Morgunblaðið - 10.12.1996, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
ÞRIÐJUDAGUR 10. DESEMBER 1996 57
:*
)
1
i
I
I
l
I
Í
I
Í
1
j
Í
i
Í

4
á
•3
4
4
4
4
4
4
4
MÁLVERK Sigurðar Sigurðssonar af konu sinni,
Önnu Kristínu Jónsdóttur (1968).
mörkuð og óskráð lög í heiðri. Betri
ferðafélaga út fyrir landsteinana
gat vart og því kynntist ég vel er
mér tókst að fá hann með mér á
Tvíæring Eystrasaltsþjóðanna í
Rostock um miðjan áttunda áratug-
inn. Þetta varð að tveim dýrindis
vikum, jafnt í fagnaði sem við alvar-
legri athafnir, fundahöld eða skoð-
un merkra staða og safna. í steikj-
andi sól á baðströnd nokkurri lifði
alþjóðlega nefndin sig svo fullkom-
lega inn í nývakin kynni að margur
gleymdi sér og brann. Annaðhvort
kom rauður blettur á bakið eða að
framanverðu eftir því hver líkams-
hluti vissi að sólu, og varð þannig
samlitt mælskuflóðinu. Á yndis-
fögrum degi vorum við ásamt freyj-
um okkar staddir í rjóðri fyrir fram-
an dómkirkjuna í Doberan, Dober-
aner Múnster, er gullsmiður kom
skyndilega í ljós og bar fagurlega
við grassvörðinn. Mikið var heimur-
inn upphafinn og magnþrunginn
með slíkt djásn náttúrunnar fyrir
framan okkur.
- í lok maímánaðar síðastliðinn,
átti sameiginlegur vinur og verð-
mætur málari sjötíu og fimm ára
afmæli. í tilefni dagsins bauð hann
nokkrum vinum sínum í siglingu
um Sundin. Fleyið bar mannskapinn
víða eftir strandlengjunni um eyjar
og annes, meðan innviðir þess voru
vígðir glaumi og gleði. Kul í lofti
en dagur annars bjartur og nutu
ungir sem aldnir óvenjulegrar uppá-
komu og óvæntra sjónarhorna rétt
við húsdyrnar að segja má.
Er leið á fagnaðinn var ég kallað-
ur að einu borðinu, þar sem afmæl-
isbarnið sat í hópi einkavina og
hofróða og var þétt setinn bekkur-
inn. Menn voru í góðu skapi og
málstuði, tíminn leið hratt ein ögur-
stund ei meir. Undarlegt til þess
að hugsa, að tveir úr hópnum, Olaf-
ur Jensson og Sigurður Sigurðsson
skuli nú hafa kvatt þessa jarðvist.
Ólafur til langs tíma helstur blóð-
meinafræðingur hér á landi og Sig-
urður sem kvaddur verður í dag í
röð fremstu málara okkar á sviði
landslags- og mannamynda. En allt
fram streymir og þetta er víst eitt-
hvað sem menn verða að sætta sig
við og bíta á jaxlinn. Hjarta mitt
er hjá Önnu Kristínjj.
Bragi Ásgeirsson.
Sigurður Sigurðsson listmálari
er nú genginn á vit feðra sinna.
Hann andaðist á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur að morgni 1. desember
sl. eftir stutta sjúkdómslegu. Mér
finnst það táknrænt að hann skyldi
burtkvaddur þennan dag, því ég
heyrði hann einhvern tíma segja
að 1. desember væri hinn eini og
sanni fullveldisdagur okkar Íslend-
inga.
Af börnum mínum, sem voru
afar hænd að honum, var hann oft-
ast kallaður „Siggi frændi“, sem
oft lumaði á góðgæti í fórum sínum.
Mér er því ljúft og skylt að skrifa
nokkur minningabrot um mág minn
Sigurð.
Þau hjónin, Anna og Sigurður,
voru mjög barngóð og stofnuðu
börn frændsystkina og önnur börn
í nágrenni til vinfengis við þau,
enda var Siggi spaugsamur og átti
til smá prakkaraskap, sem krakk-
arnir höfðu gaman af. Nú eru þessi
börn fullorðin, en ég er viss um að
þau gleyma seint Sigga og Önnu í
Fögrubrekku 5.
