Morgunblaðið - 11.10.1996, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 11. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Flughöfn
Reykjavíkur 1933
í DAG tekur Þjóðskjalasafn íslands
í notkun nýja sýningarstofu í húsa-
kynnum sínum í Safnahúsinu við
Hverfisgötu. Stofan er á 1. hæð í
vesturenda hússins, þar sem áður var
viðgerðarstofa safnsins.
Fyrsta sýningin í stofunni nefnist
Flughöfn Reykjavíkur 1933. Mun hún
áreiðanlega vekja nokkra athygli, sér-
staklega meðal áhugamanna um
sögu, byggingarlist og flugmál. Til
sýnis eru prófteikningar André nokk-
urs Devys, sem árið 1933 var að ljúka
námi í byggingarlist (arkitektúr) við
Fagurlistaháskólann í París. Verkefn-
ið sem hann valdi sér var alþjóðleg
flugstöð á íslandi. Hafði hann þó aldr-
ei komið hingað til lands. Skýringin
á valinu er sú að á fjórða áratugnum
var rætt um það í fullri alvöru í Evr-
ópu og Bandaríkjunum að á íslandi
yrði í náinni framtíð miðstöð flugs
yfir Atlantshafið, norðurleiðina. Hinn
ungi Devys fylgdist af áhuga með
þessum umræðum, enda höfðu flug-
mái um þetta leyti ekki ósvipað að-
dráttarafl og til að mynda tölvutækn-
in nú á dögum. Flugfélög í Bandaríkj-
unum og Evrópu gerðu á fjórða ára-
tugnum nokkrar athuganir á því
hversu hentug flugleiðin um ísland
væri. Hafði Balbo, flugmálaráðherra
Ítalíu, meðal annars viðdvöl hér á
landi í þessu skyni í frægu hópflugi
frá Ítalíu til Bandaríkjanna sumarið
1933.
Hópflug Balbos vakti heimsathygli
og réð úrslitum um það að André
Devys ákvað því að gera flugstöð á
íslandi að prófverkefni sínu. Hann
hafði fengið áhuga á norrær.um þjóð-
um og málum á háskólaárum sínum.
Sýning Þjóðskjalasafns-
ins á teikningum af
Flughöfn Reykjavíkur,
segir Guðmundur
Magnússon, mun áreið-
anlega vekja athygli.
Sótti hann m.a. námskeið í norsku
og dönsku við Sorbonne háskólann
og hlaut styrk frá dönskum stjóm-
völdum til mánaðar námsdvalar í
Kaupmannahöfn í ágúst 1933.
Devys hófst handa um prófverkefn-
ið í september 1933 og lauk því á
nokkrum mánuðum. Hann varð sér
út um landakort af Islandi og stað-
setti flughöfnina í Hafnarfírði, þar
sem honum virtust aðstæður heppi-
legar. Flughöfnina kenndi hann hins
vegar við höfuðborgina, Reykjavfk.
Nútímaleg flugstöð
Teikningar þær sem Devys gerði
munu hafa verið 20 að tölu, en á
sýningunni eru 13 þeirra. Um er að
ræða teikningar af útliti, umhverfí
og nágrenni flughafnarinnar og enn-
fremur teikningar af innra skipulagi
hennar, þ.á m. burðarþolsteikningar.
Vekur sérstaka athygli þegar teikn-
ingamar eru skoðaðar hve nútímaleg
byggingin er, þar sem Fagurlistahá-
skólinn hafði orð á sér fyrir áherslur
á sígilda byggingarlist. Eftir því ber
einnig að taka hve flugstöðin er í
alla staði í samræmi við ýtrustu kröf-
Skráning og eftirlit
með vinnuvélum
EITT af hlutverkum
Vinnueftirlits ríkisins er
að skrá og skoða vinnu-
vélar sem notaðar eru
við verktakastarfsemi og
í fyrirtækjum, s.s. gröf-
ur, ýtur, krana og lyft-
ara. Lögformleg skrán-
ing þessara véla hófst
árið 1990 samkvæmt
reglum sem tóku gildi
1. janúar sama ár. Aður
höfðu ekki verið festar
númeraplötur á vélam-
ar, en þær skráðar í
spjaldskrá eftir öðram
einkennum. í dag era
allar vélar skráðar í tölvu
ásamt upplýsingum um eign-
arhaldsferil þeirra og skoð-
anaferil. A skrám Vinnueftir-
litsins era nú 7.346 vélar og
tæki. Séu vélar sem era af-
skráðar tímabundið og vélar
á forskrá taldar með þá er heildar-
fjöldi rúmar 8.000 vélar. Við vélaflota
landsmanna hafa bæst um 300 vélar
á hveiju ári og mest fjöigun er í flokki
minni lyftara.
