Morgunblaðið - 10.12.1996, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 10. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
TÓNLIST
Ilallgrímskirkja
KÓRTÓNLEIKAR
Kvennakór Reykjavíkur og Kammer-
kór Grensáskii’kju undir stjóm Mar-
grétar Pálmadóttur, fiuttu trúarlega
söngva. Hljóðfæraleikur var í hönd-
um Domenicu Cifariello á hörpu,
Kristjáns Stephensen á óbó og Svönu
Víkingsdóttur á orgel. Laugardagur-
inn 7. desember, 1996.
YFIRSKRFIT tónleikanna
„Englakór frá himnahöll", er sótt í
eitt lagið, sem er franskt og hefur
Jakob Jónsson snarað þessum
texta. Raddsetningin er eftir
Willcocks og átti hann þrjár radd-
setningar á efnisskrá kórsins. Þess-
ar raddsetningar eru eiginlega ekki
ætlaðar til flutnings á tónleikum,
heldur til fjöldasöngs við messur,
þar sem söfnuðurinn syngur lagið
en kórinn flytur skreytiraddir á svip-
aðan máta og þegar almenningur
leikur sér að því að radda, eða syngja
yfirrödd. Eitt þessara iaga var ein-
mitt flutt á réttan máta, nefnilega,
Þá nýfæddur Jesús í jötunni lá, þar
sem tónleikagestir sungu lagið en
kórinn „raddaði“ það. Þessi aðferð
Willcocks, hafði mikil áhrif á safnað-
arsöng í ensku biskupakirkjunni og
var t.d. hægt að nota sjálfstæðar
raddir fyrir hljóðfæri, eins og t.d.
trompett og þá oftast við síðasta
versið, sem gerði safnaðarsönginn
rismeiri en ella.
Tónleikarnir hófust á 1. þætti
úr partítu fyrir óbó og orgel, eftir
Johann Wilhelm Hertel (1727-89),
þýskan fiðlu- og cemballeikara, er
var á sínum tíma frægur fyrir góð-
ar sinfóníur, sónötur og kammer-
tónlist en er einnig munaður fyrir
merka útgáfu á ítölskum og frönsk-
um tónverkum. Kristján Þ. Steph-
ensen og Svana Víkingsdóttir fluttu
verkið mjög fallega.
LISTIR
'
Morgunblaðið/Árni Sæberg
FRÁ tónleikunum í Hallgrímskirkju
Englakór frá himnahöll
Kvennakór Reykjavíkur hóf söng
sinn með sálminum, Sjá himins
opnast hlið (In dulci jubilo), í radd-
setningu eftir Robert Lucas Pear-
sall (1795-1856), enskan forn-
minjafræðing og málafærslumann,
er rúmlega þrítugur sneri sér að
tónlist. Eftir hann liggja kórverk
ýmist fyrir katólsku eða ensku bisk-
upakirkjuna. Raddsetningin, sem
er frekar smáleg í gerð, er samt
endurbætt af John Rutter (1945),
enskum kórstjóra, sem stofnaði og
stjórnar Cambridge Singers. Auk
nokkurra stærri verka, liggur eftir
hann Ijöldi raddsetninga fyrir kór.
í fyrstu gætti þess að sópraninn
var ekki búinn að syngja sig upp,
svo að hátt tóntak hjá sópran, vildi
vera á köflum undir tóni og jafnvel
sárt. Þetta jafnaði sig er á leið.
Næsta viðfangsefni var Salve Reg-
ina, mjög gott tónverk eftir Hjálm-
ar H. Ragnarsson, sem var sériega
vel sungið. I Ave Maria eftir
Brahms, var tónstaðan stundum
tæp en á eftir því gekk Kammerkór
Grenáskirkju inn gólfið og söng
María í skóginum, lag frá Austur-
ríki í finnskri raddsetningu og einn-
ig Maria mater gratia, eftir Fauré.
Kammerkór er ef til vill ekki rétta
nafnið því flörutíu og þrír söngvar-
ar er svolítið umfram þá tólf til
tuttugu, sem venjulega er miðað
við. Hvað um það þá var söngur
ungmennanna mjög fagur og þar
mátti heyra hreinar og bjartar sópr-
anraddir æskufólksins.
Kristján Þ. Stephensen lék Ave
María, sem Gounod, samdi yfir C-
dúr prelúdíuna eftir J.S. Bach en
með honum lék Domenica Cifariello
á hörpu. Á eftir latneska laginu,
Frá ljósanna hásal, í raddsetningu
Willcocks, söng kvennakórinn tvö
verk eftir Mendelssohn, Lautate
pueri Dominum op. 39. nr. 2 og
Veni Domine, op. 39. nr. 1 og voru
það bitastæðustu verkin á þessum
tónleikum. Þessi fallega tónlist var
um margt vel flutt. Kristján Þ.
Stephensen lék með Svönu Víkings-
dóttur 2. þáttinn út partítu nr. 1
eftir Hertei, góð tónlist, sem var
ágætlega leikin.
