Morgunblaðið - 11.07.1996, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 11. JÚLÍ 1996 23
ERLENT
ÞAÐ var ekkert sjálfsagt við sigur
Borís Jeltsíns í forsetakosningun-
um 3. júlí. Fylgi hans náði ekki
einu sinni tveggja stafa tölu í upp-
hafi árs. Þegar upp var staðið sigr-
aði Jeltsín hins vegar Gennadí
Zjúganov, forsetaframbjóðanda
kommúnista, með um 13 prósentu-
stiga mun. Einum hornsteinanna
að sigri Jeltsíns hefur verið haldið
leyndum til þessa, en í tímaritinu
Time og Nightline, fréttaskýring-
arþætti bandarísku sjónvarps-
stöðvarinnar ABC, var greint frá
því í vikunni að hópur bandarískra
sérfræðinga hefði gegnt lykilhlut-
verki.
Bandaríkjamennirnir, sem mest
mæddi á, voru fjórir. Þeir notuðu
skoðanakannanir, rýnihópa, nei-
kvæðar auglýsingar og aðrar þær
aðferðir, sem hafa verið snar þátt-
ur í pólitískri baráttu í Bandaríkj-
unum.
Það var fyrir þeirra tilstilli að
í kosningabaráttu Jeltsíns var
hamrað á ógnum kommúnismans
og Sovéttímans í auglýsingum og
gefið til kynna að sagan myndi
endurtaka sig, sigraði Zjúganov.
Þessir fjórir menn voru George
Gorton, sem unnið hafði fyrir Pete
Wilson, ríkisstjóra Kaliforníu, Joe
Shumate, sérfræðingur í tölfræði
og könnunum, Richard Dresner,
sem meðal annars hafði unnið fyr-
ir Bill Clinton Bandaríkjaforseta
þegar hann sóttist eftir ríkisstjóra-
embætti í Arkansas, og Steven
Moore, sérfræðingur í Almanna-
tengslum.
Leynd ofar öllu
Mikil áhersla var lögð á að halda
þætti Bandaríkjamannanna leynd-
um. Zjúganov sakaði Jeltsín um
að vera handbendi Vesturlanda.
Kæmust stuðningsmenn hans á
snoðir um áhrif bandarískra ráð-
gjafa í kosningaherbúðum forset-
ans myndu þeir segja að það sann-
aði fullyrðingu þeirra um að undir
stjórn Jeltsíns væri Rússland ekk-
ert anhað en nýlenda. Bandaríkja-
mennirnir hittu því aldrei Jeltsín.
Þeirra tengiliður var hins vegar
einn valdamesti aðiljinn i kosn-
ingavél Jeltsíns, Tatjana Dýatsj-
enko, dóttir hans. Hún hafði enga
pólitíska reynslu, naut fyllsta
trausts föður síns og hafði engra
annarlegra hagsmuna að gæta
DÆMI um auglýsingar. Önnur minnir á ógnir Sovétríkjanna. Hin sýnir kjörorð
um að halda skuli fram veginn, en ekki aftur.
Bandarískir ráðgjafar
lykilmenn í kosninga-
baráttu Jeltsíns
Fjórir Bandaríkjamenn
áttu snaran þátt í
að tryggja Borís Jeltsín
endurkjör. Fara
varð með þátt þeirra í
kosningabaráttunni
sem mannsmorð fyrir
kosningar, en nú er
að koma í ljós hvaða
áhrif þeir höfðu.
þannig að pólitísku refirnir gátu
ekki grafið undan henni.
Aðferðir Bandaríkjamannanna
áttu ekki upp á pallborðið í upp-
hafi. Þegar þeir lögðu til að svo-
kölluð „sannleikssveit“ yrði látin
elta Zjúganov á röndum og gera
hróp að honum til að fá hann til
að missa stjórn á skapi sínu, fannst
Dýatsjenko það óheiðarlegt.
FJÓRIR Bandaríkjamenn áttu snaran þátt í að skipuleggja kosn-
ingabaráttu Borís Jeltsíns Rússlandsforseta. Hér sjást þeir í
vinnuherbergi sínu á Forsetahótelinu í Moskvu. Þeir eru (f.v.)
Steven Moore, George Gorton, Joe Shumate og Richard Dresner.
Uppræta þurfti tvenns konar töldu þeir nóg að styðjast við skoð-
misskilning meðal stuðnings- anakannanir, sem birtust í blöðum,
manna Jeltsíns. Annars vegar til að skipuleggja kosningabarátt-
una. Hins vegar töldu þeir reynslu
ýmissa bandamanna þeirra, sem
höfðu tapað í þingkosningunum í
nóvember, sýna að pólitískar aug-
lýsingar væru gagnslausar í Rúss-
landi.
Bandaríkjamennirnir sögðu aft-
ur á móti að skoðanakannanirnar
væru gagnslausar og ónákvæmar,
auk þess, sem þær mældu ekki
það, sem mestu máli skipti; hvern-
ig kjósendur myndu bregðast við
ef Jeltsín setti ákveðið mál á odd-
inn.
„Þeir héldu að þeir gætu unnið
með því að segja frammámönnum
á borð við forstjóra fyrirtækja að
segja starfsmönnum sínum hvern-
ig þeir ættu að kjósa,“ sagði
Shumate.
Athygli beint frá Jeltsín
Bandaríkjamennirnir voru frá
upphafi vissir um það að Jeltsín
mundi tapa kosningunum ef þær
snerust um frammistöðu hans í
forsetastóli og skoðanakannanir
sýndu að rúmlega 60 af hundraði
kjósenda töldu að hann væri spillt-
ur og rúmlega 65 af hundraði að
hann hefði rústað efnahagslífinu.
Þeir sögðu að það væri aðeins
ein leið til sigurs. Leggja yrði
áherslu á að Jeltsín væri eini kost-
urinn ætti að koma í veg fyrir
valdatöku kommúnista. Um leið
yrði að sannfæra kjósendur um
nauðsyn þess að afstýra því að
kommúnistar kæmust til valda,
hvað sem það kostaði.
Rússarnir í kosningaherbúðum
Jeltsíns voru ekki sannfærðir í
upphafi, en Bandaríkjamönnunum
tókst að telja þá á sitt band. Svo
fór að ráðum bandarísku sérfræð-
inganna var fylgt út í ystu æsar.
Auglýsingar Jeltsíns voru uppfull-
ar af hrikalegum myndum frá tím-
um Sovétríkjanna. Áhersla á að
upplausn og borgarastyijöld
myndu sigla í kjölfarið á kosninga-
sigri kommúnista var engin tilvilj-
un. í skoðanakönnunum Banda-
ríkjamannanna höfðu hinir að-
spurðu sagst óttast mest að glund-
roði yrði afleiðing kosninganna.
Hver, sem áhrifamáttur hinna
bandarísku sérfræðinga var, tókst
Jeltsín að lokum að vinna upp af-
gerandi forskot Zjúganovs og
tryggja sér endakjör á lokasprett-
inum.
h«íra.n sem wóð.
nofðmg/um sæmir!
3l!í4''"*«fi28ES»®
sem íeif*í«Al
'*»s|»pWia|ÍMtímita“»9rStesj
4«iSwíSsfö«
CU: — -ii. , ...
3.0 [ritvinnsla ClansVV
M/.______

Apple-umboOjo
Sk/pho/t/21 •sími- ui cm
H™aSaa:hítp',5iV..,faíS"505