Morgunblaðið - 04.12.1996, Síða 49

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 1996 49
BRÉFTIL BLAÐSINS
Islensk tónlist á
Rás 2
Ljósmynd/Vigfús Sigurgeirsson
Sveinn Björnsson forseti við Packard-bifreið sína fyrir ofan Bólstaða-
hliðarbrekku i ágúst 1945.
Saga forsetabíls
Frá Magnúsi Einarssyni:
VEGNA skrifa formanna Stefs, Fíh,
Ftt og Shf um minnkandi spilun á
íslenskri tónlist á Rás 2 er ástæða
til að gera nokkrar athugasemdir.
Islensk tónlist hefur sjaldan eða
aldrei verið leikin eins mikið á Rás
2 og um þessar mundir. Útgáfan
er fjörleg, þótt þess gæti nú ekki
hjá hinum stærri fyrirtækjum, til
að mynda er útgáfa nýrrar íslenskr-
ar tónlistar hjá Skífunni með dauf-
legra móti á 20 ára afmæli þess
ágæta fyrirtækis. Eins þykir mörg-
um hlutur nýrrar íslenskrar tónlist-
ar orðinn rýr hjá Spori ehf., svo
ekki sé minnst á hversu mikið er
sungið á erlendri tungu af þeim
söngvum sem Spor ehf. er að reyna
að selja íslendingum þessa dagana.
Starfsmaður Spors ehf. hélt því
reyndar fram í grein í Morgunblað-
inu 8. mars 1995 að það væri hjá-
kátlegt og niðurlægjandi að ræða
það og vekja athygli á því að stór
hluti íslenskrar poptónlistar er
sungin á ensku. Okkur sem vinnum
á Rás 2 finnst það hins vegar orðið
nokkuð hjákátlegt að hljómplötuút-
gefendur, sem vissulega hafa
menningarlegum skyldum að
gegna, skuli ekki leggja meiri rækt
við móðurmálið en raun ber vitni.
Það einfaldlega gengur ekki lengur
að fela sig á bak við væntanlega
og hugsanlega heimsfrægð í þeim
efnum.
Markviss tónlistarstefna
á Rás 2
Rás 2 hefur markvissa tónlistar-
stefnu sem meðal annars felst í því
að kynna íslenska tónlist sérstak-
lega. Á Rás 2 eru fluttir þættir
helgaðir íslenskri tónlist og tónlist-
armönnum og einnig þykir það enn-
þá viðtalsefni þegar íslenskur tón-
listarmaður sendir frá sér plötu. Það
var eftir því tekið þegar tónlistar-
stjóri Bylgjunnar lýsti því yfir að
sú útvarpsstöð hefði enga, alls enga
tónlistarstefnu, enda er hlutfall ís-
lenskrar tónlistar á Bylgjunni afar
lágt, samkvæmt útreikningum for-
mannanna fjögurra 8%. Hefði mað-
ur samt ætlað að þar væri metnað-
ur meiri fyrir hönd íslenskrar popp-
tónlistar, ekki síst þegar á það er
litið að útvarpsstjórinn er eigandi
Skífunnar og stjórnarformaður
Spors ehf. Vonandi stendur þetta
til bóta. Á Rás 2 er ekki farið eftir
kröfum útgefenda um aukna spilun
á íslenskri tónlist, einfaldlega vegna
þess að í þeim kröfum felst ekkert
mat á gæðum þeirrar tónlistar sem
þeir heimta að sé spiluð. Það mat
fer fram á fundum okkar sem vinn-
um á Rás 2, það er okkar vinna.
Rás 2 er algerlega óháð hagsmun-
um útgefendans, hver sem hann er,
það er okkar frelsi. Það eru alger
forréttindi að fá borgað fyrir það
að velja yndislega tónlist til flutn-
ings í útvarpi sagði Jón Múli Árna-
son við undirritaðan þegar hann hóf
störf hjá Útvarpinu fýrir rúmum
áratug. Mikið rétt. En það er alger
pína og kvöl að þurfa að hlýða á
neyðarvæl útgefenda sem eru að
heimta stærri hlut af kökunni, pen-
ingakökunni sem er uppá nokkuð
margar milljónir. Það er vond mús-
ík. Það er sérstaklega aumt að lesa
það í skrifum formannakvartettsins
að undirritaður hafi dregið úr spilun
íslenskrar tónlistar í þeim tilgangi
að draga úr útgjöldum Útvarpsins.
Þama er lágt lagst og ekki er nú
hægt að gefa háa einkunn fyrir
röksemdafærsluna. Ekki fá þeir
kumpánar hátt í stærðfræðinni
heldur, því prósentureikningur
þeirra er afleitur. Þeir reikna það
uppá prómill að hlutur íslenskrar
tónlistar á Rás 2 sé 17,67%, gefa
reyndar í skyn að þessi tala sé frá
Rás 2 komin. Því fer víðs fjærri.
