Morgunblaðið - 04.07.1997, Blaðsíða 2

2 FÖSTUDAGUR 4. JÚLÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
L
FRÉTTIR
Bandarískur skipstjóri um stöðugleika skelveiðibáta
Skipum með skutgálga
er hættara en öðrum
„REYNSLA mín frá Bandaríkjun-
um er sú að skelbátar með gálgann
í skutnum farast miklu oftar en
þeir sem eru með hliðargálga. Um
85% þeirra skelbáta sem hafa farist
heima voru með gálgann í skut,“
segir Jim Florant, skipstjóri frá
Bandaríkjunum. Hann kom hingað
með nýja skipinu sem íslenskur
skelfiskur keypti vestra og heitir
Skel.
Jim Florent hefur yfir 20 ára
reynslu af skelfiskveiðum en hefur
stundað sjóinn frá árinu 1958. Seg-
ir hann skelfiskveiðiflotann við
austurströnd Bandaríkjanna hafa
verið um 135 skip þar til á allra
síðustu árum að hann er kominn
niður í 35 skip vegna kvóta sem
settur hefur verið á skelveiðina.
„Það hafa á hveiju ári sokkið 3-5
skelveiðiskip og það er hátt hlut-
fall af 35 skipa flota,“ segir Jim
Florant. „Flest skipanna voru með
gálgann aftan á og flestum er það
einnig sammerkt að þau voru í
upphafi smíðuð í öðrum tilgangi en
síðan breytt til veiða á skelfiski sem
kemur ótvírætt niður á stöðugleika
þeirra. Menn hafa ekki alltaf hugað
almennilega að þessu atriði. Stund-
um hefur áhöfnin líka verið full-
áköf og hlaðið skipin ótæpilega,
fyllt hvert skot á þilfarinu af skel-
inni. Það hefur líka áhrif á stöðug-
leikann og það kann að vera skýr-
ingin á sumum skipssköðunum
heima. Skipin með hliðargálganum
eru yfirleitt nýrri og sérstaklega
hönnuð til skelveiða enda farast þau
sjaldan. Ég tel að sum þeirra kunni
að hafa farist vegna lélegs við-
halds.“
Hefur oft afþakkað pláss
Jim Florant leggur þunga áherslu
á að hann viti ekki hvað gerst hafí
með þau íslensku skelveiðiskip sem
farist hafa en hann telur skipin
með hliðargálganum stöðugri. „Það
er meðal annars vegna þess að á
stíminu er plógurinn á dekkinu en
á skipunum með gálgann aftan á
hangir hann aftan við skipið og það
dregur meðal annars úr stöðugleik-
anum.“ Hann segist hafa starfað
fyrir útgerð sem átti 18 skip, þar
af tvö með skutgálga og hafí annað
þeirra farist en ekkert hinna.
„Mér hefur oft boðist pláss á
Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörnsson
JIM Florant frá Bandaríkjunum hefur stundað skelveiðar frá
árinu 1976 og telur skip með hliðarplógi mun öruggari en þau
sem hafa plóginn í skut. Skel, nýtt skip íslensks skelfisks, er
með hliðarplógi.
ferli mínum á skipum með skut-
gálga en hef alltaf afþakkað það
og mun ekki fara á slíkt skip því
ég tel af reynslunni frá Bandaríkj-
unum að þau séu varasöm. Ef sjór
kemur á þau að aftan er mikil
hætta á að þau fari niður og oftast
er það á stíminu. Þess vegna hafa
líka margir farist með þessum skip-
um, flestir eru undir þiljum og
kannski í koju og af því að þetta
gerist svo snöggt ná þeir ekki að
komast upp á þessum fáu sekúnd-
um. Ég hef séð á eftir nálægt 30
kunningjum mínum með þessum
bátum.“
Golfá
Gróttusvæði
í GRÓTTU á Selljarnamesi má
sjá ýmsa fugla á sumrin. Þangað
koma farfuglar á vorin og gera
sér hreiður og á sama tíma taka
golfspilarar fram kylfur sinar
eftir vetrarfrí. Samlífið virðist
ganga vel, að minnsta kosti halda
kylfingar ró sinni og klára hring-
inn án teljandi vandræða.
