Morgunblaðið - 07.10.1997, Qupperneq 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 7. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
MENGUNIN OG
HAGSÆLDIN
ÞRÁTT FYRIR góð áform aðildarríkja Sameinuðu þjóð-
anna á Ríó-ráðstefnunni 1992 um að stemma stigu við
losun lofttegunda, sem valda gróðurhúsaáhrifum, út í and-
rúmsloftið hefur ekki tekizt að snúa þeirri óheillaþróun við,
sem orðið hefur undanfarna áratugi. Engin ein þjóð hefur
viljað taka á sig þær efnahagslegu þrengingar, sem gætu
fylgt stefnubreytingu, sem nauðsynleg er. Þróunarlöndin
telja að iðnríkin eigi að stöðva losun þessara lofttegunda
sjálf þurfi þau að iðnvæðast til þess að koma á iðnaði sem
gæti staðið undir betri lífsgæðum fyrir þegna sína.
Helzti árangur Ríó-ráðstefnunnar er samningur milli þjóða
um að takmarka notkun ósoneyðandi efna og standa vonir
til að það alþjóðlega samkomulag geti orðið fyrirmynd samn-
ings um að hindra losun gróðurhúsalofttegunda.
Meirihluti vísindamanna í veðurfarsfræðum virðist sam-
mála um að hitastig á jörðinni hafi hækkað af mannavöld-
um, en þá greinir á um afleiðingarnar og telja frekari rann-
sókna þörf. Beina þarf sjónum að tæknilegum lausnum,
minnka útblástur. Áróðurinn gegn losun lofttegunda út í
andrúmsloftið hefur tekizt mjög vel, svo vel að ekki þýðir
öllu lengur að beita vísindalegum rökum í málinu, heldur
er það orðið mjög tilfinningalegs eðlis. Nú stendur fyrir
dyrum ríkjaráðstefna á vegum Sameinuðu þjóðanna um
verndun andrúmsloftsins og hvernig unnt sé að koma í veg
fyrir losun gróðurhúsalofttegunda út í andrúmsloftið. Ráð-
stefnan hefst í desember í Kyoto í Japan.
íslenzk stjórnvöld standa nú frammi fyrir því að móta
stefnu, sem þau þurfa að fylgja eftir á þessari ráðstefnu í
Japan. Þjóðir heims verða að taka þetta vandamál alvar-
lega. Málið er þess eðlis, að smáþjóð eins og íslendingar
getur ekki tekið neina áhættu hvað þetta varðar. Þessi loft-
mengun verður stórmál í allri umfjöllun komandj ára. Vand-
inn er mikill. Til dæmis er sjávarútvegur á Islandi upp-
spretta þeirrar hagsældar, sem við hér búum við. Sjávarút-
vegurinn er einnig uppspretta fjórðungs allra þeirra gróður-
húsalofttegunda, sem sleppt er út í andrúmsloftið hér og
þriðjungs alls koldíoxíðs. Aðrar þjóðir búa við svipuð vanda-
mál. Af þessu sést að -málið er ekki auðleyst. Það er aðeins
unnt að leysa með samráði milli þjóða, þar sem allar þjóðir
heims taki á sig byrðar og leysa vandamálið sameiginlega.
VEGUR UNDIR
HAFSBOTN
HALLDÓR Blöndal samgönguráðherra ók sl. föstudag
fyrstur manna undir hafsbotn Hvalfjarðar, eftir að
hafa sprengt síðasta haftið í göngunum undir fjörðinn. „Það
roðar fyrir nýrri öld hér í göngunum,“ sagði ráðherrann við
þetta tækifæri: „Við getum ekki á þessari stundu séð fyrir
hvaða áhrif þau munu hafa fyrir byggðaþróun, fyrir sam-
starf sveitarfélaganna og fyrir fólkið sunnan og norðan fjarð-
arins. Við vitum hins vegar að möguleikarnir eru óþijótandi.“
Haftið var sprengt tíu mánuðum fyrr en upphafleg áætlun
gerði ráð fyrir. Vonir standa til að göngin verði formlega
opnuð fyrir umferð þegar í komandi júlímánuði. Það þurfti
bæði þor og dug til að ráðast í þetta risavaxna samgöngu-
mannvirki, sem er, ásamt umsvifunum á Grundartanga, tákn-
rænt fyrir uppsveifluna í íslenzkum þjóðarbúskap. Það er
ekki amalegt fyrir landsmenn að mæta nýrri öld með þær
nýjungar í farteski, sem framkvæmd þessari tengjast: í undir-
búningi verksins, í verktækni og í fjármögnun framkvæmdar-
innar.
