Morgunblaðið - 11.01.1998, Qupperneq 26

26 SUNNUDAGUR 11. JANÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/RAX
NEYSL UVENJURNAR
BREYTAST HRATT
VIÐSKIPTIMVINNULÍF
Á SUNNUDEGI
►Georg Ottósson er fæddur og uppalinn á Hvolsvelli. Hann
lauk prófi frá Kennaraskólanum og hélt síðan í Iþróttakenn-
araskólann á Laugarvatni þar sem hann lauk íþróttakennara-
prófi. Árið 1973 varð hann íþróttakennari á Flúðum og gegndi
því starfi í átján ár. Meðfram kennarastarfínu stundaði hann
garðyrkju. Um áramótin 1977-78 hóf hann rekstur lítillar
garðyrkjustöðvar við heimili sitt, Jörfa, og ræktaði fyrst í stað
agúrkur og hvítkál. Stöðin óx hratt og fyrir fimm árum hætti
Georg allri kennslu til að byggja stöðina upp af fullum þunga.
Hann hefur verið formaður Sölufélags garðyrkjumanna í fjög-
ur ár en hafði áður setið í stjórn félagsins um árabil.
eftir Súsönnu Svavorsdóttur
ÖLUFÉLAGIÐ stóð mjög
illa um áramótin 1991-1992
og við urðum að rífa það
upp. Menn höfðu ekki tekið
réttar ákvarðanir um nokkurra ára
skeið og það hafði því hallað undan
fæti. Það endaði með því að það lá
við gjaldþroti," segir Georg og bæt-
ir við: „en okkur tókst að forða því.
Ég var í stjórn á þessum tíma
sem rangar ákvarðanir voru teknar,
svo ég er að hluta til ábyrgur fyrir
þeim. Það var mikill titringur á
þessum tíma en eins og svo oft þá
þurftu að vera réttir menn á réttum
stað og réttum tíma.
Við réðum nýjan framkvæmda-
stjóra.
Við réðum ungan mann sem var
nýkominn heim úr hagfræðinámi í
Svíþjóð. Þetta er vaskur strákur
sem hefur gerbreytt rekstri fyrir-
tækisins á fimm árum. I dag er
Sölufélag garðyrkjumanna sam-
vinnufélag, en við erum að breyta
því og á þessu ári verður það hluta-
félag í meirihlutaeigu íramleið-
enda.“
Verða þá allir garðyrkjubændur
aðilar að því hlutafélagi?
„Nei, við erum aðeins eitt af þess-
um fyrirtækjum á markaðnum og
það er töluverð samkeppni."
Vöruþróun, pökkun, flutningar
Hvað gerir Sölufélagið annað en
að selja grænmeti?
,A.ðalhlutverk félagsins er að
selja afurðir framleiðenda og eig-
enda. Síðan að sinna ákveðinni
vöruþróun og við erum einnig farin
að sinna pökkunarmálum töluvert.
Fyrirtækið sér um flutning frá
framleiðendum til Reykjavíkur í
sérútbúnum kælibílum. Umbúðir
eru eitt af þeim málum sem við höf-
um lagt áherslu á. Við notum fjöl-
nota umbúðir til stærstu kaupend-
anna. Þær eru umhverfisvænar og
sótthreinsaðar á milli ferða.
Við hófum notkun á þessum um-
búðum á síðasta ári og höfum fengið
mjög góð viðbrögð frá viðskiptavin-
um okkar. Hins vegar er enn vanda-
mál við flutninga út á land þar sem
verið er að dreifa framleiðslunni út
um allt.
Núna eru gæðamálin efst á baugi
hjá framleiðendum. Við höfum tekið
gæðamálin mjög ákveðnum tökun
inni í fyrirtækinu sjálfu í meðferð
vörunnar í móttöku og dreifingu og
vinnum að því núna að ná fram enn
meiri gæðum hjá framleiðendum.
Ástæðan er sú að ég tel að þar liggi
framtíð okkar; í að auka enn frekar
gæði okkar í framleiðslu á græn-
meti samfara auknum innflutningi
erlendis frá.“
Ég vil leggja mikla áherslu á
gæðamál, því það þarf mörg ár til
að breyta hefðum í framleiðslu. Við
þurfum að gera betur og getum
aldrei leyft okkur að vera ánægðir á
því sviði. Sem dæmi um þetta, þá
erum við famir að sinna markaðin-
um mjög vel á veturna með ræktun
undir ljósi. Sú ræktun hefur gengið
mjög vel vegna þess að framleið-
endur hafa staðið sig vel í gæðamál-
um í vetrarræktun, til dæmis á
gúrkum sem eru í samkeppni við
innfluttar gúrkur - sem eru án tolla
og nokkurra hafta.“
Seldir fyrir saltfisk
„Við höfum fengið mjög góð við-
brögð við þeim - jafnvel þótt þær
séu eilítið dýrari en innfluttar - og
það hefur gefið okkur ákveðinn byr.
Þetta hefur gengið betur en menn
þorðu að vona.
Við erum að tala um Evrópu-
bandalagið sem hefur greitt þessa
vöru niður í gegnum Spán.“
Hvers vegna lækkið þið þá ekki
verðið?
„Það væri auðvitað enn betra fyr-
ir okkur að geta boðið þessa vöru á
lægra verði en til þess þurfum við
að fá raforkuna á lægra verði. Ég
hef rætt það við stjómmálamenn og
fleiri að það borgi sig fyrir þá að
leggja áherslu á lægra verð til neyt-
enda með því að lækka raforkuna til
garðyrkjubænda, vegna þess að
þegar þú kaupir gúrku út úr búð, þá
er raforkan 25% af verðinu.
