Morgunblaðið - 13.07.1997, Blaðsíða 8

8 SUNNUDAGUR 13. JÚLÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Byggt fyrir embætti
rikislögreglusljóra
ÞÚ ert aldeilis búin að vera dugleg að spara stelpa. Þetta er bara nóg fyrir húsi handa
löggustjóranum . . .
Allsherjar-
nefnd ræðir
biskupskjör
ALLSHERJARNEFND Alþingis
kemur saman á mánudag til að
ræða kjör biskups.
Tilefni fundarins er, skv. heim-
ildum Morgunblaðsins, mismun-
andi túlkun og skilningur þing-
manna og kirkjunnar manna á því
hvemig kjör biskups skuli fara
fram og til hve langs tíma hann
skuli skipaður. Samkvæmt lögum
um réttindi og skyldur starfs-
manna ríkisins er biskup íslands
einn þeirra embættismanna ríkis-
ins sem skipaðir eru til fimm ára.
í frumvarpi til laga um stöðu,
stjórn og starfshætti þjóðkirkjunn-
ar, sem taka gildi 1. janúar 1998,
segir í 8. grein að kirkjuþing setji
reglur um kosningu biskups ís-
lands og í 9. grein að forseti ís-
lands skipi biskup íslands. í at-
hugasemdum með frumvarpinu
segir um 9. grein að í henni sé
gert ráð fyrir óbreyttri skipan frá
því sem nú er.
Allsherjamefnd mun væntan-
lega reyna að leiða í ljós þann
skilning sem leggja skal í ákvæði
nýju starfsmannalaganna og fram-
varpsins til laga um stöðu, stjórn
og starfshætti þjóðkirkjunnar, sem
taka gildi á sama tíma og nýr bisk-
up tekur við embætti.
Andlát
HLOÐVER
JOHNSEN
HLÖÐVER Johnsen
frá Saltabergi, fyrrum
bankamaður, verslun-
areigandi og útgerðar-
maður í Vestmanna-
eyjum, andaðist á
Sjúkrahúsinu í Vest-
mannaeyjum 10. júlí
síðastliðinn, 78 ára að
aldri.
Hlöðver var fæddur
í Frýdendal í Vest-
mannaeyjum 11. febr-
úar, 1919, sonur hjón-
anna Árna J. Johnsen
kaupmanns og Margr-
étar Mörtu Jónsdóttur.
Hlöðver ólst upp í
Vestmannaeyjum og stundaði þar
nám í barna- og unglingaskóla, en
auk þess gekk hann í Ágústarskól-
ann í Reykjavík. Að námi loknu
var hann lengst af starfsmaður
Útvegsbankans í Vestmannaeyj-
um, en samhliða því var hann með
útgerð og verslun. Hans hug áttu
hvers konar náttúruvísindi og
fjallaferðir og fyrir það er hann
einna þekktastur. Hann gaf út
bókina Bergið klifið árið 1986, sem
eru minningar veiðimanns, en auk
þess hefur hann skrif-
að ótal greinar um
úteyjarnar í Vest-
mannaeyjum. Þá var
hann heiðursfélagi í
Félagi bjargveiði-
manna í Vestmahna-
eyjum.
Hlöðver hafði einn-
ig eftirlit með jarð-
hitarannsóknum í gos-
inu í Vestmannaeyjum
árið 1973 og mörg ár
eftir það. Átti hann
m.a. þátt í því að nýta
gufu frá bergkvikunni
til varmanotkunar í
Vestmannaeyjum.
Hlöðver kvæntist Sigríði Har-
aldsdóttur 1. ágúst 1942, en hún
lést af slysförum í febrúar 1993.
Eftirlifandi börn þeirra eru Ág-
ústa, Margrét, Sigríður, Anna
Svala, Haraldur Geir og Svava
Björk.
Vogar
Tvær
bílveltur
Vogum, Morgunblaðid.
TVÆR bílveltur urðu með
tveggja mínútna millibili á
sama stað á Reykjanesbraut
við afleggjarann að Vogum
rétt eftir miðnætti aðfaranótt
laugardags.
Bílveltumar má líklega
rekja til bleytu á veginum.
Annar ökumannanna var flutt-
ur á sjúkrahúsið í Keflavík og
síðan til Reykjavíkur til skoð-
unar. Hinn ökumaðurinn fékk
að fara heim að lokinni skoðun
á sjúkrahúsi. Báðar bifreiðarn-
ar eru mikið skemmdar.
Hlöðver Johnsen
Matvælafræði og útflutningur
Auknar rann-
sóknir til að
halda okkar hlut
Ágústa
Guðmundsdóttir
KENNSLA hófst við
Háskóla íslands í
matvælafræði fyrir
réttum 20 árum. Fastir
kennarar eru nú 7 og nem-
endur um 60. Alls hafa verið
brautskráðir hér um 150
matvælafræðingar, meiri-
hluti þeirra starfar í ýmsum
iðnfyrirtækjum. Kennd er
efnafræði, verkfræði og líf-
fræði matvælavísinda auk
næringarfræði. B.S.-námið
tekur þrjú ár, stefnt er að
því að geta einnig braut-
skráð næringarfræðinga
með B.S.-próf innan tveggja
ára. Skorin skipuleggur
meistaraprófsnám í mat-
vælafræði og næringarfræði
á þeim sviðum þar sem að-
staða og þekking er fyrir
hendi hjá kennurum. Verk-
efnin eru þá unnin jafnt hér
sem erlendis og í samstarfi
við erlenda háskóla.
