Morgunblaðið - 24.05.1998, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 24. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Að þiggja gjafir
fegurðarinnar
TÓMLIST
Maður leitar
grafara síns
Salur Menntaskolans
við llaiiiialilfð
KÓRTÓNLEIKAR
Kór Menntaskólans við Hamrahlíð og
Hamrahlíðarkórinn hóldu upp á 30
og 15 ára afmæli kóranna ásamt kór-
stjóra sínum, Þorgerði Ingólfsdóttur.
Uppstigningardag 21. maí.
SÖNGSAGA Hamrhlíðinga hefur
verið ein allsherjar veisla og í þrjá
tugi ára hefur Þorgerður Ingólfs-
dóttir stjómað þessari veislu, dreg-
ið til hennar öll aðföng, gefíð sjálfa
sig af alhug, svo að allir sem gist
hafa veislur hennar fara þaðan
snortnir af galdri er fegurðin ein
vistar í sínum garði. Á afmælistón-
leikum kóranna við Hamrahlíð
komu fram margir kórar, því fyrir
utan þá kóra er nú starfa við skól-
ann voru eldri félagar með í
nokkrum söngatriðum og þá var oft
þröngt um söngfólkið á sviðinu.
Tónleikamir hófust með Salve,
mundi domini eftir Willisegger og
þar á eftir komu tvö lög, Tourdion,
lag frá 16. öld, og Koparlokkan frá
Sviss, en texta við þessi lög gerði
Þorsteinn Valdimarsson. Á eftir
kom röð af þjóðlögum; Mansikka
frá Finnlandi, Orcha bamidbar frá
ísrael, Der stode tre skalke frá
Danmörku, Och jungfrun hon gár í
ringen frá Svíþjóð, The Turtle Dove
trá Englandi og að síðustu júgóslav-
neskar þjóðvísur í kórgerð eftir
Mátyás Seiber. Þessi lög voru sung-
in bæði af kórunum og eldri félög-
um og þarf fátt annað að segja um
þann söng en að allt var með þeim
hætti sem kórinn er frægur fyrir;
elskuþrunginn og hljómfagur söng-
ur er tekur til hjartans.
Mörg íslensk tónskáld hafa samið
söngverk fyrir Hamrhlíðinga og af
þeim er þar hafa komið við sögu og
sungið var eftir á þessum tónleikum
era Atli Heimir Sveinsson, Þorkell
Sigurbjömsson, Hildigunnur Rún-
arsdóttir, Jón Nordal, Jón Þórar-
insson og undirritaður. Fyrst vora
flutt þrjú söngverk eftir Atla Heimi
Sveinsson, við kvæði Jónasar Hall-
grímssonar, fyrst Ástkæra, ylhýra
málið, þá mjög skemmtilegt lag við
Vorvísurnar, Tinda fjalla, áður alla
og léku söngfélagar undir á fiðlu,
klarinett, kontrabassa og píanó.
Þriðja lag Atla, við kvæði Jónasar,
var svo Fífilbrekka gróin grand.
Atli leikur sér með sönglagið í gam-
alli merkingu orðsins og þessi
frábæru lög syngja sig sjálf, era svo
auðlærð að það er eins maður hafi
alltaf kunnað þau. Lög Atla vora
mjög skemmtilega flutt, svo iðandi
af sönggleði, að tónleikagestir
hrifust með og tóku undir söng
kórsins.
Þorkell Sigurbjömsson hefur
manna oftast samið lög fyrir Hamr-
hlíðinga og eftir hann flutti kórinn
þrjú lög; fyrst Vorið það dunar, þá
Ek wivar (hugsanlega Ég ívar),
samið við fomnorrænan texta er
fannst höggvinn í stein, og síðast
Húsgangur, við texta eftir Jón úr
Vör. 011 lögin vora mjög vel mótuð
af kómum, þar sem uppbrot orða og
fleygun stefja var einkar skýr. Eftir
undirritaðan flutti kórinn þrjú lög
við kvæði eftir Hannes Pétursson,
lag við tvær vísur úr Víglundarsögu
og fyrsta sinn kórgerð af Hvíslar
mér hlynur, við texta eftir Jóhann
Sigurjónsson. Það hlýtur ávallt að
vera höfundi til gleði að heyra verk
sín vel flutt, mótuð af skilningi og
djúpum tilfinningum, eins og hjá
Þorgerði og söngfólki hennar að
þessu sinni.