Fátt skiptir íslenzkt samfélag meira máli í samtíð og fram-
tíð en góðar samgöngur. Þær tengja sveitarfélög saman í
stærri og sterkari atvinnusvæði. Þær tengja saman lands-
hluta, félagslega og menningarlega. Þær færa byggðir lands-
ins nær hver annarri. Hvalfjarðargöngin, sem eru tæpir 5.500
metrar að lengd, stytta leiðina milli Akraness og Reykjavík-
ur um 60 km. Þau eru góður samgönguáfangi inn í 21. öldina.
Hvalfjörðurinn er fögur byggð, sem gleður augu allra sem
ferðast um hann, ekki sízt á björtum sumardögum. Vegurinn
fyrir Hvalfjörð var á hinn bóginn ekki án slysagildra, einkum
á vetrum. Göng undir Hvalfjörð stytta því ekki aðeins fjöl-
farna leið milli höfuðborgarsvæðis og Vestur- og Norður-
lands umtalsvert heldur auka umferðaröryggið til muna.
Mikil umferð tryggir og arðsemi framkvæmdar og nýtingu
mannvirkisins. Ástæða er til að árna framkvæmdaaðilum
og landsmönnum öllum heilla með verk vel á vegi statt.
Gert ráð fyrir 50% aukningu hjá Norður
HALLDÓR Kristjánsson (lengst t.v.), ráðuneytisstjóri í iðnaðarráðuneytinu,
skoðar mannvirkið ásamt Gene Caudill og Finni Ingólfssyni.
KEN Pet«
Forstjórí Columbia Vent-
ures er bjartsýnn á fram-
tíð atvinnugreinarinnar.
Hann segir að allt bendi
til þess að framleiðsla
Norðuráls verði aukin
þegar árið 2000.
TALSMENN bandaríska fyr-
irtækisins Columbia Vent-
ures Corporation, móður-
fyrirtækis Norðuráls hf. á
Grundartanga, segja að framkvæmdir
gangi í stórum dráttum eftir áætlun
en framleiðsla á að hefjast í júní 1998.
Þeir eru bjartsýnir á framtíð áliðnaðar
í heiminum og gera ráð fyrir stækkun
versins þegar á næstu árum. Telja
þeir líklegt að framleiðslan, sem í
upphafi verður 60.000 tonn, verði
aukin um 50% í 90.000 tonn þegar
um aldamótin. Erfiðara sé að fullyrða
um frekari stækkun, m.a. vegna þess
að hún verði háð því hvort nægileg
raforka verði á boðstólum á ísiandi.
í starfsleyfi álversins er gert ráð
fyrir að hægt verði að auka framleiðsl-
una í allt að 180.000 tonn á ári.
„Það verður tiltölulega einfalt mál
að stækka verið um 50%, engar stór-
breytingar þ^irf að gera á hafnarað-
stöðu og þess háttar," segir Ken Pet-
erson, aðaleigandi og forstjóri Col-
umbia Ventures. Erfiðara sé að full-
yrða um raforkuna en þess má geta
að Landsvirkjun mun auka fram-
leiðslu sína um 50% fram til aldamóta
með nýjum framkvæmdum og viðbót-
um við eldri virkjanir. Mestu munar
um Sultartangavirkjun í Þjórsá en
ársframleiðslan þar verður nær jafn-
mikil og Norðurál notar til að fram-
leiða 60 þúsund tonn af áli.
