróun eru gerð glögg skil í ritgerð
Gunnars í sýningarskránni, en kjarni hennar
er sá listræni þroski sem Ásmundur tók út í
náminu: „Undir leiðsögn Carls Milles hafnaði
Ásmundur alfarið hugmyndum um að högg-
myndin ætti að líkja eftir veruleikanum, og
þess í stað setti hann fram spurningar um
eðli og virkni listarinnar. ... Jafnvel má segja
að öll hans fagurfræði þaðan í frá hafi byggst
á þeim verkum sem hann skapaði á þessum
tíma. Þannig leggur hann annars vegar áherslu
á myndbygginguna, einingu og samhljóm form-
anna, og hins vegar á það innsæi að listin
spretti bæði af sögunni, sem hefur yfir að búa
safni forma, og af einstaklingnum, sem ákvarð-
ar stílinn.“ Það hafa margir komist að veiga-
minni niðurstöðum í sínu námi, og lítt orðið
úr verki.
Þessi sýning um mótunarár listamannsins
sem ekki var efni í bónda er vel upp sett, fræð-
andi og athyglisverð; er rétt að hvetja sem
flesta til að njóta hennar í sumar í því um-
hverfí sem er að fínna í þessu einstæða safni.
Eiríkur Þorláksson