Tvö önnur Maríuvers voru flutt,
fyrst Vögguljóð Maríu eftir Reger,
sem lítill kór söng þokkalega og
Máríuversið, eftir Pál ísólfsson.
Eitthvað vantaði á tónstillingu org-
elsins, því það var óþægilega
óhreint á köflum í Máríuversi Páls.
Domenica Cafariello lék Hjarðljóð
með tilbrigðum eftir Marcel Samu-
el-Rousseau (1882-1955), fransk-
an tónsmið er samdi aðallega óper-
ur og balletta. Faðir hans var einn-
ig tónskáld og eftir hann liggja
óperur, messur og orgelverk. Hann
vann Rómarstyrkinn 1878 og
kenndi syni sínum, er varð nr. 2 í
keppni um Rómarstyrkinn árið
1905. Tilbrigðin eru ágætlega sam-
in og voru flutt af þokka, þó líklega
sé ekki heppilegt að leika á hljóm-
litla hörpu í hinu stóra rými Hall-
grímskirkju.
Á milli útsetninga eftir Willcock
söng Kvennakórinn Jól, eftir Jór-
unni Viðar, við ljóð eftir Stefán frá
Hvítadal. Jól er falleg tónsmíð og
var auk þess sérlega vel flutt. Jól i
Jórunnar, Salve Regina, eftir |
Hjálmar og bæði verkin eftir Mend-
elssohn voru best fluttu viðfangs-
efni tónleikanna og sama má segja
um leik Kristjáns. Samkvæmt venju
var sungið Heims um ból en á eftir
því léku Kristján og Svana 3. þátt
úr partítu nr. 3, eftir Hertel. Rétt
hefði verið að syngja Heims um ból
síðast, því tónleikagestir tóku leik
Kristjáns eins og um útgöngulag
eða „Postludíu" væri að ræða og I
fylgdu kórnum út úr kirkjunni á }
meðan þetta fallega verk var leikið. |
Jón Ásgeirsson.
Rokkóperan
Pétur Gaut-
ur í Vilnius
NORRÆNI
menningarsjóð-
urinn veitti í
fjórðu úthlutun
sinni í ár tæpum
90 milljónum ís-
lenzkra króna til
66 menningar-
verkefna. Þar á
meðal renna 4,4
milljónir króna
til nútíma rokk-
óperu, sem
byggð er á Pétri Gaut, og verður
sett upp í Vilnius í apríl n.k.. Að
sögn fréttabréfsins „Norðurlanda
í vikunni" standa vonir til að Björk
Guðmundsdóttir verði í hópi nor-
rænna listamanna, sem taka þátt
í þessari óperu.
Það er Kestutis Antanelis, tón-
skáld í Litháen, sem stendur að
rokkóperunni, en heiidarkostn-
aðurinn við uppfærslu hennar er
talinn verða um 17 milljónir króna.
Norræni menningarsjóðurinn
verður 30 ára á næsta ári og verða
þá veitt sérstök afmælisframlög
til menningarmála. Sett verður
upp sérstök heimasíða, þar sem
fólk getur komið á framfæri
skoðunum sínum á sjóðnum og
starfsemi hans.
Fylgstu meb í
Kaupmannahöfn
Morgunblabib
fæst á Kastrupflugvelli
og Rábhústorginu
fRurðanhlntith
-kjarni málsins!
P APPÍRS VERK/ SKÚLPTÚR
JÁRNAKUR, snjór og járn, (1995).
MYNPLIST
Listasafn Kópavogs
PAPPÍRSVERK
Alistair Macintyre. Opið alla daga
frá kl. 12-18. Lokað mánudaga. Til
15. desember. Aðgangur 200 krónur.
ÞAÐ eru einkenni útlendra lista-
manna sem hingað rekast, að þeir
koma siður með sérstök myndefni
í farteskinu til að vinna úr þeim í
friði og ró, en að leita áhrifa i ís-
lenzkri náttúru. Á það jafnt við um
þá sem ástunda bundnar náttúrulýs-
ingar og ftjálsa skynræna sköpun,
eru hvers konar hugmyndasmiðir
ekki undanskiidir.
Fyrir þeim er þetta óvenjulega
land ríkidómur myndefna og ekki
spillir sagan né ýmsir kynlegir
mannlífskvistir er á vegi þeirra
verða.
Þýski núlistamaðurinn Mario Reis
gerði garðinn frægan fyrir nokkrum
árum er hann staðsetti strengda
dúka í íslenzka árfarvegi og lét
framburð þeirra forma vatnsmyndir
sínar. Og nú hefur enska listamann-
inum Alistair Macintyre látið sér
detta í hug að vinna úr andstæðum
íslenzkrar náttúru, meðal annars
með því að þekja ís og snjó með
fíngerðum jarðvegsefnum og láta
hann bráðna niður i pappír og
mynda sjálfkrafa ákveðin form af
landi. Lögmálið er, að föst efni fletj-
ast út á yfirborðinu, en við bráðnun-
ina falia út efni sem verða eftir sem
eru jarðvegsleifar eða steingerving-
ar, og endurspegla örótt ísiklætt
landið þar sem teikningarnar urðu
til. Það að þrívíð fyrirbæri verða
flöt eða teygð af sjálfsdáðum hefur
vakið forvitni listamannsins, og
hann telur að þau átök eigi sér hlið-
stæðu í þeim öflum sem takast á í
landsiaginu sjálfu.
