Morgunblaðið - 03.08.1996, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 3. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Margir neyttu fíkniefna í fyrsta sinn síðustu verslunarmaimahelgi
Ottast að sagan endurtaki sig
> *
Forsvarsmenn SAA og fíkniefnalögreglunn-
ar telja að amfetamínfaraldur hafí byrjað
síðustu verslunarmannahelgi þegar margt
ungt fólk fíktaði í fyrsta skipti við eiturlyf
sem leiddi til fíknar. Þeir óttast að sagan
endurtaki sig nú. Þórdís Hadda Yngva-
dóttir kynnti sér vandann.
MARGIR munu nú leggja land undir
fót um verslunarmannahelgina og
er ætlun flestra að skemmta sér
konunglega í faðmi náttúrunnar eða
í góðum vinahópi. Skemmtunin getur
þó haft sínar skuggahliðar, ef hófs
er ekki gætt. Forsvarsmenn SÁÁ og
lögreglan hafa bent á þá hættu, að
um þessa helgi taki margt ungt fólk
sín fyrstu spor í heimi vímunnar.
Talið er að um síðustu verslunar-
mannahelgi hafi mörg ungmenni
leiðst í fyrsta sinn út í fíkniefna-
neyslu og sum hafí villst svo illa í
völundarhúsi vímunnar, að þau hafí
þurft á meðferð á Vogi að halda,
eftir fáeina mánuði.
Síðasta þriðjudag birtist frétt í
Morgunblaðinu þar sem Þórarinn
Tyrfíngsson, yfirlæknir á Vogi, segir
að amfetamínfaraldur geysi á land-
' inu og mikil fjölgun hafí orðið á
ungu fólki sem leiti meðferðar vegna
amfetamínfíknar á Vogi. Rekur hann
upphaf þessa faraldurs til síðasta
sumars, sérstaklega til verslunar-
mannahelgarinnar. Segist hann ótt-
ast að sagan endurtaki sig þessa
helgi og mörg ungmenni leiðist út í
fíkniefnaneyslu.
„Alls staðar þar sem ungt fólk
safnast saman er kjörinn vettvangur
til þess að auglýsa fíkniefni. Fram-
boð á fíkniefnum hefur sjaldan verið
meira en nú og aðgengi að efnunum
er afskaplega mikið. Þær tölur sem
Þórarinn bendir á um aukningu á
amfetamínneyslu, eru gamlar hjá
okkur. Við sjáum holskefluna fyrr,
áður en hún steypist yfir meðferðar-
stofnanirnar,“ segir Ólafur Guð-
mundsson hjá forvamadeild fíkni-
efnalögreglunnar.
„Ég hef sérstaklega áhyggjur af
öllum eftirlitslausu krökkunum sem
foreldrarnir senda eitthvert út í óviss-
una, með bakpoka og tjald. Þó krakk-
arnir ætli sér alls ekki að prófa fíkni-
efni, er meiri hætta á því að þau
prófí þegar þau hafa bragðað áfengi
og eru orðin kærulaus.
Öryggisgæsla á hátíðarsvæðum er
oft ekki upp á marga fiska og kemur
oftast ekki í veg fyrir fíkniefna-
neyslu. Stundum er gæslan svo slök
að hún felst aðallega í að drösla þeim
sem eru brennivínsdauðir í burtu.“
Framboð sjaldan
meira en nú
„Sveitarstjómir úti á landi sem
halda hátíðir geta pantað menn úr
fíkniefnalögreglunni_ til að hafa lög-
gæslu á hátíðinni. Á Uxahátíðinni í
fyrra voru sex menn frá fíkniefna-
deildinni. Það kom ekki í veg fyrir
að fólk notaði efnin, en það gerir
fíkniefnasölunum erfiðara fyrir.
Sjaldan hefur verið meira af am-
fetamíni á götunum en nú. Líklega
er það vegna þess að eftirspurnin
er mikil. Það er orðið mjög stutt frá
fikti til fíknar, sem skapar eftir-
spum. Margir krakkar, sem við höf-
um haft afskipti af, segjast hafa
byijað neyslu um síðustu verslunar-
mannahelgi. Líklega verður þetta
öðruvísi núna þar sem engin ein
unglingaskemmtun verður haldin nú
eins og í fyrra,“ segir Ólafur.
Einhverjir munu iðrast
„Þessa helgi munu allmargir ungl-
ingar verða alltof ölvaðir og munu
lenda í einhverju sem þeir iðrast,
næstu daga, vikur, mánuði og jafn-
vel alla ævi. Einhveijir munu prófa
í fyrsta skipti ólögleg vímuefni. Því
miður,“ segir Einar Gylfi Jónsson,
sálfræðingur hjá SÁÁ. „Útihátíðir
um verslunarmannahelgi eru að stór-
um hluta hátíðir þar sem fólk hefur
um hönd vímuefni, aðallega áfengi.
