Morgunblaðið - 21.02.1998, Síða 33

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 21. FEBRÚAR 1998 33
ienskt björgunarfólk
Morgunblaðið/Ásdís
íður
nir
var rústir einar eftir sprengingfuna.
armanna. Hann var beðinn að veita
innsýn í persónueinkenni hins dæmi-
gerða björgunai-manns:
„Þeir sem starfa við neyðarbjörgun
eru oft nákvæmnismenn, sem leggja
áherslu á smærri atriði,“ segir dr.
Mitchell. „Sú reynsla sem þeir verða
fyrir fylgir þeim oft lengi. Þeir eru
gjaman hneigðir til ái-áttu að því leyti
að þeir vilja alltaf skila fullkomnu
verki. Þegai- það tekst ekki líður þeim
illa, jafnvel þótt þeir hafi enga ástæðu
til sektarkenndar. Oft er um að ræða
fólk, sem er þannig að ef eitthvað fer
úrskeiðis þá álasar það sjálfu sér til
æviloka með hugsunum á borð við
þessar: ef ég hefði gert þetta eða hitt
öðruvísi, hefði það getað breytt ein-
hverju.
Annað sameiginlegt einkenni er að
björgunarfólk vill láta verkin tala, og
það strax. Það vill að hlutirnir gerist
fljótt og það tekur ákvarðanir fljótt
enda skiptii- slíkt miklu máli í þeirra
starfi. Þessir eiginleikai- eru algengari
og meira áberandi meðal björgunar-
fólks en t.d. fólks sem starfar á skrif-
stofum.
Einnig er björgunarfólk gjarnara en
meðalmaðurinn á það að byrgja inni
reynslu sína og tilfinníngar og því er
oft minna um það gefið en almenningi
að deila tilfinningum sínum með öðr-
um.“
Dr. Mitchell játar því að einmitt
vegna síðastnefnda atriðisins sé áfalla-
hjálp björgunarmönnum sérstaklega
mikilvæg; mikilvægari en mörgum
öðrum því að þeir hafi oft ekki á valdi
sínu önnur úrræði til þess að takast á
við og vinna úr sinni erfiðu reynslu.
Iðnaðar- og viðskiptaráðherra á Iðnþinffl
Bankakerfíð of
dýrt í rekstri
Morgunblaðið/Ásdís
FRÁ Iðnþingi 1998 sem haldið var í gær í Húsi iðnaðarins.
Hugmyndir iðnaðarráðherra um breytta skiptingu útflutningstekna ísiendinga eftir áratug 1997 2007
Hugbúnaður 3%
Iðnaðarvara önnur en stóriðja 9%
Gjaldeyristekjur ferðaþjónustu 13%
Stóriðja 22%
Sjávarútvegur 51% 35%
IðnaðarráðheiTa ætlar
að gangast fyrir endur-
skoðun á skattamálum
íslenskra fyrirtækja sem
starfa erlendis þannig að
heimflutningur hagnaðar
verði auðveldari. Þetta
kom fram á Iðnþingi
sem Guðjón Guðmunds-
son fylgdist með.
FINNUR Ingólfsson iðnaðar-
og viðskiptaráðherra sagði á
Iðnþingi, sem Samtök iðnað-
arins gengust fyrir í gær, að
bankakerfið hér á landi væri of dýrt í
rekstri. Vaxtamunur sem hlutfall af
heildareignum sé hér mun meiri en í
Evrópu eða um 4% meðan hann er um
og yfir 2% í Evrópu. Markmið endur-
skipulagningar og einkavæðingar á ís-
lenskum fjármagnsmarkaði hljóti að
hafa það að leiðarljósi að gera sem
mest verðmæti úr eignum þjóðarinn-
ar og lækka vaxtamun og kostnað.
Haraldur Sumarliðason, formaður
Samtaka iðnaðarins, sagði að þrátt
fyrir mikla veltuaukningu iðnfyrir-
tækja á síðasta ári væri nokkuð ljóst
að afkoman í heild hefði versnað.
Iðnaðarráðherra vitnaði í erindi
sínu í skýrslu um samkeppnishæfni
þjóða, World Competitiveness
Report, og sagði að ísland væri nú í
21. sæti af 46 þjóðum og staða lands-
ins hefði styrkst um fjögur sæti frá
árinu á undan. íslendingar væni í röð
fremstu þjóða hvað varðaði efnahags-
legan styrkleika, trausta innviði þjóð-
félagsins og mannauð. I samanburði
við aðrar þjóðir stæðu íslendingar
verr að vígi þegar kæmi að alþjóða-
væðingu efnahagslífsins, þróun fjár-
magnsmarkaðarins og á sviði vísinda
og tækni.
