Morgunblaðið - 04.12.1996, Qupperneq 20

20 MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 1996
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Dómarar
nsa gegn
Lúkas-
henko
ÞRÍR af ellefu dómurum í
stjórnlagarétti Hvíta-Rúss-
lands sögðu af sér í gær til
að mótmæla
stefnu Alex-
anders Lúk-
ashenkos for-
seta. Þeir
sögðust ekki
geta starfað
eftir nýrri
stjórnarskrá,
sem eykur
völd forsetans og var sam-
þykkt í þjóðaratkvæði í síðasta
mánuði. Á meðal dómaranna
þriggja er forseti réttarins,
Valery Tikhinya.
Maskhadov
í framboð
ASLAN Maskhadov, yfirmað-
ur hersveita Tsjetsjena, kvaðst
í gær ætla að gefa kost á sér
í forsetakosningum sem ráð-
gerðar eru í héraðinu 29. jan-
úar. Zelimkhan Jandarbíjev,
leiðtogi tsjetsjenskra aðskiln-
aðarsinna, og Shamil Basajev,
þekktur skæruliðaforingi, hafa
einnig boðað framboð en
Maskhadov er talinn standa
best að vígi.
Sergej Kovaljov, sem hefur
barist fýrir mannréttindum í
Rússlandi, sagði á fundi með
leiðtogum tsjetsjenskra að-
skilnaðarsinna í vikunni sem
leið að kosningarnar gætu orð-
ið að „skrípaleik" ef þeim yrði
ekki frestað. Nauðsynlegt væri
að setja fullnægjandi kosn-
ingareglur og fínna leiðir til
að 400.000 Tsjetsjenar, sem
flúðu héraðið í stríðinu við
Rússa, gætu kosið.
Moldóvu-
st^órn fer frá
ÞING Moldóvu féllst í gær á
afsagnarbeiðni stjórnar An-
dreis Sanghelis forsætisráð-
herra en bað
ráðherrana
um að starfa
áfram þar til
nýkjörinn for-
seti, Petru
Lucinschi,
myndar nýja
stjórn. Sang-
heli beið ósig-
ur í fyrri um-
ferð forsetakosninganna 17.
nóvember og hafði ítrekað
sagt að stjómin myndi segja
af sér til að „tryggja frið í
landinu" eftir síðari umferðina
á sunnudag. Lucinschi bar þá
sigurorð af Mircea Snegur for-
seta.
Kohl og Klaus
boða sættir
HELMUT Kohl, kanslari
Þýskalands, og Vaclav Klaus,
forsætisráðherra Tékklands,
sögðust í gær vera sannfærðir
um að deilur ríkjanna, sem
eiga rætur að rekja til síðari
heimsstyijaldar, yrðu leiddar
til lykta bráðlega. Klaus sagði
að samningaviðræðunum væri
því sem næst lokið og að utan-
ríkisráðherrar landanna gætu
lagt samkomulagið fyrir þing-
in og leiðtogamir síðan undir-
ritað það „mjög bráðlega".
Lucinschi
Stríðsmyndir í Bosníu
SERBAR vinna nú að gerð kvik-
myndar sem fjallar um stríðið
í Bosníu og nefnist hún „Fögur
þorp, fagrir logar“. Tökurnar
fara fram nærri borginni Vi-
segrad í Bosníu og leiksljóri
myndarinnar er Srdjan
Dragojevic.
Á myndinni eru tveir serb-
neskir sjálfboðaliðar í hlutverk-
um sínum, þeir Miodrag Mandic
og Dragan Petar.
Sjónvarp í Víetnam
Hömlur
á gervi-
hnatta-
sendingar
Hanoi. Reuter.
STJÓRNVÖLD í Víetnam ætla að
meina almenningi aðgang að sjón-
varpssendingum sem beint er til
landsins frá gervihnöttum. Frá
áramótum verða notendur að
greiða sem svarar um 12.000
krónum fyrir þjónustu dreifistöðv-
ar og um 400 króna afnotagjald
á mánuði.
Embættismenn undanþegnir
Meðalárslaun í landinu eru um
140.000 krónur. Þeir einu sem fá
að nota móttökuskerma án af-
skipta stjórnvalda eru háttsettir
embættismenn, stjórnarstofnanir
og erlend sendiráð.