Það hefur skapast sú hefð, því mið-
ur, að allmargir foreldrar leyfa
krökkunum sínum að fara eftirlits-
laus á útihátíðir. Foreldrar verða að
taka afstöðu til þess hvort þeir séu
sáttir við það að barnið þeirra sé að
fíkta við áfengi eða önnur vímuefni.
Þó finnst mér hafa örlað á því að
foreldrar, yfírvöld, mótshaldarar séu
orðnir ábyrgari en áður, þó langt sé
í land enn,“ segir Einar Gylfí.
Reynaað
hindra
fíkniefna-
neyslu
SKIPULEGGJENDUR
tveggja hátíða sem haldnar
verða um verslunarmanna-
helgina voru spurðir hvernig
staðið sé að vímuefnavörnum
á hátíðum þeirra.
Magnús Már Þorvaldsson,
framkvæmdastjóri „Halló Ak-
ureyri", segist hafa gert ýmsar
ráðstafanir til þess að koma í
veg fyrir vímuefnaneyslu og
útbreiðslu þeirra á Akureyri.
„Við fáum tvo starfsmenn frá
fíkniefnalögreglunni og erum
í samstarfi við Hjálparsveit
skáta og Flugbjörgunarsveit-
ina. Einnig koma tíu manns
frá Rauða krossi Islands í
Reykjavík. Við ætlum að vera
undir það búin að fá’ yfir okk-
ur holskeflu unglinga og gæta
þess að þar verði fíkniefni ekki
höfð um hönd. Aftur á móti
veit maður aldrei hveijir koma
og hvernig samsetning gest-
anna verður.
Hátíð fjölskyldunnar
„Halló Akureyri“ er auglýst
sem fjölskylduhátíð og ætfuð
sem slík. Það verður m.a. stór-
dansleikur fyrir 16 ára og eldri
og þar verður ströng gæsla.
Við munum gera okkar besta
til að fylgjast með.“
Björn Þorgrímsson, einn
skipuleggjenda Þjóðhátíðar í
Vestmannaeyjum, segir að
kapp verði lagt á að koma í
veg fyrir eiturlyfjaneyslu og
-sölu. „Tveir lögreglumenn úr
fíkniefnalögreglunni verða á
staðnum og yfir 100 manna
gæsla. Einnig verður sjúkra-
gæsla á vakt með þremur
læknum, félagsmálafulltrúa
og sálfræðingi. Ef fíkniefni
finnast verður viðkomandi tek-
inn úr umferð og sendur heim.
Líklegt er að margt ungt fólk
leggi leið sína til Eyja.
Það er mat sýslumanns að
hér sé öflug gæsla og við séum
vel í stakk búin til að mæta
þeim málum sem upp kunna
að koma.“
.. • Morgunblaðið/Golli
LOGREGLAN segir að margir unglingar hafi neytt fíkniefna í fyrsta skipti á tónlistarhátíðinni Uxa við Kirkjubæjarklaustur í fyrra.
Saga tveggja ungra fíkniefnaneytenda
Allt snerist um
næstu helgarneyslu
„ÉG FÓR ekki að neyta eiturlyfja vegna
þess að ég væri að flýja veruleikann. Ég
hafði enga ástæðu til þess. Ég kem af frek-
ar góðu heimili og ég held að foreldrar
mínir hafi alls ekki átt von á að ég myndi
snerta eiturlyf, hvað þá að ég þyrfti á
meðferð að halda. Þetta var bara lífsstíll
og þess vegna hefur þessi útbreiðsla orð-
ið,“ segir ungur maður um reynslu sína af
eiturlyfjum.
Hann er 22 ára og er nýkominn úr fíkni-
efnameðferð á Vogi, en hann hefur neytt
eiturlyfja í rúm fjögur ár. Neysla hans var
aðallega bundin við helgar og skemmtanir.
í fyrstu prófaði hann sveppi og e-pillu og
fljótlega þróaðist neyslan yfir í amfetamín-
neyslu um helgar. Með tímanum reyndi
hann ýmis önnur efni, s.s. kókaín og heróín.
„E-pillan var fyrst auðfáanleg hérlendis
árið 1992, og var hún bundin við vinsæla
tónlistarstefnu og lífsstíl. Sum tónlist er
beinlínis ætluð fyrir e-pilluvímu. Ég og
margir aðrir vorum stoltir af því að vera
hluti af þessum nýja lífsstíl og vorum alger-
lega ómeðvitaðir að þetta væri svona alvar-
Iegt.“
E-pillan talin hættulaus í fyrstu
Hann man fyrst eftir verulegu framboði
á e-pillunni og amfetamini á Eldborgarhá-
tíðinni um verslunarmannahelgina sama ár.