Eftir Hildigunni Rúnarsdóttur
vora flutt tvö verk er nefnast And-
vökunótt og Syngur sumarregn, en
ljóðin era eftir ömmu tónskáldsins,
Hildigunni Halldórsdóttur. Systkini
tónskáldsins sungu einsöng í lögun-
um. Hallveig Rúnarsdóttir söng í
Syngur sumarregn og þar fer reynd
söngkona en í fyrra laginu, Andvök-
unótt, söng Ólafur Einar Rúnarsson
og vakti söngur hans nokkra at-
hygli, en hann hefur nýlega lokið 8.
stigi í söng og er hann hinn efnileg-
asti söngvari og söng af töluverðri
innlifun. Lög Hildigunnar era vel
gerð og sérstaklega Andvökunóttin,
sem vel má hugsa sér sem
einsöngslag með píanóundirleik.
Tvö síðustu lögin áttu nafnamir
Jón Þórarinsson og Jón Nordal og
sungu báðir kóranir og gestimir Is-
lenskt vögguljóð á Hörpu, við ljóð
Halldórs Laxness, og Smávinir
fagrir, við ljóðabrot Jónasar Hall-
grímssonar. Með þessum mikla
hljómi lauk tónleikunum, sem staðið
höfðu í þrjá tíma, án þess að nokkur
tæki eftir því. Starf Þorgerðar
Ingólfsdóttur og kóranna í Hamra-
hlíð er ein allsherjar listahátíð og
ber því í raun ekkert sérstakt til,
þótt afinæli sé haldið. Það eru
aðeins tímamót til að marka sér
stein og halda sfðan til nýrra ævin-
týra, en á meðan dvalið er við um
stund er þó rétt að þakka fyrir sig,
því við fengum að njóta þess sem
fegurðin ein hefur að gefa þeim, er
þiggja vill.
Jón Ásgeirsson
KVIKMYMIIR
Vorvindar — Iláskóla-
bfó og Regnboginn
KEIMUR AF KIRSUBERI „T’AM
E GUILASS" ★★★
Leikstjórn, handrit, framleiðsla:
Abbas Kiarostami. Aðalhlutverk:
Homayon Ershadi. Iran 1997. Enskur
texti.
EINFALDLEIKI og raunsæi
era þeir tveir þættir sem helst ein-
kenna myndir íranska leikstjórans
Abbas Kiarostami. Við sáum það í
myndunum Hvítu blöðrunni og
Gegnum ólífutrén og nú einnig í
Cannes-verðlaunamyndinni Keim-
ur af kirsuberi, sem sýnd er í
Háskólabíói og er ein af myndum
Vorvinda, kvikmyndahátíðar
Háskólabíós og Regnþogans. En
þótt kvikmyndagerð Abbas lýsi ein-
faldleika er ekki þar með sagt að
hann sé að fjalla um einfalda hluti.
Þvert á móti. Vandamálið sem
aðalpersónan í Kirsuberjatrénu
stendur frammi fyrir er að finna
einhvem nógu skilningsríkan til
þess að moka yfir gröf hans eftir að
hann hefur framið sjálfsmorð. Slík-
ir menn era vandfundnir sjálfsagt
hvar sem er í heiminum og sérstak-
lega í landi þar sem sjálfsmorð er
talin höfuðsynd enda gengur mann-
inum erfiðlega leitin.