Eg ætla að tína fram örfá minn-
ingarbrot um þennan stórbrotna og
skemmtilega mág minn hann Sigga
frænda. Eg kynntist honum og
Önnu náið árið sem þau stóðu í
byggingu á húsi sínu í Fögrubrekku
5, en meðan á henni stóð bjuggu
þau hjá okkur hjónum á Freyjugötu
1 í Reykjavík. Það má með sanni
segja að heimilislífið breyttist á
marga vegu, meðan þau hjón dvöldu
hjá okkur. Þau stóðu í byggingar-
vinu alla daga, tóku með sér nesti,
og komu svo heim um kvöldmatar-
leytið. Á kvöldin, að dagsverki
loknu, var spjallað og spilað og
ýmislegt annað gert sér til gamans.
Sem oftast slæddust einhverjir
gestir í kvöldkaffi, upprennandi
listamenn sem Siggi hafði kennt,
listmálarar, vinir hans, systkini og
frændur. Það var aldrei að vita
hveija bar að garði og á stundum
fannst mér heimilið vera orðið að
hálfgerðri listaakademíu, þar sem
rædd var málaralist, bókmenntir,
stjórnmál og atburðir líðandi stund-
ar. Siggi var venjulega miðpunktur
þeirrar umræðu.
En fyrr en varði fluttu þau Anna
og Siggi í Kópavoginn, þar sem
Hrólfur bróðir hans var kominn og
þangað sem við hjónin fluttum síðar
með barnahópinn.
Önnu og Sigga varð ekki barna
auðið, en þau voru svo lánsöm að
eignast dugmikla og umhyggju-
sama fósturdóttur, hana Stellu.
Hún hefur í alla staði verið þeim
góð og elskurík dóttir.
Það er sárt að missa ástvini sína,
en ég veit að þegar erfíðasti hjallinn
er að baki þá mun birta minning-
anna ylja þeim Önnu og Stellu og
öðrum ástvinum Sigurðar, því þar
er af nógu að taka.
Far þú í friði, Sigurður vinur og
mágur.
Að lokum þrýtur lengstu vetramótt,
og lífsins þrá er endurvakin skjótt.
Sjá, - ljós á himni lágt í suðri skín,
og litli geislinn kyssir augu þín.
Nú ekur dapr yfir himinbraut,
ungur, fagur. - Nú er vetrarþraut
brátt á enda. - Blessuð hækkar sól. -
Bráðum sendir Drottinn heilög jól.
(Sigurður Sigurðss. frá Vigur.)
Sigurlaug Sveinsdóttir.
í byijun sjöunda áratugarins reis
hverfi austast í Kópavoginum sem
um árabil tengdist ekki annarri
byggð heldur skildu að holt og
móar. Kópavogur var á þessum
árum eins og unglingur á gelgju-
skeiði, misvaxinn og bólugrafinn
og var reyndar þannig langt fram
eftir aldri. Hverfí þetta var þannig
eins og eyja eða annes á Digranes-
hálsinum. Austan við hverfíð voru
skreiðarhjallar sem teygðu sig lang-
leiðina inn í Blesugrófina og að
Breiðholtinu sem þá var beijaland.
Að kvöldlagi við angan skreiðarinn-
ar áttu Reykvíkingar gjarnan kær-
leiksrík stefnumót í bifreiðum en á
daginn rákum við krakkarnir kýr
inn í hjallana því þar spratt grasið
vel.
Sunnan hverfísins tóku við móar
og sandgryfjur með lakkrísgerð og
frystihúsi og rann þar um lækur
með miklu sæmdarheiti. Hænsna-
hús og kindakofar voru nærri og í
hverfínu var eldsmiður sem hamr-
aði skeifur úr glóandi járni og að-
ventisti, sem barði af eldmóði í
okkur guðstrúna í litlu húsi við
Álfhólsveginn. Engin verslun var í
hverfinu lengi vel heldur braust Óli
í Kóp í öllum veðrum á grænum
Skoda með vörur þarna austur eft-
ir. Inn úr einu kafaldinu kom hann
í nóvember 1963, stóð í miðjum
stiganum og hrópaði : „Þeir eru
búnir að drepa Kennedy". Þannig
bárust heimsfréttirnar inn á Háls-
inn.
