Morgunblaðið - 09.03.1997, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 9. MARZ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRUMKVÖÐULL auðæfa Rockefeller-
ættarinnar í Bandaríkjunum, John D.
Rockefeller eldri, var goðsögn í lifanda
lífi en hann auðgaðist einkum á olíuvið-
skiptum. Ein af þjóðsögunum um hann segir
að eitt sinn hafí verkamaður nokkur af írskum
ættum ruðst inn í vagn Rockefellers, klæddur
grútskítugum samfestingi og löðrandi í olíu,
og falast eftir stjórnunarstöðu. Maðurinn varð
einn af æðstu stjórnendum olíufélags Rocke-
fellers, Standard Oil, sem nú heitir Exxon.
Sérfræðingar hjá ráðningastofum mæla
yfirleitt ekki með aðferðum af þessu tagi.
Þeir leggja áherslu á að fólk reyni að vera
fremur snyrtilegt til fara og í velburstuðum
skóm þegar það fer í atvinnuviðtal. Klæða-
burð eigi að miða við aðstæður á vinnustaðn-
um, hyggilegt sé að kynna sér þær vel fyrir
fram, einnig í þessum efnum. Sums staðar
séu umgengnisvenjur og siðareglur allar
fijálslegri en annars staðar.
Langar gervineglur
Einn nefndi að ung og dugnaðarleg kona
hefði árangurslaust farið í slík viðtöl, henni
var alls staðar hafnað. Við könnun á málinu
hefði komið í ljós hún hafði mætt með langar
og vígalegar gervineglur sem líklega hafa
virkað illa á viðstadda. Henni var ráðlagt að
nota þær við önnur tækifæri. Of mikill íburð-
ur getur virkað fráhrindandi; ungur háskóla-
nemi á því helst ekki að skarta rándýrum
minkapels og ósviknu Rolex-gullúri í viðtali,
eigi hann slíka hluti.
Sagt er að fyrstu mínútur viðtalsins ráði
oft úrslitum, annaðhvort slær fólk þá í gegn
eða ekki. Umsækjandi skal tjá sig skýrt en
kurteislega, án málalenginga og muna að
handtak á að vera þétt, ekki eins og verið sé
að rétta fólki gamla tusku eða laufblað falli
í lófa þess.
ÞÉTT HMDTIIGER-
R GJEFUMUNIHH
Háskólanemar eru með Framadögum búnir að koma
sér upp vísi að markaðstorgi starfanna. Ýmis mistök
eru gerð í atvinnuviðtölum, að sögn sérfræðinga.
taka með sér en þar er skýrt frá
fyrri störfum og menntun, afrek-
in tíunduð.
Lífshlaupin eru mikið notuð í
sumum grannlöndum okkar og
heimildarmenn segja að oft eigi
atvinnurekendur þar erfitt með
að meta slíkar ritsmíðar sem oft
séu samdar af þrautþjálfuðum
ímyndarsmiðum er kunni vel að
auka söluhorfur „vörunnar“ með
ýmsum brögðum. Hægt er að
fínna nákvæmar leiðbeiningar við
gerð lífshlaupa á alnetinu.
Þótt hreinskilni sé almennt
talin dyggð er ekki talið ráðlegt
að nefna beinlínis gallana ef ein-
hverjir eru. Einn viðmælandi
að læra vel og helst utan að allt sem standi blaðamanns sagðist þó vera nokkuð á varð-
í lífshlaupinu, curriculum vitae, sem margir bergi gagnvart þeim sem ekki vildu kannast
Eðlilegt sé að umsækjandinn
hafi yfírleitt orðið án þess þó að
hann grípi stöðugt fram í fyrir
viðmælandanum, ekki má forð-
ast um of að horfa í augu við-
mælanda. Langar þagnir geta
verið óþægilegar og benda til
þess að umsækjandinn hafí ann-
aðhvort lítinn áhuga á starfínu
eða sé svo uppburðarlítiil að til
vansa sé. Varað er við því að
tala illa um skólann sinn eða
fyrrverandi vinnustað, áhrifin af
slíku tali séu yfirleitt neikvæð.