Þetta hefur valdið okkur ýmsum
erfiðleikum en þótt á móti blási, er-
um við ákveðnir í að halda áfram að
þróa okkar grein.“
Getið þið ekki bara flutt ykkar
gúrkur út og látið niðurgreiða þær
annars staðar?
„Nei, við höfum reynt að flytja út
frá okkur á sumrin þegar mikil
framleiðsla er hjá okkur en þar
mætum við alls konar tollum. Það
gengur bara alls ekki.
EES-samningurinn snýst um
tollfríðindi á grænmeti til íslands
og tollfrelsi á saltfiski til Spánar.
Eg orða það svo að við höfum verið
seldir fyrir saltfísk. Mín skoðun er
sú að það hafi verið gert að okkur
forspurðum."
Misræmi milli greina innan
landbúnaðarins
En nú erað þið bændur og hljótið
að vera í allsherjar bændasamtök-
um sem berjast fyrir sinni fram-
leiðslu.
„Það era um hundrað garðyrkju-
bændui- á landinu og við höfum lítið
getað notað okkur samtök annarra
bændafélaga. Við eram því að berj-
ast sem fámennur hópur og okkur
finnst við vera að gera góða hluti.
Það er mjög mikið misræmi milli
greina innan landbúnaðarins hjá
hinu opinbera. Við eram ekkert að
fara fram á það að ríkið fari að
styrkja þessa grein, heldur viljum
við fá eðlileg skilyrði til að geta boð-
ið þessa vöra á því verði sem við
teljum eðlilegt gagnvart neytend-
um. Seljandi og kaupandi þurfa
báðir að vera þokkalega ánægðir
með verðið á vörunni, annars gerist
mjög lítið. Við eram einu matvæla-
framleiðendumir innan bænda-
geirans sem era að keppa við alger-
lega tollfrjálsan innflutning. Þess
vegna era raforkumálin aðalbar-
áttumál okkar í dag.
En það er nú einu sinni svo að
það er ekld hægt að biðja um hlut-
ina án þess að taka til í eigin garði.
Menn hafa verið að auka gæði, auk
þess sem búin hafa stækkað og
menn hafa sérhæft sig í tegundum
til að geta betur sinnt þeirri fram-
leiðslu sem þeir eru að senda á
markaðinn. Þetta hefur verið mjög
markviss vinna sem skilar árangri."
Ræktið þið einungis gúrkur undir
lýsingu á veturna?
„Nei, auk þeirra ræktum við
steinselju, tómata, kryddjurtir,
papriku, salöt og núna jarðarber.
Þessar tegundir er flestar verið að
rækta allt árið. Það er ákveðið
vandamál fylgjandi því að rækta
tómata undir raflýsingu en fram-
leiðendur okkar era að ná tökum á
því. Jarðarberin og paprikan eru á
tilraunastigi. Það er ekki nema eitt
ár síðan menn hófu þær tilraunir."
N ey slubreytingar
En hvers vegna haldið þið áfram
að þróa þessa vetrarræktun þegar
skilyrðin era óhagstæð?
„Við fóram út í þessa þróunar-
vinnu vegna þess hve vel neytendur
tóku okkur í sambandi við gúrkurn-
ar. í því sambandi má nefna að
paprika er ekkert ræktuð á Norður-
löndum nema sem eilítil sumar-
ræktun í Danmörku. Við eram hins
vegar að ná góðum árangri með
hana hér.
En það er auðvitað fleira sem
verið er að rækta allan ársins hring
hér, þótt ekki komi til raflýsing. Það
má ekki gleyma sveppunum, því
neyslubreytingar þar hafa verið
hreint stórkostlegar. Neyslan hefur
margfaldast á seinustu áram. Þar
höfum við góðan framleiðanda sem
hefur sinnt vöranni mjög vel hvað
gæði varðar. Hann er mjög sam-
keppnisfær gagnvart innflutningi
vegna þess hversu vel hann hefur
staðið að gæðum.“
Einokar hann ekki markaðinn?
„Nei, það má ekki gleyma því að
hann er að keppa við innflutta, vöra
og hefur því gífurlegt aðhald af inn-
flutningi. Ef hann sinnir ekki gæða-
málum, hrynur allt hjá honum.“
Varnarbarátta
En hvað gerið þið til að lifa af
þetta háa raforkuverð?
„Eitt af því sem við garðyrkju-
bændur erum farnir að prófa er að
nota lýsingu á haustin til að auka
uppskeramagnið. Þá eram við að fá
lægri raforku vegna minni notkunar
í landinu. Hún er einni krónu lægri
en á vetuma þegar við þurfum mest
á því að halda. Uppskeran hefur oft
verið viðkvæm hjá okkur á haustin,
vegna þess að þá eru miklar sveiflur
í veðri og þar af leiðandi birtu. Við
fáum kannski marga gráa daga - og
svo allt í einu koma sólskinsdagar.
Þessar miklu sveiflur era mjög
slæmar fyrir ylrækt og við höfum
notað raforkuna til að mæta þeim.
Síðan eram við alltaf að þróa
geymslutæknina á útiræktuðu
grænmeti. Við erum farin að geyma
tegundir eins og hvítkál nokkrum
mánuðum lengur en fyrir átta til tíu
áram síðan. Við eram búin að þróa
ný afbrigði af káli sem geymist bet-
ur og kælitæknin er orðin betri og
fullkomnari.
En þótt við höfum fundið aðferðir
til að geyma hvítkál lengur en áður,
er ekki fullur sigur unninn. Þetta er