Morgunblaðið - 24.05.1998, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 24. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
„ALGER BYLTING"
eð tilkomu ganganna
mun vegalengdin milli
i Akraness og miðbæjar
IReykjavíkur styttast
lum 60 kílómetra en
leið þeirra sem eiga leið norður eða
koma að norðan styttist um 42 kíló-
metra. Leiðin frá Reykjavík til
Akraness verður þá álíka löng og til
Reykjanesbæjar og Hveragerðis
eða rúmir 40 kílómetrar. —.....
„Þetta verður alger
bylting," segir Gísli
Gíslason, bæjarstjóri á
Akranesi og bendir á að í
þau skipti sem hann hafi
farið í gegnum göngin
hafi hann ekið leiðina frá Akranesi
að Reykjavík á hálfri klukkustund.
„Þetta verður greiðfært og gott
vegasamband," segir hann enn-
fremur en það sama verður seint
sagt um veginn fyrir fjörðinn, sem
þykir oft og tíðum viðsjárverður.
Rannsóknir á áhrifum stórra
samgöngumannvirkja fáar
Akumesingar hafa frá því í
október 1996 búið sig undir, með
markvissum hætti, að tengjast
höfuðborgarsvæðinu. I
greinargerðinni Skaginn
býður góðan daginn,
Akranes við upphaf nýrr-
ar aldar, sem gefin var út
nú í vor, kemur berlega í
ljós að þeir eiga von á að
göngin hafi fyrst og
fremst jákvæð áhrif bæði
á þróun búsetu og at- ——
vinnu. „Þessara breytinga er nú
þegar farið að gæta,“ segir Gísli.
„Akumesingar verða að gera sér
grein fyrir samkeppninni við stóru
systur hinum megin við flóann og
þeir verða að taka þátt í þeim
breytingum sem eru nauð-
synlegar til þess að halda
þeirri hlutdeild sem við
höfum haft,“ segir hann
ennfremur og bætir við að
töluverð spenna sé í loftinu
nú þegar opnunardagurinn
nálgast.
I stefnumótun sem Akranesbær
hefur samþykkt vegna Hvalfjarð-
arganganna og gefín var út fyrr á
þessu ári, segir að erfitt sé að
gera sér grein fyrir þeim áhrifum
Fáar rann-
sóknir til um
áhrif stórra
mannvirkja
sem göngin muni hafa á Akranesi
þar sem göng á borð við þau eigi
sér ekki hliðstæðu í samgöngu-
mannvirkjum á landinu. I máli
Þorsteins Þorsteinssonar, verk-
fræðings, sem hélt erindi á sér-
stakri ráðstefnu á Akranesi um
áhrif Hvalfjarðarganga á búsetu
og atvinnulíf, haustið 1996, kemur
auk þess fram að ekki er við
margt að styðjast yfir-
leitt því rannsóknir á
áhrifum stórra sam-
göngumannvirkja í
heiminum eru fáar. Nið-
urstöður könnunar sem
gerð var í 87 sveit-
arfélögum í Bandaríkjunum fyrir
12 árum á áhrifum af nýrri
hraðbraut voru að því er Þor-
steinn segir þær að hraðbrautirn-
ar höfðu að jafnaði nokkur áhrif á
atvinnumál en þau væru háð því
efnahagsástandi sem ríkti í sveit-
arfélögunum áður en brautin var
lögð. „Þetta rennir stoðum undir
það álit að það skipti meginmáli
hvort styrkur sveitarfélaganna,
sem samgöngubæturnar hljóta, sé
nægur til að þau geti gert sér ein-
.... hvern mat úr þeim,“
sagði Þorsteinn á ráð-
stefnunni.
í máli Þorsteins kom
einnig fram að sam-
kvæmt annarri
rannsókn frá 1981, sem
einnig var gerð í Band-
aríkjunum, er tilkoma
■■1 ■ ■" hraðbrautar engin
trygging fyrir efnahagslegum vexti
sveitarfélaganna sem hún liggur
um. Niðurstaða rannsóknarinnar
var því sú að eitthvað annað en
mannvirkið sjálft réði hvort upp-
gangur yrði eða ekki.“
„Almennt teljum við
að við séum með býsna
gott bú,“ segir Gísli um
stöðu Akranesskaup-
staðar til að takast á
við nýja og breytta
___________ tíma. Bæjarstjóm
Akranessbæjar leggur
ríka áherslu á að til að áhrif Hval-
fjarðarganganna verði bæjarfélag-
inu sem hagstæðust verði íbúar
þess að vera jákvæðir og almenn-
ingur, stjómendur fyrirtæk,ja og
Eftir því sem
neytandinn
fær meiri arð
af að fara um
göngin, þeim
mun meiri
áhrif hafa þau
Tilhneigingin
sú að sérhæft
starfsfólk búi
nær miðju og
vinni utar
Guðrún
Jónsdóttir
Gísli
Gíslason
Senn líður að 11. júlí, er göngin undir
Hvalfjörð verða opnuð almennri umferð.