Talið er best að afhenda sjálf-
ur skriflegar umsóknir en senda
þær ekki með pósti og mynd á
að sjálfsögðu að fylgja. Rétt sé
Gylfi Dalmann
við neina galla í eigin fari. Frásögn þess sem
aðspurður gengst við einhveiju neikvæðu í
eigin fari eða mistökum er sannferðugri en
þess sem er að eigin sögn dyggðin uppmáluð.
Hæpið mun vera að eyða miklum tíma í
að spyija um launamál í atvinnuviðtali. Öðru
máli gegnir þó þegar fólk sækir um hjá opin-
berum aðilum þar sem eðlilegt er að kanna
strax röðun í launaflokka og hugsanleg fríð-
indi.
Mismunandi atvinnuhorfur
Ljóst er að atvinnuhorfur eru mismunandi
hjá langskólamenntuðu fólki eftir því hvaða
fræðigrein það hefur lagt stund á.
„Það var nokkuð þröngt um vinnu hjá há-
skólafólki á samdráttartímanum 1989 til
1993,“ segir Gylfí Dalmann sem starfar hjá
Hagvangi. „Síðan hefur það verið auðveldara,
einkum fyrir viðskiptafræðinga, verkfræðinga
og tölvunarfræðinga. Það horfir vel hjá þeim,
sama er að segja um bókasafns- og upplýs-
ingafræðinga. Þar er það líklega uppbygging
námsins sem ræður, þeir geta unnið við skjala-
söfn og skjalastýringu en tölvuþekking er
auðvitað skilyrði.“
Gylfi segir að helsta einkennið á þróuninni
sé aukin samkeppni, sífellt fleiri útskrifíst og
atvinnurekendur séu famir að gera mun
meiri kröfur en fyrr. Þeir vilji t.d. að viðskipta-
fræðingar kunni erlend tungumál.
Hann segist telja að þegar rætt sé um við-
skipta- og rekstrarnám eigi brautskráðir nem-
endur yfirleitt auðvelt með að finna sér vinnu
pg þá giidi einu hvort þeir komi úr Háskóla
íslands, Háskólanum á Akureyri, Tækniskó-
lanum eða Samvinnuháskólanum á Bifröst.
Iðnrekstrarfræðingar frá Tækniskólanum geti
farið í framhaldsnám í útflutningsmarkaðs-
fræði. Þessir nemendur standi sig yfirleitt
ágætlega og mörg störf séu í boði fyrir þá. |
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
VILHJÁLMUR Alvar Halldórsson, Guðrún Anna Antonsdóttir og Hjörtur Smárason í snjódrífunni
við Lögberg, hús lagadeildar Háskólans. Þau sóttu þar fund á vegum Framadaga þar sem Gylfi
Dalmann hjá Hagvangi og Sigurður Ólafsson lyá VIS ræddu um starf eftir nám, hvernig sækja
bæri um vinnu og hvernig framtíðarhorfurnar væru.
Gera
tilboð í
valda
menn
SÆPLAST á Dalvík tók nú í
fyrsta sinn þátt í Framadögum
og er auk þess fyrsta fyrirtæk-
ið utan höfuðborgarsvæðisins
sem það gerir. Hannes Garðars-
son skrifstofustjóri segir mark-
miðið fyrst og fremst að kynna
fyrirtækið.