Við skráningu er vinnuvélum skipt
í flokka eftir verksviði þeirra og stærð
og í dag eru flokkamir 57. Stærsti
flokkurinn eru lyftarar sem geta lyft
hlassi sem er allt að 10.000 kg en
2.394 lyftarar era skráðir í þessum
flokki. í næststærsta flokknum era
traktorsgröfur og fjöldi þeirra er nú
771 vél.
Vinnueftirlitið sér um að skoða
þessar vélar og almenna reglan er sú
að vinnuvélar á að skoða einu sinni
á ári, þó er heimild í reglum að víkja
frá því. Við skoðun er farið yfír örygg-
isbúnað viðkomandi vélar og athuguð
virkni hans. Einnig er ástand ein-
stakra vélarhluta metið og slit mælt
í þeim hlutum sem skipta máli vegna
öryggis. Komi eitthvað athugavert í
ljós við skoðun er eiganda gert að
bæta úr því innan tiltekins tíma. Sé
hinsvegar um að ræða vanbúnað sem
ótvírætt getur haft í för með sér siysa-
hættu er notkun vélar-
innar bönnuð.
Markmiðið með skoð-
un vinnuvéla er fyrst og
fremst að tryggja sem
kostur er öryggi þeirra
sem á vélunum vinna og
starfsmanna sem eru í
nágrenni við þær. Einnig
hafa margar gerðir
þessara véla heimild til
að vera í almennri um-
ferð á götunum og skipt-
ir því ástand þeirra máli
vegna umferðaröryggis.
Þó svo Vinnueftirlitið
skoði vélarnar árlega
Haukur Sölvason leysir það ekki eiganda
eða umráðamann undan þeirri
skyldu að sjá um að ástand
þeirra og búnaður sé ávallt
forsvaranlegt og í samræmi
við Iög og reglur. Á þeim sem
stjóma vélunum hvíla einnig
**'“lv**.
| 19961
skyldur, m.a. þær að vinna ekki með
vélunum nema allur öryggisbúnaður
þeirra sé í lagi og hægt sé að stjóma
þeim á öraggan hátt.
Eftirlit með vinnuvél-
um, segir Haukur
Sölvason, þjónar öryggi
starfsmanna.
Til þess að stjóma vinnuvélum
þarf sérstök vinnuvélaréttindi sem
fást eftir setu á námskeiði og bóklegt
próf. Að bóklegu prófi Ioknu verða
viðkomandi að fara í starfsþjálfun og
taka verklegt próf á þá tilteknu flokka
vinnuvéla sem þeir hafa fengið starfs-
þjálfun á. Námskeið fyrir verðandi
stjómendur vinnuvéla eru haldin í
flestum stærri byggðarlögum lands-
ins og eru þá auglýst í fjölmiðlum.
Höfundur er dcildarstjóri
farandvinnuvéladeildar.
ur um þægindi og greiða afgreiðslu
(sbr. færibönd fyrir farangur sem var
nýlunda á þessum tíma) og góða að-
stöðu fyrir farþega og flugmenn.
Einnig er vert að veita því eftirtekt
að Devys setur þyrlu inn á eina teikn-
inguna, en á þessum tíma vora þyrlur
á algjöra framstigi. í raun kom not-
hæf þyrla ekki fram á sjónarsviðið
fyrr en með Sikorsky-þyrlunni banda-
rísku árið 1939.
Ekki er að sjá að teikningar Devys
hafí vakið athygli hér á landi, þótt
ýmsum væri kunnugt um þær vegna
skrifa um þær í norska dagblaðinu
Aftenposten í lok nóvember 1933.
Frétt Aftenposten birtist undir fyrir-
sögninni „Þegar Island verður mið-
stöð flugsins yfír Atlantshafið". Jafn-
framt vora sýndar tvær ljósmyndir
af teikningum Devys.