Leyninúmer
í bensín-
sjálfsala
ÞEIR sem kaupa eldsneyti af sjálf-
sölum bensínstöðvanna þurfa frá og
með 8. júlí að slá inn persónulegt
leyninúmer korthafa, svokailað PIN-
númer þegar þeir greiða fyrir með
greiðslukortum. Andri Hrólfsson,
forstöðumaður á þjónustusviði sölu-
aðila hjá VISA, segir að þetta sé
ekki síst gert í Ijósi tilmæla frá VISA
International. Brögð hafa verið að
því að vákort hafí verið notuð í bens-
ínsjálfsala hérlendis.
Andri segir að olíufélögin íslensku
hafí verið misvel í stakk búin til að
innleiða þessa breytingu en lykla-
borð þarf að tengja við sjálfsalana
svo hægt sé að nota PIN-númerin.
Félögin hafa nú haft 1 'h ár til aðlög-
unar að þessum breytingum.
Um 60 bensínsjálfsalar eru á land-
inu og hefur þeim fjölgað talsvert
að undanfömu. Sama er að segja
um hraðbanka en þar er PIN-núm-
era-innsláttar einnig krafist. Með
skyldunotkun leyninúmera í þessum
viðskiptum er stefnt að því að auka
öryggi og draga úr misferli.
----------♦ ♦ ♦----
NM í bridsi
Tveir sigrar
ÍSLENSKA liðið á Norðurlandamóti
ungmenna í bridsi vann Færeyinga
og Norðmenn í gær og er í efsta
sæti en mótinu lýkur í dag.
íslendingar hafa 160 stig, Danir
141 og Svíar 120 þegar tveimur
leikjum er ólokið. Næstsíðasta um-
ferð mótsins hófst í gærkvöldi og
þá mættust íslendingar og Danir.
Fyrri hálfleikur leiksins var spilaður
í gærkvöldi en sá síðari verður í
dag. í lokaleiknum mæta íslending-
ar Finnum.
■ íslendingar/47
Morgunblaðið/Amaldur Halldórsson
Stefnt að eiturlyfjalausu íslandi árið 2002
Börn þroskist
án vímuefna
RÍKISSTJÓRN íslands og Reykja-
víkurborg hafa hrint í framkvæmd
áætlun um að ísland verði land án
eiturlyfja, í samstarfí við Samtök
evrópskra borga gegn eiturlyfjum,
ECAD. Til að ná sem bestum ár-
angri hefur verið gerð áætlun til 5
ára, eða til ársins 2002, um mark-
vissar aðgerðir í vímuvömum.
Þetta kom fram í erindi sem Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir, borgar-
stjóri, flutti á fjórða ársfundi ECAD,
sem haldinn var í París 26. til 27.
júní sl. Sameinuðu þjóðimar hafa
einmitt lýst 26. júní alþjóðlegan bar-
áttudag gegn útbreiðslu eiturlyfja.
Á fundinum vom saman komnir
borgarstjórar og fulltrúar fjöl-
margra borga sem eiga aðild að
samtökunum. Samtökunum hefur
vaxið fískur um hrygg á síðustu
ámm og hafa 182 borgir undirritað
Stokkhólms-yfirlýsinguna, sem fel-
ur í sér skuldbindingu viðkomandi
borga um að beijast með víðtækum
ráðum gegn útbreiðslu og neyslu
ólöglegra fíkniefna.
í áætluninni um eiturlyfjalaust
ísland er gert ráð fyrir að virkja
þjóðfélagið sem heild í vímuvarnar-
málum. ÓIl verkefni verði metin til
árangurs. Er lögð áhersla á skipu-
lagða fræðslu fyrir foréldra, kenn-
ara, þjálfara og fleiri sem starfa
að barna- og unglingamálum. Eink-
um um einkenni vímuefnaneyslu
meðal barna og unglinga og hvaða
þjónusta og úrræði standi þeim til
boða. Ábyrgð fullorðinna í málinu
verður undirstrikuð og sérstök
verkefni skipulögð þar sem foreldr-
ar verða hvattir til aðgerða gegn
vímuefnaneyslu barna og unglinga.
