Morgunblaðið - 03.08.1996, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 3. ÁGÚST 1996 25
leikritinu Stone Free, þykir tælenskur
matur góður. Hún leiddi Ivar Pál Jónsson
um króka og kima tælenskrar matargerðar
á veitingastaðnum Me Nam Kwai.
MARGRETI VILHJALMS-
DÓTTUR LEIKKONU
Lótus-
Margréti Vilhjálmsdóttur, aðalleikkonu í
TILGANGUR lífsins er að borða svona frábæra súpu. Morgunblaðið/Þorkell
HÚN FÆR sér bæði vatns-
og hvítvínsglas, enda veit
hún að best er annaðhvort
að drekka vatn eða hvítvín með tæ-
lenskum mat sem er oftast vel
kryddaður. „Kjúklingur í lótus-
blómaeggi," segir hún dreymin á
svip, en leiðréttir sig: „Nei, með
lótusblómaleggjum, segi ég,“ og
hlær. „Lótusblómaegg. Það hefði
verið frábært. Þetta hefur ábyggi-
lega verið óskhyggja. Ætli lótus-
blómaegg séu til?“
Me Nam Kwai þýðir Kwai-íljót-
ið. Það er sama Kwai-fljótið og í
myndinni Brúin yfír Kwai-fljótið
sem David Lean leikstýrði og Alec
Guinnes lék í. „Já, manstu hvernig
lagið var sem þeir flautuðu þegar
þeir gengu yfir brúna?“ Nei, því
miður er blaðamaður fávís um það,
eins og reyndar fleira.
„Eigum við ekki að fá okkur for-
rétt og allt? Verður maður ekki að
prófa sem flest? Nú ætla ég að fá
mér eitthvað sem ég er ekki vön að
fá mér. Sítrónukókossúpa með
smokkfiski og rækjum, „domjam-
kabamug" á frummálinu. Mér líst
vel á hana í forrétt. Ætli ég geti
ekki fengið hana með kjúklingi í
stað smokkfisksins?" Þjónninn seg-
ir það vera sjálfsagt mál.
ÞJúnninn vill fara
til Tselands
Þjónninn segist aldrei hafa kom-
ið til Tælands, en hann stefni að
því. „Ég ætlaði að fara í fyrrasum-
ar, en ég hafði svo mikið að gera
héma á veitingastaðnum. Vonandi
kemst ég á næstunni," segir hann.
„Já, við skulum vona það,“ segir
Margrét og brosir.
Nú er kominn tími til að velja að-
alréttinn. „Mig langar til að prófa
eitthvað alveg nýtt, svo það rjúki
úr eyrunum á mér,“ segir hún og
pantar kjúkling í panang-chilly,
„panenggæ".
Margrét er greinilega vel heima í
tælenskum mat. „Óskastarfið mitt,
fyrir utan leiklistina, er að elda tæ-
lenskan mat ofan í sjálfa mig,“ seg-
ir hún og skellir upp úr. Hún segist
íyrst hafa farið á tælenskan veit-
ingastað í New York. „Ég var dreg-
in þangað af Brynhildi Þorgeirs-
dóttur, vinkonu minni, sem bjó þar
og síðan hefur þessi matur verið í
miklu uppáhaldi hjá mér.“
Hver er tilgangur lífsins?
„Að borða svona frábæra súpu.
Hún er alveg stórkostlega góð.“
Er leikkonan trúuð?
„Já, ég held ég verði að segja
það. Maður er náttúrulega alinn
upp í kristinni trú, en ég er ekki
viss um að trú mín tilheyri þeim
trúarbrögðum frekar en öðrum.
Ég hef mikinn áhuga á hinum
ýmsu trúarbrögðum og til að
mynda er ég mjög hrifin af búdd-
isma, sem á kannski vel við hér í
þessu tælenska umhverfi."
Þjónninn kemur með þau tíðindi
að mistök hafi átt sér stað og í stað
þess að elda rétt númer 18,
kjúkling í panang-chilly, hafi kokk-
urinn slysast til að matreiða uppá-
haldsrétt kokksins, númer 19.
Hann spyr hvort hún vilji standa
við pöntunina og bíða aðeins leng-
ur, en Margrét samþykkir að prófa
rétt númer 19.
Réttur númnr 13
bragðast vef
Nú vendum við kvæði okkur í
kross. Hvernig er að vera með
rautt hár?