Samkeppni í raforkuframleiðslu
á þessu ári
Iðnaðarráðherra sagði að opnun
fyrir samkeppni í orkuframleiðslu
leiddi til aukinnar skilvirkni og sam-
keppni. I þingsályktunartillögu sinni
sl. haust hefði verið lagður grunnur-
inn að samkeppni í framleiðslu raf-
orku á næstu árum og vænti hann
þess að fyrstu skrefin á þessu sviði
yrðu stigin þegar á þessu ári.
Hann benti á að íslendingar hefðu
staðið illa að vígi á fjármagnsmarkaði
árið 1995, samkeppni milli banka
hefði verið takmörkuð, vextir mjög
háir og vaxtamunur hærri en í nokkru
öðru landi OECD. Miklar breytingar
til batnaðar hafi orðið á fjármagns-
markaði með hlutafélagavæðingu rík-
isbankanna og sameiningu fjögurra
fjárfestingarlánasjóða í Fjár-
festingarbanka atvinnulífsins
hf. og Nýsköpunarsjóð.
Iðnaðarráðherra sagði að
hérlendis væri erlend fjár-
festing minni en annars stað-
ar, bæði í atvinnurekstri og
verðbréfaviðskiptum. Mögu-
leikar íslendinga væru á fleiri sviðum
en raforkufrekum iðnaði, ekki síst í
heilsutengdri ferðaþjónustu, líftækni,
fiskeldi og annarri sérhæfðri mat-
vælaframleiðslu, smæni iðnferlum
sem samnýta gufu og rafmagni og
hugbúnaðargerð. Nýsköpunarsjóðn-
um væri ætlað stórt hlutverk við fjár-
festingar íslenskra aðila erlendis og
nú tæki viðskiptaráðuneytið þátt fyrir
íslands hönd í samningaviðræðum við
OECD um fjölþjóðlegan fjárfesting-
arsáttmála sem komi sérstaklega til
góða litlum og meðalstórum fyrir-
tækjum sem hyggja á landvinninga
erlendis.
Þá kvaðst ráðherra hafa beitt sér
fyrir því að hafin yrði vinna við að
endurskoða skattamál íslenskra fyrir-
tækja sem starfa erlendis þannig að
heimflutningur hagnaðar verði auð-
veldari en nú er.
„Eg er þeirrar skoðunar að mikil-
vægt sé að Fjárfestingarski-ifstofa ís-
lands og Markaðsskrif-
stofa iðnaðarráðuneytis-
ins og Landsvirkjunar
sameini krafta sína í eina
öfluga skrifstofu sem hafi
það hlutverk að laða að
erlenda fjárfesta til
landsins. Eg á von á því
að sú sameining gangi í gegn á þessu
ári. Mér finnst ástæða til að samhliða
verði skoðað hvort þörf sé á því að
breyta starfsemi Útflutningsráðs, en
sem kunnugt er mun markaður tekju-
stofn ráðsins, markaðsgjald, renna
skeið sitt á enda um næstu áramót,“
sagði iðnaðarráðherra.
Hið opinbera dragi úr
umsvifum sínum
Haraldur Sumarliðason, formaður
Samtaka iðnaðarins, sagði að samtök-
in legðu mikla áherslu á að stöðug-
leikinn í þjóðfélaginu yrði varðveittur.
Hins vegar feli kjarasamningar til
óvenju langs tíma í sér launahækkan-
ir langt umfram það sem gerist í
helstu viðskiptalöndum. Kostnaðar-
hækkunum sem ekki tekst að mæta
með hagræðingu og aukinni fram-
leiðni komi niður á afkomu fyrirtækj-
anna. Haraldur sagði að til þess að
koma í veg fyrir þenslu yrðu stjórn-
völd að draga úr umsvifum
sínum. Vaxtahækkun
Seðlabanka íslands sl.
haust benti til að aðgæslan
hefði ekki verið næg.
Haraldur sagði að á síð-
ustu tólf mánuðum hefðu
innlendar vörur í vísitölu
neysluverðs hækkað um 5,1% meðan
almennar innfluttar neysluvörur
lækkuðu um 1,9%. Háir vextir hér á
landi veiki því samkeppnisstöðu inn-
lendra fyrirtækja gagnvart erlend-
um. Sérstaklega eigi þetta við um lítil
og meðalstór fyrirtæki sem ekki eigi
þess kost að sækja sér lánsfjármagn
á erlenda markaði í sama mæli og
þau stærri. Einn þeirra þátta sem
skýri þennan mun sé áhættuálag
vegna áratuga óstjórnar og ótal
gengisfellinga krónunnar. Þessi þró-
un sé skráð í sorgarsögu krónunnar
sem fæli erlenda fjárfesta frá þátt-
töku í innlendu atvinnulífi og leiði til
mun hærri vaxta hér á landi en í ná-
grannalöndunum.