„ Við eigum síður von á því
að hitta nýja væntanlega starfs-
menn á svæðinu, við útilokum
það ekki en það er ekki helsta
markmiðið. Við höfum farið
þannig að að ýmist höfum við
auglýst eða falast eftir völdum
mönnum þegar ráðið hefur ver-
ið í stjórnunarstöður hér, höf-
um gert í þá tilboð.“
Launakjör segir Hannes að
séu sambærileg við það sem
gerist hjá fyrirtækjum í
Reykjavík. Hann segir að ekki
hafi verið talið nauðsynlegt
fram til þessa að bæta við fólki
yfir sumartímann en líklega
verði breyting á núna enda
hefur fyrirtækið vaxið hratt
síðustu árin. Námsmaður með
styrk úr Nýsköpunarsjóði hafi
starfað hjá fyrirtækinu sl. sum-
ar „og hann vinnur reyndar
hérna enn, er búinn að vera hér
í eitt og hálft ár en ætlar að
vísu I framhaldsnám í haust.
Hann er efnafræðingur úr Há-
skóla íslands."
Að sögn Hannesar unnu nem-
ar við Samvinnuháskólann í
Bifröst auk þess ítarlegt verk-
efni í samvinnu við fyrirtækið.
„Það er fyrst og fremst fram-
kvæmdastjórinn sem hefur
ráðningar á sinni könnu. Við
eigum viðtöl við umsækjendur
um starf áður en endanleg af-
staða er tekin, þá er um að
ræða valinn hóp sem rætt er
við. í handbók Framadaganna
röðum við forsendunum þannig
að starfsreynsla er númer eitt,
einkunnir númer tvö og per-
sónuleiki númer þrjú.“
MEMAR við Háskóla íslands
stóðu í þriðja sinn fyrir svo-
nefndum Framadögum í lið-
inni viku en þá kynna fýrir-
tæki starfsemi sína fyrir stúdentum.
Þeir geta rætt við fulltrúa fyrirtækj-
anna, kannað hugmyndir að lokarit-
gerðum og athugað hvernig þeir
geti lagað nám sitt að þörfum at-
vinnulífsins. Haldnir eru fyrirlestrar
og gefín út handbók með upplýsing-
um um starfsmannamál fyrirtækj-
anna. Alls tóku um 40 fyrirtæki
þátt í dögunum að þessu sinni.
Það voru alþjóðasamtök við-
skipta- og hagfræðinema, AIESEC,
sem ýttu hugmyndinni úr vör en
slíkt markaðstorg fyrir fólk sem
lýkur langskólanámi er alþekkt í
granniöndunum, einkum vestan-
hafs.
Blaðamaður hitti að mál þau Vil-
hjálm Alvar Halldórsson, sem legg-
ur stund á B.A. nám í sálfræði,
Hjört Smárason, sem er í mann-
fræði og Guðrúnu Önnu Antonsdótt-
ur viðskiptafræðinema. Hjörtur er á
öðru ári í námi sínu en hin tvö á
þriðja ári. Vilhjálmur og Hjörtur eru
ekki búnir að tryggja sér sum-
arvinnu en þeir telja horfurnar all-
góðar, sjaldan sé þó hægt að fínna
sumarstörf sem tengist beinlínis
náminu sem þeir stundi. Guðrún
segist þegar vera búin að fá vinnu
í þijá mánuði í sumar fyrir tilstuðlan
AIESEC hjá ríkisendurskoðun í
Ósló, framtíðarstarfið eftir nám sé
enn óráðið. Hins vegar virðist henni
vera gott framboð á störfum fyrir
viðskiptafræðinga hérlendis.
Að tengja
ólíkar greinar
Vilhjálmur sagðist ekki vera byij-
aður að huga að framtíðarstarfi í
alvöru enda hefði hann hug á að
bæta við sig annarri grein sem
tengdist viðskiptum, ef til vill mark-
aðsfræði. Hjörtur sagðist vera kom-
inn skammt í náminu og því ekki
byijaður að huga mikið að framtíð-
arstarfinu. Mannfræði væri breitt
svið og gæfí góða, almenna kunn-
áttu á ýmsum sviðum en hins vegar
þekktu almenningur og frammá-
menn fyrirtækja oft fremur lítið tii
hennar.