„E-pillan var talin hættulaus í fyrstu. Heil-
brigðir krakkar létu áfengið eiga sig og
tóku inn pillu með vatni. Þannig vaknaði
forvitni mín á e-pillunni. Fyrst var það
þröngur hópur sem neytti þessara efna á
skemmtistöðum en f\jótlega fór þetta að
breiðast út. Á siðasta ári fannst mér að flest-
ir sem ég hitti á skemmtistöðunum væru á
einhveiju „spítti" og það er svakalegt hvað
krakkar eru ungir sem neyta eiturlyfja, en
það er erfiðara fyrir þau að ná sér.“
Hann segpr að eftir því sem á leið hafi
orðið erfiðara að vakna á morgnana og
stunda vinnu og skóla. Hann varð þunglynd-
ur og allt snerist um næstu helgarneyslu.
Þegar kunningjarnir tindust einn af öðrum
í meðferð á Vog hafi hann smám saman
gert sér grein fyrir ástandi sínu. Hann
hafði ekki sinnu á að hugsa um áhugamál
sín og samband hans við þá nánustu varð
sífellt verra. Hann missti samband við sína
bestu vini og eignaðist eins konar neyslu-
vini. Nú stefnir hann að því að vinna upp
glataðan tíma, bæta samband sitt við vini
sína og vinna aftur traust sinna nánustu.
Útbreiðslan hefur náð hámarki
Hann telur að útbreiðsla þessara efna
hafi náð eins konar hámarki og verði varla
meiri. „Fólk er að brenna sig á þessu núna.
Margir eru farnir í meðferð og alvaran er
sýnilegri. Fólk veit ekki hvaða efni það er
að taka og stundum þarf ekki nema að
taka örlítið of mikið af einhveiju til þess
að detta froðufellandi í gólfið, en það kom
fyrir mig einu sinni.
Ég þekki mjög marga sem hafa farið i
meðferð. Að ganga inn á fund hjá AA-sam-
tökunum er eins og að ganga inn á skemmti-
stað áður. Þar sjást kunnugleg andlit um
allan sal,“ segir hann.
Var bremsulaus í neyslu
„Ég var gjörsamlega bremsulaus í neyslu
á vímuefnum,“ segir 19 ára stúlka, sem kom
úr fikniefnameðferð á Vogi fyrir nokkrum
mánuðum.
Hún byijaði 14 ára að taka inn sjóveiki-
töflur og geðlyf og 15 ára fór hún að.reykja
hass, 16 ára tók hún að borða sveppi og
neyta amfetamíns. 17 ára reykti hún hass
daglega og tók inn e-pilluna. Um verslunar-
mannahelgina í fyrra byijaði hún að taka
inn kókain. Hún hætti að geta sofið eða
haldið niðri mat og áður en hún fór í með-
ferð á Vogi var hún orðin 38 kíló.
„Eg veit eiginlega ekki hvernig mér leið
á þessu tímabili. Mér leið mjög illa þá daga
sem ég var edrú. Ég var farin að nota alls
konar fikniefni til að komast í það ástand
sem ég vildi, og skipti þannig um persónu-
leika eins og skó.“
„Á síðasta ári byijaði ég að nota e-pill-
una í þrjá mánuði, þangað til ég lenti á
gjörgæslu. Eitt kvöldið lamaðist ég eftir
að hafa tekið eina e-pillu, líklega vegna
þess að ég ofbauð líkamanum, hafði hvorki
sofið né borðað i tvo daga. Ég var lögð inn
á hjartadeild og fékk taugaáfall.
Ég neytti eiturlyfja daglega og gerði
nánast hvað sem er til að ná í fíkniefni, svo
langt sem siðfenði mitt náði, en það breytt-
ist daglega eftir líðan. Ég skil það loksins
nú þegar ég læri að taka ábyrgð á lífinu
og skýra líðan mína. Þegar foreldrarnir
komust að eiturlyfjaneyslunni héldu þau
að ég hefði verið í neyslu í nokkra mán-
uði, en ég hafði verið í neyslu í fjögur ár.
Þá fyrst fór ég í meðferð á Vogi.
Ég gerði mér eiginlega ekki grein fyrir
hve illa var komið nema þegar ég var þunn,
t.d. á mánudögum. Næsta dag viku áhyggj-
urnar fyrir spenningnum fyrir næstu helgi,
þannig að ég komst aldrei svo langt að
hugleiða hvert stefndi.
Ég var illa á mig komin þegar ég fór í
meðferð. Það leið yfir mig á hveijum degi
og ég var orðin 38 kíló. Það þarf a.m.k. tvö
ár til þess að jafna sig að fullu. Nú geng ég
í gegnum miklar sveiflur, er þunglynd í
nokkra daga og mjög hamingjusöm aðra.
Ég býst við að þessar sveiflur jafni sig
smám saman, þegar boðefnin komast aftur
í lag, en eiturlyfjaneysla ruglar boðefna-
skiptin í heilanum.
Eftir meðferðina varð ég að Iæra að lifa
eins og lítið barn. Það voru mikil viðbrigði
að sofa á nóttunni, vakna á morgnana og
fara í vinnuna. Maður rankar við sér og
sér hvað maður er með lítið skammtíma-
minni og hvað margt annað er í ólagi.
Batinn kemur smám saman, en það tekur
tíma,“ segir hún.