Stórhuga arkitekt
í greininni í Aftenposten sagði:
„Ungur franskur arkitekt, André
Devys, hefur lagt fram_ fullgerðar
teikningar af flughöfn á íslandi sem
lokaverkefni við Fagurlistaháskólann
í París. Flughöfnin er ekki teiknuð
eftir pöntun frá íslensku flugfélagi,
heldur er þetta réttnefndur loftkast-
ali sem kannski á eftir að verða að
veraleika. Hver veit? Þegar horft er
á framvindu flugsins á okkar dögum
og núverandi flugferðir yfír Atlants-
hafíð er ljóst að íslendingar verða
fljótlega að huga af alvöru að því að
reisa flughöfn sem hæfír umferðinni.
Eins og sjá má á teikningunum hefur
hinn ungi arkitekt verið stórhuga -
hann hefur m.a. hugsað til framtíðar.
Hugmynd hans felur í sér að sköpuð
verði aðstaða fyrir Jandflug jafnt sem
höfn fyrir sjóflug. í hinni myndarlegu
flugstöðvarbyggingu eru að sjálf-
sögðu hótel og veitingahús fyrir flug-
menn og farþega. Veitingasalur far-
þega rúmar áttatíu manns og í vín-
stúku og veitingasal flugmanna er
rúm fyrir þijátíu manns. Ekki þarf
að taka fram að flughótelið er fyrsta
- «■ AÉROPOftT - k ■ mijiTÍK i/LA»I

fACAOC ÁUD LA d AOQ-vrr.
TEIKNING André Devys af Flughöfn Reykjavíkur, framhlið.
Takið eftir styttunum af Ingólfi Arnarsyni við innganginn. Lengst
til vinstri má greina þyrlu, nokkuð sérstæða í útliti.
TEIKNING Devys af flugleiðinni yfir Atlantshaf, norðurleiðinni.
Á fjórða áratugnum álitu margir að hún yrði á næstu árum aðal-
samgönguleiðin flugleiðis yfir hafið.
flokks með öllum nútímaþægindum."
Fyrir hálfum öðram áratug var
athygli samgönguráðuneytisins ís-
lenska vakin á tilvist teikninga Dev-
ys. Leiddi það til þess að Devys gaf
teikningamar hingað til lands. Þær
hafa síðan verið í vörslu ráðuneytis-
ins, en komu nýlega til framtíðar
varðveislu í Þjóðskjalasafn. í Ijósi
þess hversu glæsilegar, skemmtilegar
og vel unnar teikningamar era, þótti
við hæfi að velja þær sem viðfangs-
efni fyrstu sýningar safnsins í hinni
nýju sýningarstofu í Safnahúsinu.
Þess skal getið að höfundurinn,
André Devys, lést á níræðisaldri fyrir
nokkram áram.
Sýningin í Safnahúsinu er opin
virka daga frá kl. 10-18 og á laug-
ardögum frá kl. 9-12.
Höfundur er sagnfræðingur.
Kristindómur hvunndags
I ÖLLU því írafári
sem geisað hefur í kring-
um málefni íslensku
þjóðkirkjunnar síðustu
misserin hefur það gerst
að aukaatriði era allt í
einu orðin aðalatriði og
öfugt. Skipulag kirkj-
unnar er ekki aðalatriði
kristinnar lífsskoðunar,
heldur ekki hagsmunir
þeirrar stéttar manna
sem fengið hafa það
hlutverk að stýra helgi-
haldi kirkjunnar, þ.e.a.s.
prestanna. Þar af leiðir
að breyskleiki kirkjunn-
ar þjóna - eða fullkom-
leiki þeirra - er ekki það
sem kristin trú snýst um, þótt seint
verði gert lítið úr fordæmi þeirra sem
kallast eiga hirðar og leiðtogar safn-
aðanna.
Um hvað snýst þá málið? Um hvað
snýst kristindómurinn?