Erlendar stofnanir og fyrirtæki,
og fáein innlend fyrirtæki og ein-
staklingar fá að taka á móti völd-
um, erlendum kapalsendingum
sem verður miðlað af stofnun á
vegum ríkissjónvarps Víetnams.
Bandar í kj astj ór n gagnrýnir ráðamenn í Serbíu vegna kosninganna
Milosevic ráðið frá því
að beita valdi í Belgrad
Washington, Belgrad. Reuter.
BANDARÍSKA utanríkisráðuneyt-
ið hefur varað stjómvöld í Serbíu
við því að Bandaríkjastjórn myndi
bregðast harkalega við ef valdi yrði
beitt til að kveða niður friðsamleg
mótmæli í Belgrad. Ráðuneytið
kvaðst hafa sent ráðamönnum í
Serbíu „mjög hörð skilaboð" og
skorað á þá að virða úrslit sveitar-
stjórnakosninga 17. nóvember, þeg-
ar stjómarflokkur landsins beið
ósigur í nokkram af stærstu borg-
unum, meðal annars Belgrad.
Slobodan Milosevic, forseti Serb-
íu, hafði hótað að beita lögreglunni
til að kveða niður mótmælin, sem
hafa staðið í rúman hálfan mánuð.
„Mótmælendurnir hafa rétt til að
vera á götum Belgrad til að láta í
ljós skoðanir sínar með friðsamleg-
um hætti, eins og þeir hafa gert,“
sagði Nicholas Burns, talsmaður
bandaríska utanríkisráðuneytisins.
Stjórnvöld í Frakklandi og Bret-
landi tóku í sama streng.
Bums sagði að sú ákvörðun Milo-
sevic forseta að láta ógilda kosning-
ar í borgum, þar sem stjórnarflokk-
urinn tapaði, og efna til nýrra
„sýndarkosninga" gengi í berhögg
við alþjóðlegar lýðræðishefðir.
Að sögn Burns hafa Milosevic
verið afhent „mjög hörð skila-
boð ... um að serbneska stjómin
yrði að virða réttindi serbnesku
þjóðarinnar". „Virða þarf úrslit
sveitarstjórnakosninganna, stjórnin
verður að fínna leið til að falla frá
þeirri ákvörðun að ógilda kosning-
arnar.“
Bums gagnrýndi ennfremur til-
raunir serbneskra yfirvalda til að
hindra að serbneskir fjölmiðlar fjalli
um mótmælin og sagði að banda-
rískir embættismenn hefðu mót-
mælt handtöku blaðamanna óháða
dagblaðsins Blitz.
Óbætanlegur skaði?
Fréttaskýrendur telja að ógilding
kosninganna hafi valdið Milosevic
miklum álitshnekki heima fyrir og
erlendis og spá því að honum reyn-
ast erfitt að bæta fyrir skaðann.
Þeir benda þó á að ekki megi van-
meta serbneska forsetann því hann
hafi áður lent í miklum vanda á
níu ára valdatíma sínum en snúið
vörn í sókn og orðið öflugri en
nokkru sinni fyrr.
Viðbrögð stjórnarflokksins við
kosningunum hafa orðið til þess að
sameina stjórnarandstöðuna, sem
einkenndist áður af mikilli sundur-
þykkju. Leiðtogar Zajedno, kosn-
ingabandalags stjórnarandstöðu-
flokka, segja að með því að sanna
kosningasvik af hálfu stjórnar-
flokksins hafi þeim tekist að gjör-
breyta stöðunni í serbneskum
stjórnmálum fyrir þingkosningar á
næsta ári og sýnt fram á að forset-
Reuter
ZORAN Djindjic, einn af leið-
togum stjórnarandstæðinga í
Serbíu, veifar til stuðnings-
manna sinna á mótmælafundi
í Belgrad.
inn sé ekki ósigrandi. Þá hafi kom-
ið berlega í ljós að því fari fjarri
að Serbar búi við raunverulegt fjöl-
flokkalýðræði því stjórnarflokkur-
inn svífist einskis til að halda völd-
unum.