Abbas segir að kveikjan að
myndinni hafi verið viðtal við rú-
menska heimspekinginn E.M. Ci-
oran sem sagði: Ef ég hefði ekki
möguleikann til þess að fremja
sjálfsmorð væri ég búinn að drepa
mig fyrir löngu. Aðalpersónan í
Kirsuberjatrénu, sem Homayon
Ershadi leikur næstum svipbrigða-
laus eins og hann væri Buster
Keaton, ætlar að nýta sér þennan
möguleika. Svipurinn segir okkur
að hann er óhagganlegur. Þó óttast
hann að eitthvað geti farið úrskeið-
is; hann vill ekki vera grafinn lif-
andi ef honum mistekst. Hann hef-
ur þegar grafið sér gröf í gulu
sandhæðunum utan við Teheran og
ekur nú um á Range Rovernum
sínum og stöðvar vegfarendur, tek-
ur þá suma upp í, og spyr eftir
nokkrar samræður hvort þeir séu
tilbúnir að gera sér þennan greiða
að moka yfir gröf sína að honum
látnum.
Mestur hluti myndarinnar ger-
ist í þessum Range Rover þar sem
Ershadi situr undir stýri og á sam-
ræður við vegfarendur. Að því
leyti er hér um klassíska vega-
mynd að ræða þar sem endatak-
markið er dauðinn. En þeir hafna
flestir boðinu. Kúrdinn sagði ekki
ég. Afganinn sagði ekki ég. Og
þannig heldur eyðimerkurkeyrslan
áfram. Sömu vegirnir. Sömu
beygjurnar. Sami guli sandurinn.
Sama endurtekningin. Jeppinn lið-
ast um hæðirnar með þennan
skelfing einmana mann í leit að
sínum eigin grafara.
Myndin fjallar um viðbrögð
manna við sjálfsmorði sem ekki er
orðið frá sjónarhóli þess sem ætlar
að fremja það. Einn tekur á rás,
annar reynir að tala um fyrir hon-
um. Þaðan er komið nafn myndar-
innar. Kirsuberið stendur fyrir hið
einfalda, hversdagslega í lífínu sem
gerir það þess virði að lifa því.
Bragð þess er lífið sjálft. Hvers
vegna að taka dauðann fram yfir
það? Abbas lætur þeirri spurningu
ósvarað.
Arnaldur Indriðason
Mótettukór Hallgrímskirkju á leið í söngferðalag
Þjappar fólki saman
og eykur sönggæði
Morgunblaðið/Golli
MÓTETTUKÓR Hallgi ímskirkju ásamt stjórnanda sínum, Herði Áskelssyni.
MÓTETTUKÓR Hallgrímskirkju
leggur næstkomandi fóstudag upp í
tónleikaferð til Norðurlanda og Eist-
lands. Haldnir verða sex tónleikar í
Björgvin, Ósló, Stokkhólmi, Uppsöl-
um, Helsinki og Tallinn. Af þessu til-
efni verður kórinn með opna æfingu
í Hallgrímskirkju á þriðjudaginn
kemur kl. 20.30, þar sem hluti efnis-
skrár ferðarinnar verður fluttur.
Fyrstu tónleikamir verða á
Listahátíðinni í Björgvin laugardag-
inn 30. maí. Verða þeir haldnir í
Dómkirkju staðarins en daginn áð-
ur kemur Hörður Áskelsson, stjóm-
andi kórsins, fram á orgeltónleikum
í kirkjunni. Næstu tónleikar verða í
Dómkirkjunni í Ósló 1. júní og 3.
júní verður Mótettukórinn í Engel-
brektskirkjunni í Stokkhólmi. Dóm-
kirkjan í Uppsölum verður vett-
vangur söngs kórsins 4. júní og
tveimur dögum síðar verður hann á
ferð í Klettakirkjunni í Helsinki.
Tónleikaferðinni lýkur í Karlskirkj-
unni í Tallinn að kveldi 8. júní og
verða þeir tónleikar liður í opinberri
heimsókn forseta íslands, Ólafs
Ragnars Grímssonar, til Eistlands
sem hefst sama dag.
Með Mótettukórnum í fór verða
Þóra Einarsdóttir sópransöngkona,
breski kontratenórsöngvarinn Dav-
id Clegg, Inga Rós Ingólfsdóttir
sellóleikari, Douglas A. Brotchie
orgelleikari, Per Jacobsson slag-
verksleikari og Jón Nordal tónskáld
en verk hans Óttusöngvar á vori er
einmitt stærsta verkið á efnis-
skránni og aðalhvati ferðarinnar, að
því er fram kemur í máli Sigríðar
Guðmundsdóttur, formanns kórs-
ins, og Harðar Áskelssonar.