- Hver eru helstu verk-
efni matvælafræðinga?
„í matvælafræði er reynt með
rannsóknum að öðlast aukinn
skilning og þekkingu á matvælum,
eðli þeirra og samsetningu. Kann-
að er hvaða áhrif mismunandi
vinnsluferli hafa á afurðirnar sem
verið er að framleiða.
Við notum raungreinar og verk-
fræði til að rannsaka eiginleika
matvæla, tap á næringarefnum á
borð við C-vítamín í ávaxtasafa
og orsakir skemmda sem oftast
eru vegna örvera og efnahvarfa.
Sem dæmi má nefna vöðvalos í
fiski, þránun í fitu, einnig brúnun-
arhvörf sem við þekkjum í banön-
um og eplum. Sorta í humri er
af sama toga.“
- Er gamli íslenski þorramat-
urinn, t.d. kæstur hákarl,
skemmdur matur?
„Nei hann er ekki skemmdur,
þetta er bragð sem verið er að
sækjast eftir. Þá væri alveg eins
hægt að segja að sterkur ostur
sé skemmdur. Það er útbreiddur
misskilningur að sömu örverurnar
séu þarna að verki og í skemmdum
mat. Það eru allt aðrar örverur
sem valda sýkingum í mat.“
- Hvaða störfum sinna mat-
vælafræðingar hérlendis?
„Þau eru margvísleg. í fyrir-
tækjum í fiskiðnaði vinna 20-30,
margir eru í drykkjarvöru- og
sælgætisframleiðslu, kjötiðnaði,
brauðgerð og mjólkurvöruiðnaði.
Þeir hafa eftirlit með hráefnum
og umbúðum, annast vöruþróun,
gæðastjórnun og neytendaþjón-
ustu. Margir hafa auk þess bætt
við námi í verkfræði eða rekstrar-
fræðum og vinna nú við fyrir-
tækjastjórnun. Reyndar tel ég það
brýnt fyrir stjórnendur í stórum
fyrirtækjum á þessu sviði að hafa
fengið menntun í matvælafræði
eða hafa aðgang að henni.
Margir matvælafræðingar eru
hjá opinberum stofnunum eða
þjónustufyrirtækjum
við mælingar og rann-
sóknastörf. íslenskir
næringarfræðingar
vinna nær allir við opin-
bera heilbrigðisþjón-
ustu enda fara kröfur
um aukna hollustu matvæla vax-
andi.
Menn gera einnig kröfur til fyr-
irtækja um betri merkingar á
umbúðum og nýjar afurðir. Þau
þurfa fólk með þekkingu á viðbót-
ar- og aukefnum og samspili
þeirra við önnur efni til að halda
gæðarýrnun í lágmarki. Einnig
má nefna að líftækni er beitt í
vaxandi mæli í framleiðslunni."
► ÁGÚSTA Guðmundsdóttir
er fædd 1945 og er prófessor
við matvælafræðiskor raunvís-
indadeildar Háskóla Islands.
Hún Iauk B.S.-prófi í matvæla-
fræði við Háskóla íslands 1980
og vann síðan að rannsóknum
hjá Sigmundi Guðbjarnasyni
prófessor í fjögur ár. Með vinn-
unni lauk Ágústa eins árs fram-
haldsnámi í lífefnafræði. Dokt-
orsprófi í örveru- og prótein-
efnafræði lauk hún við Virgin-
iuháskóla í Bandaríkjunum árið
1988. Var verkefni hennar pró-
tein sem bindur og flytur B-12
vítamín í bakteríum.
Ágústa á þijú börn og er gift
Jóni Braga Bjarnasyni, prófess-
or í lífefnafræði.
- Er lögð nægileg áhersla á
að nota menntun af þessu tagi í
fiskiðnaði hér?
„Það held ég ekki. Kannski
höfum við ekki verið nógu dugleg
að kynna okkar í atvinnulífinu en
þá verður að minna á að áherslan
hefur undanfarin ár verið á upp-
byggingu í skorinni. Við höfum
verið fáliðuð og mikill tími farið
í innra starf.
Verulegur hluti af framleiðslu-
vörum okkar íslendinga er á frum-
vinnslustigi og við viljum auka
verðmæti útflutningsins en einnig
gæði þess sem fer á innlendan
markað. Það er alltaf spurning
hve mikið borgar sig að vinna fisk
sem fer til útflutnings en það hlýt-
ur að vera hagkvæmt að leggja
meiri vinnu í hann en nú er gert.
Þegar horft er til framtíðar er
ég ekki í neinum vafa um að þörf-
in fyrir matvælafræðinga á eftir
að vaxa. Heimilin eyða sífellt
minni tíma í matreiðslu, tækjum
fjölgar og matvælafyrirtækin
leggja meiri áherslu á þróun og
framleiðslu tilbúinna rétta. Þörfin
fyrir þekkingu á þessu
sviði mun því vaxa.
Markaðir eru að opnast,
kröfur aukast um hrein-
læti og gæði og við
verðum að fullnægja
reglum og stöðlum á þessu sviði
í alþjóðasamstarfi, eigum ekki
annarra kosta völ.
Við þurfum að gæta þess mjög
vel að halda hreinleikaímyndinni
sem við höfum. Við verðum að
bæta okkur í þessum efnum til
að halda okkar hlut. Ef við ætlum
að vera í fararbroddi verðum við
að efla rannsóknir í matvælafram-
leiðslu og þar hefur Háskólinn
miklu hlutverki að gegna.“
Kröfur um
hollustu fara
vaxandi