Þá tekur við nýr kafli í sögu fjarðarins
sem í gegnum tíðina hefur bæði verið
g;]'öfull og miskunnarlaus. María Hrönn
Gunnarsdóttir velti því fyrir sér hver
áhrifín af göngunum verði til langs
og skamms tíma litið.
opinberir aðilar að hafa fmmkvæði
til framkvæmda.
Hvalfjarðargöngin öðruvísi en
aðrar samgönguframkvæmdir
Sigurður Guðmundsson, for-
stöðumaður þróunarsviðs Byggða-
stofnunar segir að þrátt fyrir að
miklir fjármunir hafi farið í að bæta
samgöngur, ekki bara hér á landi
heldur víða annars staðar, meðal
annars með þeim rökum að þær
hefðu jákvæð áhrif á þróun byggð-
ar, sé ekki mikið til af rannsóknum
sem styðji þessa röksemdarfærslu.
„Og þær rannsóknir sem gerðar
hafa verið benda ekki til þess að
bættar samgöngur hafi bein áhrif á
þróun byggðar. Það er ekki þar
með sagt að þær hafi ekki góð áhrif
á lífskjör," segir hann ennfremur.
Þá segir Sigurður að nýlega hafi
Norðmenn gefið út yfirlitsskýrslu
um samgöngubætur í Noregi,
meðal annars við álíka aðstæður og
eru hér á landi. Þar geti Norðmenn
ekki sýnt fram á að búsetuþróun í
þeim sveitarfélögum eða svæðum
sem hafa fengið verulegar sam-
göngubætur hafi batnað sérstak-
lega við það.
Sigurður minnir á að Hvalfjarð-
argöngin séu öðruvísi en aðrar
samgönguframkvæmdir hér á
landi þar sem þær eiga að borga
sig sjálfar með því að gjald er
tekið af þeim sem fara um þau.
„Ég hef bent á að ef gjaldið fyrir
að fara um göngin væri nákvæm-
lega jafnhátt og sá hagnaður sem
menn hefðu af að fara um göngin,
vegna lægri bensínkostnaðar,
minna slits á dekkjum og annars
kostnaðar og tímasparnaðar ef
menn reikna tímann sem einhvers
virði, þá hafa göngin engin áhrif.
Eftir því sem neytandinn fær
meiri arð af að fara um göngin
þeim mun meiri áhrif hafa þau. Ef
það væri ókeypis í göngin og allir
myndu keyra þau og hafa allan
sparnaðinn af því sjálfir yrðu
áhrifin af göngunum eins mikil og
þau geta mest orðið. Raunveruleg
áhrif eru þarna einhvers staðar á
milli.“
Og Sigurður bætir við: „Þegar
íyrst var talað um göngin í hinni al-
mennu umræðu var greinilegt að
menn horfðu til þess að áhrifín yrðu
eins og það myndi ekkert kosta að
fara um þau. Síðan gerist það að
Spölur birtir gjaldskrána. Þá fyrst
áttar fólk sig á því hversu mikið
það á að borga fyrir þennan
sparnað. Viðbrögðin urðu hörð og
menn sögðu að gjaldið væri of hátt.
Aður en menn eru komnir út á veg-
inn til að taka ákvörðunina segjast
þeir keyra fyrir Hvalfjörðinn frek-
ar en að borga. Þeir meta ekki
sparnaðinn sem 1000 króna virði.
Enginn mun í rauninni geta sagt til
um hvort menn meta sparnaðinn af
að aka um gönginn sem 1000 króna I
virði fyrr en göngin eru komin. Þá i
kemur í ljós hver áhrifin verða.“
Áhrif uppbyggingar á
Grundartanga meiri en
Hvalfjarðarganga
Uppgangstímar voru á Akranesi
eftir að Járnblendiverksmiðjan á
Grundartanga var tekin í notkun
um 1980. Um miðjan síðasta áratug
fór aftur á móti að halla undan fæti l
í atvinnumálum, fyrirtæki á staðn-
um drógu saman seglin og atvinnu-
leysi jókst og íbúum fækkaði. Á síð-
ustu árum hefur atvinnulífið eflst á
ný m.a. vegna batnandi efna-
hagsástands í landinu, álvers Norð-
uráls og stækkunar Járnblendi-
verksmiðjunnar auk þess sem
ákveðið hefur verið að flytja Land-
mælingar Islands upp á Skaga. Er
talið að vegna þessara þriggja fyr-
irtækja muni störfum í sveit- 1
arfélaginu fjölga um 200 og segir j
Sigurður að áhrifin af þessum
framkvæmdum muni hafa mun
meiri áhrif á þróun byggðarinnar á
Akranesi en göngin undir Hval-
fjörðin. Gert er ráð fyrir að bygg-
ingastarfsemi, ferðaþjónusta og
ýmiskonar smáiðnaður gæti vaxið
eftir að göngin verða opnuð en að
þeim fylgi ekki endilega fleiri störf
en nú er, heldur frekar framleiðslu-
aukning. Aftur á móti er búist við
að á næstu árum muni um 100 ný j
störf verða til vegna aukinnar þ.jón-