Milosevic hefur haldið sig til hlés
frá því mótmælin hófust og ekki
sést í serbneska ríkissjónvarpinu
nema þegar hann greiddi atkvæði
í kosningunum á miðvikudag. Sós-
íalistaflokkur hans hefur hins vegar
lagt mikið kapp á að tryggja sér
stuðning „þögla meirihlutans", sem
tekur ekki þátt í mótmælunum, með
hjálp ríkisrekinna fjölmiðla.
Ríkisfjölmiðlarnir sökuðu stjórn-
arandstöðuna um að æsa fólk til
átaka eftir að einn leiðtoga hennar
hvatti til hermdarverka. Zajedno
hefur hins vegar gert sérstakar
öryggisráðstafanir til að halda æst-
um mótmælendum í skefjum.
Nýtt viðskiptabann?
Nokkrir vestrænir sendiherrar í
Belgrad hafa sagt að grípa þurfí
til efnahagslegra refsiaðgerða gegn
Serbíu að nýju neiti Sósíalistaflokk-
urinn að viðurkenna sigur Zajedno
í kosningunum. Burns sagði þó að
Bandaríkjastjórn hefði ekki léð
máls á nýju viðskiptabanni en vildi
að Serbiustjórn yrði áfram meinað
að taka erlend lán sem hún hefur
mikla þörf fyrir vegna efnahags-
kreppu í landinu.
Fréttaskýrendur telja að nýtt við-
skiptabann geti reynst tvíeggjað
sverð þar sem Milosevic geti not-
fært sér það í ríkisfjölmiðlunum til
að þjappa serbnesku þjóðinni saman
og saka þjóðir heims um ofsóknir
á hendur Serbum.
Deilan um framkvæmdastjóra SÞ
O AU hvetur til
nýrra tilnefninga
Sameinuðu Jijóðunum. Reuter.
EININGARSAMTÖK Afríku, OAU,
hafa hvatt aðildarríkin til að tilnefna
aðra Afríkumenn en Boutros Bout-
ros-Ghali í stöðu framkvæmdastjóra
Sameinuðu þjóðanna næsta kjör-
tímabil, sem hefst 1. janúar.
Paul Biya, forseti Kamerún og
formaður OÁU, skrifaði leiðtogum
aðildarríkjanna bréf og hvatti þá til
að nefna þá menn sem þeir teldu
hæfa til að gegna stöðunni. Hann
sagði það nauðsynlegt til að auka
líkurnar á því að Afríkumaður yrði
framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna næstu fimm árin.
Bandaríkjamenn beittu neitunar-
valdi sínu gegn endurkjöri Boutros-
Ghalis í öryggisráðinu 19. nóvember
og Afríkuríkin hafa hingað til verið
treg til að mæla með öðrum í stöð-
una.
Búist við a.m.k. einni
tilnefningu í dag
Búist er við að forseti öryggis-
ráðsins, ítalinn Francesco Paulo
Fulci, boði til fundar um málið í
ráðinu í dag. Stjórnarerindrekar
sögðu líklegt að a.m.k. einn Afríku-
maður yrði tilnefndur fyrir fundinn.
„Og flóðgáttirnar ættu að opnast
ekki síðar en á föstudag," sagði af-
rískur stjórnarerindreki hjá Samein-
uðu þjóðunum.
Nokkrir Afríkumenn hafa verið
nefndir sem hugsanlegir eftirmenn
Boutros-Ghalis, þeirra á meðal
Ghanamaðurinn Kofi Annan, sem
stjórnar friðargæslustarfi Samein-
uðu þjóðanna, Amara Essy, utanrík-
isráðherra Fílabeinsstrandarinnar,
Hamid Algabid frá Níger, fram-
kvæmdastjóri samtaka íslamskra
ríkja, Tansaníumaðurinn Salim A.
Salim, framkvæmdastjóri OAU,
Moustapha Niasse, utanríkisráð-
herra Senegals, og Olara Otunnu,
fyrrverandi sendiherra Úganda.
Fleiri nöfn gætu komið fram eftir
fund sem haldinn verður í Burkina
Faso á morgun fyrir atbeina Frakka.