„Þú ættir nú að vita það sjálfúr,
rauðhausinn þinn,“ segir hún
stríðnislega. „Nei, mér líkar það
mjög vel, betur og betur með tím-
anum. Amma mín var rauðhærð og
ég held ég hafi verið í sérstöku
uppáhaldi vegna rauðu lokkanna."
Finnur hún til samkenndar með
öðru rauðhærðu fólki?
„Já, tvímælalaust. Sumir segja
að rauðhærða kynið eigi eftir að
taka við heiminum. Ég veit ekki
hvort ég trúi því, en víst er að
rauðhært fólk er sérstakt, að vissu
leyti öðruvísi en annað fólk.“
Réttur númer 19 er borinn á
borð og eftir að hafa borðað
nokkra bita lýsir hún yfir ánægju
sinni með meyrt kjötið. Hún er
spurð hvort hún hafi ferðast víða?
„Töluvert, en náttúrulega ekki
eins mikið og ég vildi. Ég fór til
dæmis með Hamrahlíðarkómum
til Jerúsalem og sú borg er stór-
kostleg; hún titrar af spennu. Að
koma á markaðinn í Jerúsalem er
ótrúlegt. Fyrst mætir maður
bedúínum og kristnum, þá gyðing-
um og svo eru arabarnir innst. Þar
er markaðurinn yfirbyggður og
hefur verið það öldum saman.“
Talið berst nú að leikritinu Stone
Free, þar sem Margrét leikur eitt
af aðalhlutverkunum:
„Það hefur verið spennandi að
vinna að þessu verkefni með Magn-
úsi Ger, leikstjóra og höfundurinn
Jim Cartwright, höfðar sterkt til
mín. Undirbúningurinn var sérlega
skemmtilegur tími enda frábær
hópur sem að þessu stendur."
Hvað finnst henni um blóma-
tímabilið og hippahugsjónina ?
„Það er allt gott um það að segja
þótt ég hafi bar verið „smotterí"
þegar þetta gekk yfir. Það skilaði
sér margt heilnæmt frá þessum
tíma, sem hefur gert okkar þjóðfé-
lag betra, en tímabilið hafði líka
sínar dökku hliðar og Cartwright
fjallar ekki síður um þær í þessu
verki sínu.“
En hvað um hippatónlist- ■■
ina ?
„Er hún ekki eitt af því já-
kvæða sem stendur upp úr
frá þessum tíma?“
Eftirrétturinn, djúpsteikt-
ir bananar með ís, ber heitið
„goitodabædim“ á ft-ummál-
inu. Leikkonan borðar hann
með ánægju, kveður og
þakkar fyrir sig. Blaðamað-
ur sömuleiðis.
Hvað eru glaðværðarpillur?
MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
Spurning: Talsvert hefur verið
rætt að undanförnu um hin nýju
geðlyf, sem sumir kalla „glaðværð-
arpillur", og í framhaldi af því
langar mig að spyrja hvort það sé
rétt, sem ég hef heyrt, að þær
virki ágætlega sem megrunarpill-
ur, og einnig við drykkjusýki?
Svar: Hér mun fyrst og fremst
vera átt við lyfið flúoxetín sem hér
á landi er selt sem sérlyfin Fontex,
Flúoxín, Seról og Tingus. I Banda-
ríkjunum og nokki’um öðrum lönd-
um er þetta lyf selt undir nafninu
Prozac. Fáein önnur lyf hafa sömu
eða mjög svipaðar verkanir og flú-
oxetín. Viðurkennd notkun lyfsins,
hér á landi og víðast hvar annars
staðar, er við flestum tegundum
þunglyndis, matgræðgiköstum
(bulemia) og þráhyggjusýki. Allt
eru þetta alvarlegir sjúkdómar.