- Getur mannfræði ekki komið
sér vel í viðskiptum, nú þegar ís-
lensk fyrirtæki sækja inn á markaði
framandi svæða á borð við Kamt-
sjatka og Namibíu?
„Einmitt og við erum að reyna
að kynna hana sem slíka meðal fyr-
irtækja, sýna þeim hvemig mann-
fræðin getur nýst þeim. Við ætlum
að fara til Kína í námsferð og það
er mikið sótt inn á kínverska mark-
aðinn núna. Vonandi nýtist þetta
okkur við að fá vinnu í framtíðinni."
Vilhjálmur bætir við að húmanísk
fræði gagnist oft ótrúlega vel í öðr-
um greinum, grunnþekking á sál-
fræði og mannfræði hljóti oft að
vera mjög hentug í starfi viðskipta-
fræðinga og lögfræðinga. Guðrún
segist ekki hafa stundað nám í öðr-
um greinum en tekur undir með
þeim félögum og segir að í öðrum
deildum séu oft námskeið sem séu
mjög áhugaverð fyrir viðskiptafræð-
inga.
- Áður var oft sagt að háskóla-
menntað fólk krefðist þess að fá
vinnu við sitt hæfí, starf þar sem
það gæti nýtt sér eigin fræðigrein.
Er þetta enn þannig?
„Persónulega hugsa ég ekki
svona,“ segir Vilhjálmur. „Ég skil
vel að fólk vilji fá vinnu sem snert-
ir menntun þeirra beint en ef lítið
er um vinnu reynir maður að taka
það sem býðst." Hjörtur tekur und-
ir. „Ég held að fólk sé hætt að hugsa
þannig að það sé of gott til að vinna
aðra vinnu en mann Iangar kannski
að nýta vel það sem búið er að leggja
nokkur ár í og mikla fjármuni. En
fólk er hætt að hafna öllu sem ekki
tengist beint þeirra sviði.
Maður þarf að vera hugmynda-
ríkur, gera eitthvað sjálfur. Þannig
er þetta í því fagi sem ég er í, ég
fæ ekkert beint upp í hendurnar en
verð að finna sjálfur út hvar ég get
nýtt eigin hæfileika og menntun."
Þau eru sammála um að fyrstu
kynni atvinnurekanda af væntan-
legum starfsmanni í viðtali geti
skipt sköpum. Mestu skipti að hafa
sjálfstraustið í lagi og framkoman
sé eðlileg, að virka rólegur.
Verður að kýla á það!
- Eruð þið smeyk við að fara í
atvinnuviðtal?
„Ég held að maður sé alltaf dálít-
ið stressaður fyrir atvinnuviðtal en
þetta er nokkuð sem maður verður
að gera, kýla á það!“ segir Guðrún.
Hún segir nauðsynlegt að undirbúa 1
sig fyrir viðtalið, geta svarað spurn- |
ingum um sjálfan sig og vera búin
að hugsa málið vandlega til að
standa ekki á gati í viðtalinu sjálfu.
Hún er spurð hvort hún muni leita
til ráðningastofu og svarar því til
að hún geri ráð fyrir að gera hvort
tveggja í senn, notfæra sér ráðgjöf
á stofu og fara sjálf í fyrirtækin.
Þá hyggst hún fylla út umsókn og i
láta fylgja með svonefnt lífshlaup
(CV), skriflega lýsingu á ferli sínum '
og hæfíleikum). |
- Þú nefnir lífshlaupið. Er þetta
eins og að búa til auglýsingu fyrir
þvottaefni?
„Ég veit það ekki, í rauninni er
það kannski þannig. Samt held ég
að ég reyni að ýkja ekki um of eins
og gert er í auglýsingunum, „Þú
þarft bara einn dropa, þá verður
allt hreint". Ég verð náttúrlega að j
lýsa mér eins og ég er, annars kem-
ur það niður á mér síðar, held ég, '
reyni að benda á allar góðu hliðarn- p
ar en ýki þær ekki um of.“