Þessi tala er eingöngu þeirra mat-
ematík og léleg þar að auki.
Andstæðingar sammála
Það er eftirtektarvert að sjá for-
menn Stefs, Ftt og Fíh gerast tagl-
hnýtinga plötuútgáfunnar, ein-
hvernveginn hélt maður að þeirra
hagsmunir lægju ekki alveg ná-
kvæmlega saman, enda hafa þessir
aðilar oftar slegist en faðmast.
Kannski finna þeir flöt þegar ráðist
er á Rás 2. Sýnist manni þó í fljótu
bragði að verðugri andstæðinga
væri að finna fyrir þá á öðmm út-
varpsstöðvum þar sem hlutfall er-
lendrar tónlistar er allt að 92% og
jafnvel rúmlega það. Þar er verk
að vinna, drengir! Samt er ekki
annað hægt en að vara kollegana
á útvarspsstöðvunum við, því ekki
mega þeir búast við málefnalegri
og rökfastri umræðu, þ.e.a.s. ef
formennirnir leggja á annað borð í
slaginn og marka má þessa linu
atlögu þeirra að Rás 2.
Eitt að lokum; formennirnir fara
djarflega útaf laginu, taka sér eig-
inlega algert orlof frá almennri
skynsemi, þegar þeir í niðurlagi
bréfs síns í Morgunblaðinu 21. nóv.
sl. halda því fram að ljósvakamiðlar
og Ríkisútvarpið sérstaklega hafi
lagalegum skyldum að gegna varð-
andi framgang íslensks tónlist-
ariðnaðar. Sá lagatexti er ekki til.
í útvarpslögum er kveðið á um al-
mennar skyldur og sértækar, en
ákvæði um skyldur gagnvart fram-
gangi íslensks tónlistariðnaðar
finnast þar ekki, hvergi.
MAGNÚS EINARSSON,
tónlistarritstjóri Rásar 2.
Frá Hinriki Thorarensen og
Helga Magnússyni:
UNDIRTEKTIR við grein okkar sem
birtist hér í Morgunblaðinu 25. ágúst
síðastliðinn voru framar öllum von-
um. í ljós kom að margir minnast
þessa bíls og gátu staðfest að um-
ræddur Packard-bíll árg. 1942, sem
Þjóðminjasafnið varðveitir, væri for-
setabíll Sveins Bjömssonar, fyrsta
forseta lýðveldisins. Forsetaembættið
notaði Packardinn árin 1945 og 1946,
síðan var ríkisstjórnin með bílinn fyr-
Frá Hjalta Þórðarsyni:
HVER hefur stefnan verið í ís-
lenskum landbúnaði á síðustu
árum? Sjálfsagt er hægt að svara
því í löngu máli en eitt er víst að
ekki hefur hún verið hliðholl bænd-
um. Þvert á móti hefur allt frum-
kvæði bænda verið drepið niður og
njörvað í fast kerfi. Því hefur verið
miðstýrt þar sem misvitrir stjórn-
málamenn og forkólfar bændafor-
ystunnar hafa ráðið ferðinni. Samt
er það nú svo að stjórn verður að
vera á hlutunum og á það ekki
síst við um landbúnaðinn. Stjórn-
völd og bændur geta mikið lært
af mistökum fyrri ára þegar fram-
leiðslan var fijáls og menn hrein-
lega hvattir til að framleiða sem
mest. Það kerfi gat aldrei gengið
til lengdar enda hlóðust upp heilu
fjöllin af óseldum landbúnaðaraf-
urðum. Hvar er rótar vandans að
leita? Sjálfsagt má leita langt aftur
og ekki hægt að kenna neinu einu
um að illa hefur farið.
• Bændur, framleiðendur, slitnir
frá markaðnum. Þetta gerðist með
tilkomu stærri og stærri eininga
sem unnu úr landbúnaðarafurðum.
Þessar einingar sáu einnig um
markaðsmálin.
ir gesti sína og aðra virðingarmenn
fram til 1950. Eftir að ríkisvaldið
hætti notkun á Packardinum var
hann seldur Haildóri Þormar sem
notaði hann við atvinnurekstur fram
á miðjan sjötta áratuginn. Þá eignað-
ist bílinn Sveinn H. Brynjólfsson sem
einnig notaði hann í atvinnuskyni.
Sveinn var sá síðasti sem var með
Packardinn í notkun. Seinna eignað-
ist Gísli Hannesson í Hafnarfírði bíl-
inn og átti hann í áratugi, en notaði
hann aldrei. Að sögn vina Gísla var
• Með því að slíta bændur úr
tengslum við markaðinn vissu þeir
ekki hvað markaðurinn vildi kaupa.