„Við viljum geta boðið íbúum
borga okkar öruggt umhverfí og
aukna vissu fyrir því að börn og
unglingar fái tækifæri til að vaxa
til þroska og athafna án vímu-
efna,“ sagði Ingibjörg Sólrún.
„Skýr stefna evrópskra borga gegn
eiturlyfjum, samtakamátturinn og
markvisst forvarnar- og með-
ferðarstarf eru mikilvægir þættir í
þeirri baráttu."
Héraðsdómur dæmir í máli sem höfðað var í kjölfar Hæstaréttardóms um dómarafulltrúa
Ríkið dæmt til að greiða í
einstaklingi skaðabætur
DÓMS- og kirkjumálaráðherra og fjármálaráð-
herra fyrir hönd ríkisins voru í gær dæmdir í
Héraðsdómi Reykjavíkur til að greiða einstaklingi
í Reykjavík, sem höfðaði málið gegn íslenska rík-
inu, um 270 þús. kr. skaðabætur auk dráttar-
vaxta og málskostnaðar. Stefnandi stefndi ríkinu
vegna tjóns sem hann taldi sig hafa orðið fyrir
í málaferlum, sem hann átti í um fasteignavið-
skipti, vegna þess að Hæstiréttur hafði vísað því
máli heim í hérað til nýrrar meðferðar á grund-
velli þess að staða dómarafulltrúa, sem dæmt
hafði í málinu, uppfyllti ekki grunnreglur stjórnar-
skrár um sjálfstæði dómsvaldsins.
í málinu komu til álita 6. gr. laga um aðskiln-
að dómsvalds og umboðsvalds í héraði og réttar-
áhrif stefnumarkandi dóms Hæstaréttar frá 18.
maí 1995 en mál stefnanda var þá til meðferðar
í dómskerfinu. í þeim dómi komst Hæstiréttur
að þeirri niðurstöðu að staða dómarafulltrúa, eins
og henni er nú fyrir komið, uppfylli ekki grunn-
reglur stjórnarskrár um sjálfstæði dómsvaldsins,
svo sem þær verða skýrðar með hliðsjón af 1.
mgr. 6. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu um
sjálfstæða og óvilhalla dómara.
Tjón stefnanda rakið til lagasetningar
í niðurstöðu héraðsdóms í gær segir m.a. að
frá gildistöku laganna um aðskilnað dómsvalds
og umboðsvalds og þar til hinn stefnumarkandi
dómur Hæstaréttar í maí 1995 var kveðinn upp
hafí fjölmörg mál sem dæmd höfðu verið af dóm-
arafulltrúum, fengið efnislega úrlausn í Hæsta-
rétti. Stefnandi hafí enga ástæðu haft til að ætla
annað en að mál hans fengi einnig efnismeðferð
í Hæstarétti.
„í kjölfar framangreinds dóms Hæstaréttar var
máli stefnanda vísað heim í hérað til nýrrar með- .
ferðar og hinn áfiýjaði dómur í máli hans felldur
úr gildi og öll meðferð málsins fyrir héraðsdómi
Reykjavíkur. Hafði þetta, eins og áður greinir, í 1
fór með sér aukinn kostnað fyrir stefnanda. Telja '
verður að þetta tjón stefnanda verði rakið til þeirr-
ar lagasetningar sem um ræðir og þeirra aðstæðna
sem sköpuðust í kjölfarið, en fallast ber á að lög-
gjafarvaldinu beri að haga löggjöf sinni þannig að
eigi fari í bága við stjómarskrá lýðveldisins.
Eins og fram er komið höfðu fjölmargir ein-
staklingar fengið endanlega úrlausn Hæstaréttar
í málum er dómarafulltrúar höfðu dæmt í héraði ,
eftir setningu framangreindra laga. Stefnandi
varð því fyrir fjárhagstjóni sem hann mátti ekki
varast, af ástæðum sem stefndi telst bera ábyrgð
á,“ segir m.a. í niðurstöðu Héraðsdóms. Kristjana
Jónsdóttir héraðsdómari kvað upp dóminn.