Forgangsverkefni að minnka *
áhættuálag
„Samtök iðnaðarins telja það for-
gangsverkefni að minnka þetta
áhættuálag. Samtökin leggja áherslu
á aukinn þjóðhagslegan sparnað m.a.
vegna þessa. Auk þess að berjast fyrir
sparnaði í opinberum rekstri hafa þau
bent á gildi skattalegra hvata í þessu
sambandi, s.s. skattaafslátt vegna
hlutabréfakaupa, viðbótarlífeyris-
sparnaðar og húsnæðissparnaðar.
Aukinn sparnaður leiðir beint til
lækkunar skammtímavaxta. Áhrif,
sparnaðar á langtímavexti eru einnig^
talsverð. Takist að beita nægu aðhaldi
og ráðdeild í þeirri uppsveiflu sem nú
gengui- yfir þarf ekki að fella gengið í
lok hennar. Það væri þá í fyrsta sinn í
sögu lýðveldisins. Það myndi auka
traust fjármagnsmarkaðarins á stöð-
ugleika krónunnar, lækka langtíma-
vexti og hvetja til fjárfestingar í inn-
lendu atvinnulífi.
Fjórar stoðir VSÍ
Haraldur vék að því að fram hefði
komið á fundi stjórnar Samtaka iðn-
aðarins og ráðgjafarráðs samtakanna
sl. sumar, um samvinnu og verka-
skiptingu milli samtakanna og Vinnu-
veitendasambands Islands, vilji fé-»
lagsmanna til að hafa ein öflug sam-
tök heildarsamtök atvinnurekenda.
Skipting vinnuveitenda í tvenn sam-
tök séu talin skaðleg og áhersla hafi
verið lögð á að sameina VSÍ og Vinnu-
málasambandið. Hann sagði að þótt
sértækar aðgerðir og höft viki nú óð-
um fyrir samkeppni og almennum
leikreglum fyrir atvinnulífið í opnu
hagkerfi sé eðlilegt að íslendingar séu
nokkuð á eftir öðrum Norðurianda-
þjóðum í breytingum á félagslegri
uppbyggingu atvinnurekenda því þeir ,
hafi búið miklu lengur en þær þjóðir
við hafta- og skömmtunarkerfi.
■ „Smærri félögum innan VSÍ fækk-
ar og áhrif þeirra fara minnkandi.
Afleiðing þessarar þróunar er sú að
upp kemur misvægi sem auðveldlega
getur þróast yfir í hagsmuna-
árekstra," sagði Haraldur.
Hann sagði að á hinn bóginn vildu
stærri félögin gjarnan sjálf sinna
ýmsum þáttum hagsmunagæslunnar
og teldu jafnvel afskipti VSI af þeim
málum óþarfa tvíverknað. Erfiðara
verði að sannfæra félagsmenn um að
nauðsynlegt sé að greiða óbreytt fé-
lagsgjöld bæði til atvinnugreinasam-
takanna og að auki til VSÍ þegar búið
sé að gera kjarasamninga til langs
tíma. Krafa fyrirtækja í stærri sam- —
tökum verði því fyrst og fremst um
lækkun félagsgjalda og skýrari verka-
skiptingu.
„Lausnin á þessu gæti verið sú að
VSI yrði í framtíðinni byggt upp af
sérstökum stoðum. Þar gæti verið
um að ræða formleg samtök eins og í
iðnaðinum en það er þó alls ekkert
skilyrði. Á fundinum var sett fram
hugmynd um að þessar stoðir gætu
verið fjórar. í þeirri fyrstu væri
flutningastarfsemi og veitinga- og
ferðaþjónusta. Samtök iðnaðarins
væru önnur stoðin, í þeirri þriðju
væru LIÚ og Samtök fiskvinnslu-
stöðva. Fjórða stoðin hefði svo að
geyma verslun og fjánnálaþjónustu.
Hugmyndin er einfaldlega sú að að- -
ildarfélögum og beinum aðilum yrði
skipt upp í þessa fjóra hópa eða ein-
hverja aðra ef það yrði
niðurstaðan. Ný heildar-
samtök atvinnurekenda
væru þá byggð upp af
fjórum stoðum sem væru
að vlsu nokkuð misstórar
en allar þó mjög öflugar á
okkar íslenska mæli-
kvarða. Aðildin væri þá í gegnum
einhverja þessara fjögurra stoða í
stað tveggja heildarsamtaka, ótal fé-
laga og beinna aðila eins og staðan er -
í dag,“ sagði Haraldur.
Hann vék einnig að nýstofnuðum
Fjárfestingarbanka atvinnulífsins og
sagði að vakið hefði athygli fyrstu
vikur í starfsemi hans að stærstu fyr-
irtækin njóti verulega forgangs í fyr-
irgreiðslu frá bankanum. Lítil og
meðalstór fyrirtæki hafi þar minni
möguleika en áður var í gömlu sjóð- „
unum.
Stór fyrirtæki
njóta forgangs
hjá Fjárfest-
ingarbankan-
um
íslendingar í
fremstu röð
hvað varðar
efnahagslegan
styrkleika