Ekki fór ég varhluta af því að
þetta væri óvenjulegt samfélag og
ekki laust við að maður fyrirverði
sig fyrir hálfkarað hverfið og Kópa-
voginn eins og hann lagði sig enda
vantaði miðbæ og almennilega höfn
eins og flest íslensk bæjarfélög stát-
uðu af - var hvorki fugl né fískur.
Samgöngur voru erfíðar og tók jafn
langan tíma að komast á Lækjar-
torg og nú tekur að fara austur á
Selfoss.
Hjónin Sigurður og Anna reistu
sér hús þar sem áður var rófugarð-
ur ömmu minnar og afa og fljótlega
kom í ljós að þar virtist jörðin fijó-
samari en annars staðar. Tijágróð-
ur óx þar vel sem og garðávextir.
Við krakkamir vorum aufúsugestir
á heimili og í garði þeirra hjóna en
töluverð afföll urðu þó á upp-
skerunni. Þar kom að Siggi tók
mig afsíðis og bað mig að gæta
garðsins því óprúttnir aðilar stælu
rabbabaranum og rifsbeijunum. Ég
vissi upp á mig skömmina enda fór
svo að þetta embætti margfaldaði
uppskeruna.
Sigurður var einn af þremur sem
fengust við olíumálun í hverfinu og
úr vinnustofunni barst lykt af olíu-
litum sem blandaðist gróður-, smur-
olíu-, hænsna- og skreiðarlykt
hverfísins. Hann lærði á stríðstím-
um myndlist í akademíu kóngsins
í Kaupmannahöfn og það var ekki
fyrr en undir stúdentsprófið að ég
fór að leggja eyrun við þegar Siggi
sagði frá námsárunum. Þær sögur
runnu svo saman við sögur af
skrítnum körlum úr Skagafirði, ár-
unum fyrir norðan og af dvöl hans
í Unuhúsi. Þessum sögum fylgdi
gjarnan viðkvæðið „sjáðu til“ eða
bara „sjáðu“ á milli þess sem hann
tottaði pípuna og sendi upp blámóð-
una. Allt hans viðmót var ávallt
þægilegt, yfírvegað og stutt í
glettnina enda fylgdi þeim hjónum
gjarnan barnahópur úr hverfinu.
Þar fengum við í fyrsta skipti döðl-
ur og gráfíkjur sem urðu einungis
til þess að auka enn frekar á þann
framandleika og þá menningu sem
andaði af heimilinu.
I endurminningunni var sú til-
finning sterk að komast sem fyrst
burt úr þessu hverfi og skoða heim-
inn allan - ekki bara þann smáa
hluta sem hverfið og Kópavogurinn
afmörkuðu. Smám saman, eftir að
hafa farið út í heiminn, og þegar
frumbyggjar hverfisins safnast í
burtu, faðir minn fyrr í sumar og
Siggi núna, þá verður manni ljóst
að heimurinn var ávallt þarna allur.
Innilegar samúðarkveðjur sendi
ég Önnu og Stellu, kærum bróður
og mágkonu vestar í götunni sem
og ættingjum öllum.
Eiríkur Jónsson.
Nú er fallinn í valinn „nestor"
íslenskra myndlistarmanna, læri-
faðirinn og ljúfmennið Sigurður
Sigurðsson. Hann reyndist mér
traustur vinur allar götur sjðan við
kynntumst kringum 1950. Ég nem-
andinn, hann kennarinn í „Handíða-
skólanum“, sem svo hét þá, og var
til húsa á Grundarstígnum.
Skemmtilegri kennara er ekki hægt
að hugsa sér, sífijór og gefandi.
Þarna bar margt á góma, og tengd-
ist ekki endilega ailt litum og formi
á lérefti. Þó fórum við nemendur
aldrei í geitarhús að leita ullar,
þegar að því kom að fá tæknilegar
leiðbeiningar, enda Sigurður há-
lærður frá dönsku Akademíunni.
