Morgunblaðið - 04.12.1996, Page 48

,48 MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Tommi og Jenni
YE5,MA'AM..I VE BEEN
D0IN6 MY RE6ULAR WORK
Já, kennari, ég hef unnið
verkefnin mín
N0,MAAM,I WAVEN T
BEEN WA5TIN6 MY
TIME C0L0RIN6 IN
A C0L0RIN6 BOOK..
Nei, ég hef ekki verið
að sóa tima mínum í
THAT5N0T MY
C0L0RIN6 BOOK.
IT BEL0N6S TO
MY P06..
Þetta er ekki lita-
bókin mín...
Hann er Ég lita
hrifinn af himininn
það að lita í lita-
bók...
hundurinn minn á litabók- alltaf blá-
hana... um... an. ..
BREF
HL BLAÐSINS
Kringlan 1103 Reykjavík • Sími 569 1100 • Símbréf 569 1329
• Netfang: lauga@mbl.is
Tj áningar fr elsið
og Rushdie
Frá Páli Valssyni:
í MORGUNBLAÐINU sunnudag-
inn 17. nóvember gefur að lesa í
yfirliti erlendra frétta liðinnar viku:
„Rithöfundinum Salman Rushdie,
sem kallaði yfir sig dauðadóm
klerkastjórnarinnar í íran með
skrifum sínum, voru á miðvikudag-
inn veitt Aristeion verðlaunin í
Kaupmannahöfn.“ Síðan fylgja
nokkrar línur um þann vandræða-
gang og klaufaskap sem olli næst-
um stjórnarkreppu í Danmörku.
Nú er það vel að Morgunblaðið
veki athygli á því að svo ágætur
höfundur sem Salman Rushdie
hljóti bókmenntaverðlaun og
gjarna hefði mátt koma fram að
þeim deildi hann með öðrum merk-
um höfundi, Christoph Rainsmayr,
sem skrifaði bókina Hinsta heim
sem kom út í íslenskri þýðingu
fyrir fáeinum árum. Orðalagið er
hins vegar hæpið í meira lagi og
minnir á að menn skulu fara var-
lega með orð. Með því að segja
Rushdie hafa kallað yfir sig
dauðadóm írönsku klerkanna er
Morgunblaðið að gefa þeirri túlk-
un undir fótinn að Rushdie hafi
sjálfur valdið sér þessum hör-
mungum, hann geti að einhveiju
leyti sjálfum sér um kennt. Slík
túlkun er heidur ekki óþekkt,
ýmsir hafa látið að þessu liggja
og frægur er vandræðagangur
Breta og Johns Majors vegna
málsins á sínum tíma sem spratt
af túlkun af þessu tagi.
Þetta kann að virðast smálegt,
en skiptir auðvitað gífurlega miklu
máli því hér er fjaliað um sjálft
tjáningarfrelsið (að ekki sé talað
um líf og dauða einstaklings). Ég
þykist líka vita að Morgunblaðið
styðji það frelsi heilshugar og telji,
líkt og vonandi flestir, að þótt per-
sónur í tiltekinni bók Rushdies tali
háðuglega um íranskan erkiklerk
sé fráleitt að höfundurinn hafi þar
með unnið sér það til óhelgi og að
hann á einhvern hátt eigi sök í því
einsdæmi að ríkisstjórn voldugs
ríkis geri út morðingja á hendur
honum.
Nei, orð geta verið dýr, það
hefur Salman Rushdie sannarlega
fengið að reyna, og því er ástæða
til að brýna fyrir blaðamönnum
að umgangast þau af varúð, því
eins og skáldið sagði: „þau geta
sprungið".
PÁLL VALSSON,
lektor, Uppsölum.
Hver var bakgriinmir
Jóns forseta?
Frá Hallgrími Sveinssyni:
ÖÐRU HVORU má lesa í Morg-
unblaðinu í lærðum greinum til-
vitnanir ýmissa höfunda í Jón Sig-
urðsson. Nýjasta dæmið um þetta
er í Lesbókargrein ritstjóra blaðs-
ins, Matthíasar Johannessen, en
þar er umræðuefnið Jón forseti og
réttur íslenskrar tungu. Matthías
segir að Jón hafi varðað veginn
þar sem annarsstaðar og barist
fyrir vernd tungunnar og rétti
ásamt samheijum sínum. Fyrir
nokkrum dögum skrifar Páll Berg-
þórsson í blaðið um nauðsyn auk-
ins meirihluta i atkvæðagreiðslum
í vissum málum á þingum og til-
gang allrar stjórnar. Sama sagan
þar. Þorvaldur Gylfason prófessor
skrifaði nýlega um fijálsa verslun
í Mbl. og sagði frá því að íbúar
Hong Kong hefðu tekið upp versl-
unarhætti sem Jón forseti hefði
barist fyrir á öldinni sem leið. Og
svona utan enda. Það er nánast
sama hvaða fræðimaður eða skrif-
ari tekur upp penna í blaði allra
landsmanna. Alltaf geta menn
vitnað í þennan makalausa Vest-
firðing, brautryðjandann Jón Sig-
urðsson, sem ekki var nein venju-
leg þjóðhetja, heldur glæsilegur
forystumaður og hversdagsmaður
í senn, með báða fætur á jörðinni.
Prófessor Sigurður Líndal hefur
varpað því fram, að gera þyrfti
fræðilegan samanburð á Jóni Sig-
urðssyni og frelsishetjum annarra
þjóða. Margir slíkir börðust fyrir
frelsi landa sinna á vígvelli og svo
þegar það var búið var þeirra hlut-
verki oft lokið. En Jón var á allt
öðru plani og hafði lag og visku
til að vísa mönnum leið í nánast
öllum þjóðmálum sem einhveiju
skipta. Ög nánast hvert sem litið
er í íslensku þjóðféiagi í dag, má
kenna áhrifa frá honum.
Þessi umræða leiðir til þess að
spyija má sem svo: Hver var bak-
grunnur þessa manns? Hvaða arf
hafði hann í genum sínum sem
urðu þess valdandi að hann varð-
aði veginn fyrir þjóð sina í verslun-
ar- og atvinnumálum almennt,
fjármálum, stjórnskipunarmálum,
sögu og stjórnvísindum? Hvernig
gat fátækur prestssonur úr af-
skekktri sveit ofan af Vestfjörðum
á Islandi sett saman svo snjallar
stjórnmálagreinar sem Sverrir
Kristjánsson sagnfræðingur taldi
jafnvel einstæðar í allri Norðurálfu
á sínum tíma? Svona spurningar
eru kannski út í hött. Óg þó. Er
ekki löngu kominn tími til fyrir
okkur íslendinga að reyna að átta
okkur á þessum einstæða manni
og huga að sögunni bak við sögu
hans?
HALLGRÍMUR SVEINSSON,
Hrafnseyri.
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.