Það er mikið rangnefni að kalla
þessi lyf „glaðværðarpillur" eða
„gleðipillur". Oftast er verið að
meðhöndla þunglyndi með þessum
lyfjum og það er mjög erfíður
sjúkdómur sem sviptir fólk lífs-
gleði og leiðir í versta falli til
sjálfsvígs. Þeir sem ekki eru
haldnir þunglyndi verða yfirleitt
Gleðipillur
hvorki glaðari né óglaðari af að
taka þessi lyf. Umræða í fjölmiðl-
um um þessi lyf og þá sérstaklega
um flúoxetín hefur stundum verið
uppblásin og í miklu ójafnvægi og
hefur lyfinu þá oft verið lýst sem
töfralyfi sem hafi ýmsar verkanir
sem það hefur ekki. Einnig hefur
nokkuð borið á misskilningi og
mistúlkunum á þekktum stað-
reyndum varðandi þetta lyf, en þó
má segja að á allra síðustu misser-
um hafi ástandið lagast. Margir
sjúklingar sem taka eldri lyf við
þunglyndi hafa tilhneigingu til að
þyngjast en flúoxetín er að mestu
laust við þennan ókost og sumir
sjúklinganna léttast dálítið. Það er
þó staðreynd að sumir sjúklingar
sem taka lyfið þyngjast. Þetta lyf
hefur einnig margvíslegar auka-
verkanir og það er fráleitt að nota
það sem megrunarlyf handa hverj-
um sem er. Stungið hefur verið
upp á því að e.t.v. væri verjandi að
reyna þetta lyf hjá sjúklingum
með mikla offítu, en enn sem kom-
ið er vantar rannsóknir á hugsan-
legu notagildi við offitu. Ef ein-
hverjum tækist að finna gott
megrunarlyf mætti eflaust græða
á því stórfé og þess vegna er mikill
áhugi hjá lyfjaframleiðendum á
slíku lyfi en leitin að því hefur ekki
enn borið árangur. Sama má segja
um alla þessa megrunarkúra sem
hægt er að kaupa; þeir megra ein-
ungis pyngju neytendanna. Um
drykkjusýld má segja svipað og
um megrun, þar vantar enn góðar
rannsóknir. Til eru sterkar vís-
bendingar um að flúoxetín og
skyld lyf geti hjálpað drykkjusjúk-
um sem haldnir eru þunglyndi en
ekki hefur verið sýnt fram á að
þessi lyf hafi sérstök læknandi
áhrif á drykkjusýki sem slika.
Þegar flúoxetín kom fyrst á mark-
að var því stundum haldið fram að
það væri að mestu laust við auka-
verkanir. Þegar lyfið varð síðan
tískulyf og notkun þess óx mikið
kom annað í ljós og nú vitum við
að þetta lyf hefur svipaðar auka-
verkanir og ýmis önnur skyld lyf
(svefntruflanir, kvíði, reiði, flog,
hárlos, útbrot og fleira). Að lokum
Áblástur
má geta þess að í Bandaríkjunum
hafa verið stofnuð samtök fólks
sem telur sig hafa beðið tjón af
aukaverkunum flúoxetíns (Prozac
Survivor’s Support Group).
Spurning: Vegna gi-einar um
áblástur á vörum í lækningaþætt-
inum nýlega hjó ég eftir því að
læknirinn nefndi ekki lyfið colodi-
um, sem hefur reynst mér vel í
gegnum árin. Þetta er þykkfljót-
andi vökvi og þegar maður ber
hann á varirnar þá þrýstir hann
áblæstrinum inn og myndar eins
konar „plasthimnu" og áblástur-
inn hjaðnar niður. Ég er 73 ára
gamall og hef notað þetta með
góðum árangri síðan ég var ungur
maður.
Svar: Efnið kollódíon eða kollódí-
um (collodion á ensku) er upp-
lausn af nítursellulósa, öðru nafni
sprengibaðmull, í blöndu af al-
kohóli og eter. Þegar þessi þykk-
fljótandi vökvi er borinn á húðina,
gufa leysiefnin upp og eftir verður
seig himna. Þó að þetta efni hafi
greinilega gagnast fyrirspyrjanda
vel, mæli ég ekki með notkun þess
vegna þess að það hindrar að
áblásturinn þorni. Þetta efni
flokkast nú undir úrelt lyf. Að lyf
sé úrelt þarf ekki að þýða að það
sé með öllu gagnslaust en oftast
eru komin á markað nýrri lyf sem
verka betur eða hafa minna af
aukaverkunum. Kollódíon var not-
að við áblástrum og vörtum en illa
hefur gengið að sýna fram á gagn-
semi efnisins við þessum kvillum
og þess vegna eru nánast allir
hættir að nota það. I fyrri umfjöll-
un um áblástur var nefnt
zinkpasta, sem í flestum tilvikum
er talið hafa betri verkun en kolló-
díon.
Þess má einnig geta að á fyrstu
áratugum ljósmyndatækninnar
var þetta efni notað mjög mikið til
að búa til ljósnæma filmu á gler-
plötu.
•Lesendur Morgunblaðsins geta spurt
lækninn uni það sem þeim liggur á þjnrta,
tekið er á móti spumingum á virkum
dögum milli klukkan 10 og 17 í síma 569
1100 og bréfum eða símbréfum merkt:
Vikulok, Fax 5691222.