Hann hafði einstakt lag á því,
að beina sjónum okkar nýgræðing-
anna að gildi þess, að njóta þeirra
verðmæta, sem náttúran skapar í
sínum óendanlega fjölbreytileik, og
nýta okkur þau í verkum okkar.
Hlýlegt skopskyn hans á menn og
málefni þroskaði okkur og kætti.
Mér urðu þessi kynni svo mikils
virði, að ég hefði ekki viljað fyrir
nokkurn mun draga mörk vináttu
okkar við skólaárin. Enda auðnaðist
mér að njóta samvista við þau hjón
fram á þennan dag. Kom þar líka
til að Hrólfur, bróðir Sigurðar, og
Margrét kona hans urðu vinir okkar
hjónanna á þessum árum, og er svo
enn, þótt samverustundum hafi
fækkað um of, eins og oft vill verða.
Ég ætla mér ekki þá dul, að
gera neina úttekt á Sigurði sem
málara. Það gera eflaust aðrir.
Enda fengu menn, sem áhuga höfðu
á ferli hans, gott tækifæri til að
kynnast honum á glæsilegri yfirlits-
sýningu á verkum hans á þessu ári
í „Gerðarsafni“ í Kópavogi.
Hitt er víst, að heiðarlegur var
hann í listsköpun sinni, svo að af
bar.
Það eru svo margar minningar,
sem skjóta upp kollinum, þegar
komið er að leiðarlokum. Yndislegar
stundir í garði þeirra hjóna við
Fögrubrekku. Sigurður gengur milli
blómanna sinna og tijánna, og
bendir stoltur á vaxtarbroddana.
Gleðst eins og barn yfir fögru,
óvæntu kaktusblómi heima í stofu. *
Anna Kristín gefur kaffið, sögurnar
tindra í leikrænum búningi hins
snjalla sögumeistara.
Þá eru ógleymanleg stórafmæli
þeirra bræðra með svellandi harm-
ónikkumúsík, gleðskap og frábær-
um veitingum. Hátíðarræðunni, oft-
ast flutt af Örlygi frænda í stuði
og af andagift, lauk jafnan á því
að afmælisgestir sungu fullum hálsi
„Skín við sólu Skagafjörður". Tár-
aðist þá margur stemmningsmaður-
inn, en af þeim var nóg á staðnum.
Allt þetta og ótal margt fleira
ber að þakka nú er við kveðjum
þennan öðling.
Sigurður var einn þeirra fáu
manna, sem var sannur fagurkeri
og rómantíker, án þess að verða
nokkurn tíma væminn eða melo-
dramatískur. Málgefinn með af-
brigðum, án þess að verða nokkurn
tíma leiðinlegur eða særandi. Mann
langaði til að vera persóna í ein-
hverri af sögunum hans. Svo nær-
færin var glettni hans í garð með-
bræðra sinna.
En nú er sem ég heyri minn
góða vin segja: „Hættu þessu rausi,
drengur, og reyndu heldur að mála
almennilega mynd.“
Það er vísast best að hlýða. Mig --
langar þó í lok þessara minningar-
brota að láta málarann sjálfan hafa
orðið. Það eru lokaorð í góðu við-
tali, sem Hannes Pétursson skáld
átti við hann árið 1965.
„Eitt er víst, að margt alvana-
legt, sem fyrir ber í æsku, það
gleymist ekki. Hvers vegna gleym-
ist það ekki? Það hlýtur, að minnsta
kosti sumt, að hafa skírskotað til
manns innstu vitundar. Ef til vill
hefur maður staðið á auðu holti og
séð eitt lítið blóm - það var blátt,
og maður gleymir því ekki alla sína
ævi. Svo gerast skelfilegir atburðir
fyrir augum manns, já heil heims-
veldi líða undir lok, og það er orðið
Ijarlægt áður en langt líður, en eitt
lítið, blátt blóm lifir í sál manns.
Við mennirnir hljótum að vera und-
arlegir.“
Hafsteinn Austmann.
• Fleiri minningargreinar um
Sigurð Sigurðsson bíða birtingar
ogmunu birtast í blaðinu næstu
daga.