Milliliðirnir vildu ekki vita hvað
markaðurinn vildi kaupa og mark-
aðurinn fékk því ekki þá vöru sem
hann vildi kaupa.
• Framleiðslustýring sett á. Yfir-
stjórn bænda tekur að hugsa fyrir
bændur. Hvatinn fyrir bændur að
standa fyrir nýjungum og framför-
um er enginn,
• Landbúnaðurinn kemst í kreppu.
Með framleiðslukerðingu eru tenn-
urnar dregnar úr bændum og bar-
áttuþrek þeirra dvínar. Með þessum
aðgerðum lækka tekjur bænda
verulega og margir þeirra komnir
niður fyrir fátækramörk.
• Rangar fjárfestingar. Bændur
íjárfesta i hluturn sem skila ekki
miklum arði. Ekki er fjárfest í hús-
næði og rannsóknum. Litlar fjárfest-
ingar hafa verið í atvinnuhúsnæði
til sveita á síðustu árum. Mikill hluti
þess er orðinn gamall sem er
áhyggjuefni ef horft er til framtíðar.
Því er svo við þetta að bæta að
sökin liggur líka hjá bændum sjálf-
um. Samstaða og samvinna í lág-
marki. Hver og einn vill vera kóng-
ur í sínu ríki, verja sín landamæri
það metnaður hans að varðveita
þennan merkilega bíl um sína daga
og vonaði hann að aðrir tækju við
varðveislunni eftir sinn dag. Sá aðili
varð íjóðminjasafn íslands.
Nú er það svo að erlendis tíðkast
víða að nota gömul og virðuleg öku-
tæki þjóðhöfðingja við ýmis hátíðleg
tækifæri, skemmst er að minnast
heimsóknar forseta okkar Ólafs
Ragnars Grímssonar til Danmerkur
og heimsóknar Vigdísar Finnboga-
dóttur fyrrverandi forseta til írlands
fyrir nokkrum árum. Þá tóku þjóð-
höfðingjar þessara vinaþjóða okkar á
móti þeim á sínum helstu viðhafnar-
bílum, sem eru báðir áratuga gamlir.
Skemmtilegt væri ef hinn glæsilegi
Packard Sveins Björnssonar forseta
yrði gerður upp og notaður við ýmis
hátíðleg tækifæri á vegum forseta-
embættisins, t.d. þegar forsetinn fer
og leggur blómsveig við minnisvarða
Jóns Sigurðssonar forseta á Austur-
velli 17. júní og einnig þegar forseti
íslands setur Alþingi. Jafnframt
mætti nota þennan merka bíl við
komur erlendra þjóðhöfðingja hingað
til lands. Hér með er þessum hug-
myndum komið á framfæri. Að end-
ingu viljum við þakka þeim sem sam-
band höfðu við undirritaða, því þeim
mörgu er það að þakka að saga þessa
forsetabíls er nú kunn.
HINRIK THORAREN SEN,
Álfheimum 20, Rvík.
HELGIMAGNÚSSON,
Melgerði 9, Rvík.
og helst standa i styrjöldum við
nágranna sína út af girðingarstæð-
um. Bændur! Þetta er ekki hægt. í
þetta fer alltof mikil orka, tími og
peningar. Hvernig væri að breyta
þessu? Taka höndum saman og
vinna að sameiginlegum málefnum
og skipa bændastéttinni á þann stall
sem hún á skilið. Ef menn hafa
háleit markmið er að mörgu að
hyggja.
• Framleiðslueiningarnar þurfa að
stækka. Flest býli í dag eru of lítil
og þar af leiðandi rekstrargrund-
völlur erfiður í vaxandi samkeppni.
• Ef búin stækka ekki verða
bændur að hafa nána samvinnu sín
á milli. Tvö, þrjú eða fjögpir bú
gætu í sameiningu átt allan þann
vélakost sem þau þurfa t.d. til hey-
skapar.
• Meiri tengsl við markaðinn.
Þetta hefur batnað á síðustu árum
en betur má ef duga skal.
• Lækkun á milliliðakostnaði.
Milliliðakostnaður er hreinlega fár-
ánlega hár og þarf að taka þau
mál föstum tökum á næstu árum.
Því miður eru margir milliliðir í
höndum afturhaldsafla sem hvorki
eru í tengslum við bændur né mark-
aðinn.
Bændur! Standið saman að fram-
leiðslu og markaðsmálum til að ís-
lenskur landbúnaður verði sam-
keppnishæfur í hörðum heimi mark-
aðsbúskaparins.
HJALTIÞÓRÐARSON,
landfræðingur og frístundabóndi í
Skagafirði.
Stefna/stefnuleysi
í landbúnaði

Þoö tekur
aöeins einn
virkan
aö koma
póstinum
þínum til skila
PÓSTUR OG SÍMI
Viö spörum þér sporin