Kristin trú er lífsskoðun sem hefur
það í öndvegi að tilveran eigi sér til-
gang. Sá tilgangur á upphaf sitt í
því óræða og leyndardómsfulla sem
er upphaf og endir alls. Við höfum
kosið á okkar tungu að auðkenna
þetta með þremur ómerkilegum bók-
stöfum og köllum það Guð. Það merk-
ir þó ekki að það verði skilið eða
þekkt nema að svo miklu leyti sem
það sjálft kýs, því við trúum því
umfram annað að þetta sé vitund eða
vilji - góður vilji. Aukin heldur að
þessi góði vilji hafí og geri enn vart
við sig í lífi mannanna og vilji beina
lífí þeirra á réttan veg. Meira að segja
tökum við kristnir menn svo stórt upp
í okkur að segja að þessi vitund hand-
an endimarka alheimsins hafi holdg-
ast í manni af semtískum upprana
fyrir óralöngu sem lifði út yfir mörk
Halldór Reynisson
lifs og dauða. Um þessa
lífsskoðun snýst kristin-
dómurinn. Þetta er jafn-
framt gleðigjafí krist-
innar trúar, hin góðu tíð-
indi sem stundum eru
nefnd fagnaðarerindið.
Nú ættu menn kannski
að vera famir að sjá að
þetta mál er stærra en
svo að það snúist um
óbilgirni eins prests eða
siðleysi annars. Prestar
og trúarstofnanir era
hvort eð er ekkert annað
en umbúðir utan um þá
lífsskoðun sem ég hef
lýst að framan. Þótt
umbúðimar geti verið
meingallaðar mega menn ekki ætla
að innihaldið sé það. Og þó vitum við
sem verslum í stórmörkuðum á hveij-
um degi að lélegar umbúðir geta
fælt frá.
Það hlýst af stærð og umfangi
kristinnar lífsskoðunar að hún er vita-
Kirkjan starfar alla
daga, segir Halldór
Reynisson, og vill
þjóna öllum.
skuld ætluð öllum en ekki bara fáum
útvöldum, prestum eða heittrúarfóiki.
Þetta sjáum við af starfí Krists, hann
nálgaðist venjulegt fólk í gleði þess
og þrautum en setti hvorki upp spari-
fés né helgiflík handa sérvöldum
sunnudagahópi. Hann var maður
hvunndagsins, hins venjulega og
smáa í lífínu. Sá boðskapur sem hann
flutti frá hinum óræða leyndardómi
var að láta hinn góða vilja, kærleik-
ann, móta allt líf og starf, jafnt
hvunndags sem á sunnudögum, jafnt
á netagerðarverkstæðinu sem í must-
erinu.
Hér á Islandi telja sumir kristin-
dóminn vera spariflík sem þeir klæð-
ast á jólum og sérstökum ævihátíðum.
Þá virðist það viðhorf ríkja hjá býsna
mörgum að það sé prestanna einna
að fy'alla um kristið lífsviðhorf og starf
kirkjunnar, líkt og það er jarðfræðing-
anna hjá Orkustofnun einna að spá
í orkubúskap landsins. En kristindóm-
urinn er þvert á móti lífsskoðun og
lífsstíll ætlaður venjulegu fólki í
venjulegu basli, breysku fólki í striti
hvunndagsins. Og lífsstíllinn rúmast
í einni setningu: Elskaðu Guð og elsk-
aðu náunga þinn. Fagnaðarerindið er
fyrir fólkið, fyrir venjulegt fólk.
Nú stendur yfír kirkjuvika í söfn-
uðum Reykjavíkurprófastsdæmanna
undir kjörorðinu Fagnaðarerindið og
fólkið. Hún er hvatning til fólks að
taka þátt í starfí safnaðanna á öðram
tímum en stórhátíðum. Víst er kristin-
dómurinn ekki bundinn við kirkju-
byggingar eða safnaðarheimili, en
starf hinnar sýnilegu kirkju er þó til
þess ætlað að örva fólk til að lifa í
samræmi við þá lífsskoðun sem það
játar velflest. I þessari kynningarviku
er lögð áhersla á það að kirkjan starf-
ar ekkert síður á virkum dögum en
á helgidögum og hún leitast við að
koma til móts við þarfír fólks á sem
víðtækastan hátt.
Ég hvet þá sem þetta lesa til að
skoða það fjölbreytilega starf sem
kirkjurnar bjóða upp á til að sjá hvort
þar sé ekki eitt eða annað að fínna
sem vekur áhuga þeirra.
Höfundur er aðstoðarprestur við
Neskirkju ogá sæti íkynningar-
nefnd Reykjavíkurprófastsdæwa.