Búið er að ljúka öllum samningum
um orku, Ijármögnun, aðdrætti og
sölu á afurðum og ráða í helstu yfir-
mannastöður Norðuráls. Bauð Col-
umbia Ventures af því tilefni um
hundrað manns, sem á ýmsan hátt
hafa komið að framkvæmdum, til
móttöku á sunnudag í vistarverum
starfsmanna á lóð verksmiðjunnar.
Á staðnum voru meðal annarra full-
trúar erlendra verktaka á borð við ABB
og K. Home Engineering en síðar-
nefnda fyrirtækið hefur annast yfirum-
sjón verkfræðivinnu á staðnum. Meðal
íslenskra gesta voru Finnur Ingólfsson
iðnaðarráðherra, Friðrik Sophusson
fjármálaráðherra og Halldór Jónatans-
son forstjóri Landsvirkjunar.
Þrír íslendingar í
stjórnunarstöðum
Forstjóri Norðuráls verður Banda-
ríkjamaðurinn Gene Caudill, fram-
leiðslustjóri verður Bretinn Dick Black,
Bandaríkjamaðurinn Lanny Zuercher
mun annast yfirstjórn efnisaðdrátta og
flutninga. Þórður S. Óskarsson verður
starfsmannastjóri, Ragnar Guðmunds-
son fjármálastjóri og Tómas Már Sig-
urðsson verkfræðingur Norðuráls.
Alls hafa sérfræðingar frá tíu lönd-
um komið að undirbúningi auk ís-
lenskra verktaka. Heildarkostnaður
við álverið verður um 14 milljarðar
króna og þar munu starfa um 150
manns. Allt að 400 manns munu vinna
á byggingarstaðnum á Grundartanga
þegar umsvifin verða mest.
Peterson lagði áherslu á að margir
• •
Ollum sami
um lokið
yfirmenn r«
KEN Peterson, forstjóri Columbia Ventures, sýndi gestum hvernig fra
lét ekki rigninguna aftra sér. Hér eru þeir staddir í grunni kerskála. !
fjármálaráðherra ásamt dóttur sinni, Sigríði Fransisku, þá dr. Horst
reinigte Aluminium Werke (VAW), Jóhannes Geir Sigurgeirsson, s
Halldór Jónatansson, forstjóri Landsvirkjunar, Gene Caudill, forstjóri
ur Ingólfsson iðnaðarráðherra.
Vön rigningu
FORSTJÓRI Norður-
áls er Bandaríkja-
maðurinn Gene Cau-
dill og segist hann
munu gegna starfinu
í eitt eða tvö ár. Hann
segist ekki hafa vitað
mikið um ísland er
hann kom hingað
fyrst fyrir rúmu ári
en lagt sig fram um
að bæta þekkinguna.
Caudill og eiginkona
hans fluttu til Reykja-
víkuríjúlí og hyggj-
ast búa í grennd við
álverið, líklega á
Akranesi.
Caudill segir að lögð verði
áhersla á snyrtimennsku og
ræktun í umhverfi álversins.
Plantað verði trjám og segist
hann hafa tekið með
sér 12 græðlinga frá
Vesturheimi sem
gróðursettir verði
næsta sumar.
Eiginkona forstjór-
ans er Ginny Caudill
og bjuggu þau hjón í
Vancouver í Was-
hington-ríki sem er í
norðausturhluta
Bandaríkjanna. Þau
hjón eiga tvo syni sem
báðir stunda háskóla-
nám vestra. Hún seg-
ist hafa búið á þessum
slóðum, í Oregon og
víðar, alla sína ævi.
Aðspurð um loftslag hér og aðr-
ar aðstæður segir hún vinda- og
votviðrasamt í heimahögunum
og því verði íslenska rigningin
Morgunblaðið/Ásdís
Ginny Caudill