Eitt eintak útkomunnar getur sá
er les séð á myndinni sem fylgir
rýninni og er númer
þrettán í myndaröð sem
nefnist „Jámakur", snjór
ogjám“ (1995) ogvissu-
lega hefur listamaðurinn
nokkuð til síns máls. Svo
er hliðstæð myndáröð er
nefnist „Dreggjar“ þar
sem ís og járn renna sam-
an. Hins vegar stinga
dökku myndraðirnar
„Samruni“, sjór og kol
(1995) og „Blár sjón-
deildarhringur“, gler-
brot, jám og litarefni
(1994), nokkuð í stúf og
eru ekki eins ótvíræðar
og klárar í formi. Sátt-
astur er rýnirinn þó við
verkin „Fylking 1“, eldur
og kol (1994), og
„Torfa“, vax af gifsi
(1995), fyrir markað og
rökrétt myndrænt ferli
og hreinleika í mynd-
byggingunni.
SKÚLPTÚR
Guðbjörg Hlíf
Pálsdóttir.
í MAÍMÁNUÐI fyrir
ári hélt Guðbjörg Hlíf Pálsdóttir sína
fyrstu einkasýningu í listhúsinu
Fold við Rauðarárstíg. Oll bar fram-
kvæmdin svip af fágun og hand-
verkslegri alúð, jafnvel svo sléttri
og hnökralausri útfærslu að rýnin-
um var um og ó. Helst mátti finna
að því að samspili hins mótaða lím-
trés og ryðgaða smíðajárns í bak-
grunninum væri ábótavant, því hin
fáguðu vinnubrögð í trénu stungu
full mikið í stúf við hrátt jámið.
Nú er Guðbjörg mætt aftur til
leiks og nú í neðra rými Gerðar-
safns, og verk hennar njóta sín að
sjálfsögðu betur í sérhönnuðu um-
hverfi, en í listmunahúsi, þar sem
ekki hefur verið lögð sérstök áhersla
á birtuflæðið við hönnun þess.
Ekki hafa orðið umtalsverðar
breytingar á myndstíl Guðbjargar,
því fágunin er enn í fyrirrúmi og
efnið það sama, birkikrossviður/
járn. Það er helst að gerandinn leit-
ast við að gæða þau meiri mann-
legri ásýnd með því að tvískipta
þeim á þann veg að holrýmið verði
áþreifanlegra og um leið markaðri
hluti heildarinnar.
Nöfnin á verkunum segja nokkra
sögu um hugsunina að baki, en þau
búa stundum yfir skáldlegum vísun-
um; „Fró“, „Voka“ „Kerlingar",
„Kynngi", „Lok“, „Hygð“ og „Fjar“.
Og þótt skoðandinn eigi ekki að
velta þeim of mikið fyrir sér eru þau
nokkur haldfesta og koma hugar-
fluginu á hreyfingu.
Einnig er sterk trúar- I
leg vísun í einu verk- )
anna, sem er Fró, og
nafninu er fylgt eftir með
nokkrum skáldlegum
orðum, „Strjúktu hönd-
inni yfir/ kúptan flötinn./
Við hveija stroku/ eykst
afl orkunnar,/ orku hins
góða.
Þetta verk þarf þó L
minnstrar skýringar við,
því að það segir manni I
svo mikið í formrænum )
tjákrafti sínum og hér
gengur samruni hinna
tveggja ólíku efnisþátta
fullkomlega upp. Hins
vegar er hönnunarþátt-
urinn fullmikill í mörgum
hinna verkanna, og þar
fyrir utan hefur áferð
Iímtrésins einhvern svip (
af gerviefni sem verður 1
enn meira áberandi fyrir I
hina sterku náttúruvísun }
í jáminu. Það er nokkuð
langt bil frá hönnun og
í blóðmikinn skúlptúr og
rýnirinn er einn þeirra
sem álítur hreinan og
kláran hönnunarþáttinn,
studdan hvers konar tillærðri hug-
myndafræði og heimspeki, full mik-
inn í nútíma rýmislist. Eðlilega I
draga verk hinna ungu dám af þess-
ari þróun, auk þess sem þeir hafa
aðgang að hvers konar hjálpartækj- I
um við vinnu sína, sem fyrri tíma
myndhöggvarar höfðu síður, forðuð-
ust jafnvel eins og heitan eld en
létu hendurnar tala, en umfram allt
framlengingu þeirra.
Guðbjörg Hlíf býr bersýnilega
yfir dugnaði, atorku og metnaði,
sem er besta veganestið til afreka
í rýmislist og ekki ástæða til annars
en að búast við svipmeiri átökum
við efni, form og rými i framtíðinni.
Bragi Ásgeirsson