Bar af öðrum verkum
„Óttusöngvar á vori slógu ærlega
í gegn þegar Mótettukórinn flutti
verkið á Norræna kirkjutónlistar-
mótinu í Gautaborg haustið 1996.
Þótti tónlistargagnrýnanda Gauta-
borgarpóstsins verkið hafa borið af
öðram verkum á hátíðinni og yfir
okkur rigndi fyrirspumum um það
hvort við ætluðum ekki að koma
fijótt aftur og flytja verkið víðar á
Norðurlöndum," segir Hörður.
Við þetta má bæta að norræna
kirkjutónlistarráðið hvatti á fundi
sínum í janúar 1997 til þess að Óttu-
söngvar á vori yrðu kynntir með
markvissum hætti með tónleika-
ferðum og útgáfu á geislaplötu.
Verkið ætti án tvímæla erindi við
tónlistarannendur á Norðurlöndum.
Nýverið kom út hjá íslenskri tón-
verkamiðstöð geislaplata með verk-
um Jóns Nordal, þar á meðal Óttu-
söngvunum, og nú er Mótettukór-
inn reiðubúinn að svara kalli ráðsins
um tónleikaferð.
Á ferð sinni mun kórinn jafn-
framt flytja verk eftir Sveinbjöm
Sveinbjömsson, Jón Leifs, Þorkel
Sigurbjömsson, Atla Heimi Sveins-
son, Hjálmar H. Ragnarsson, Otto
Olsson og Johann Sebastian Bach,
auk þess sem eistneska tónskáldið
Arvo Párt er fyrirferðarmikið á efn-
isskránni. Segja Hörður og Sigríður
það skemmtilega tilviljun en sú
ráðstöfun var gerð löngu áður en til
tals kom að kórinn syngi í Tallinn.
Þá verður Björgvinjarsöngurinn
umtalaði með í farteskinu geri
heimamenn sig líklega til að láta
deilu sína við framkvæmdastjóra
listahátíðarinnar, Bergljótu Jóns-
dóttur, bitna á Mótettukórnum,
með því að sniðganga tónleikana.
„Allur er varinn góður,“ segir Hörð-
ur.
Að sögn Sigríðar er stemmningin
í hópnum afskaplega góð þessa dag-
ana en þátttaka í ferðinni mun vera
með besta móti. Mikil vinna er að
baki en þetta er umfangsmesta ut-
anlandsferð Mótettukórsins í
sextán ára sögu hans. Drjúgum
tíma hefur vitaskuld verið varið í
æfíngar en aukinheldur hefur
skipulagsvinnan verið mikil enda
ferðin allflókin í framkvæmd - kór-
inn fer til að mynda átta sinnum í
loftið á ellefu dögum. „Þetta verður
strembin ferð en samt hefur okkur
tekist að skipuleggja hana þannig
að við höfum tíma til að skoða okkur
um og hvfla okkur inni á milli,“ seg-
ir Sigríður.
Að áliti Harðar hefur stjóm kórs-
ins, ásamt fleiram, lyft grettistaki í
þessum efnum. Þessi ferð hefði
aldrei orðið að veruleika nema af
því að ótrúlega fórnfúsar hendur
komu að verki.
Fáein vandamál komu upp við
undirbúninginn. Meðal annars
kemst Sverrir Guðjónsson, sem
jafnan hefur flutt Óttusöngva á vori
með kómum, ekki utan - er bund-
inn í báða skó vegna Listahátíðar í
Reykjavík. Þar sem kontratenór-
söngvarar era ekki á hverju strái á
íslandi varð að leita út fyrir land-
steinana. Varð Bretinn David Clegg
fyrir valinu og munu þau Þóra Ein-
arsdóttir, sem jafnframt syngur
einsöng í verkinu, hittast í fyrsta
sinn daginn sem fyrstu tónleikarnir
fara fram. „Það verður gaman að
sjá hvemig þau ná saman en Clegg
leist strax mjög vel á verkið, þegar
við sendum honum nótumar. Á
sama tíma fékk hann geislaplötuna í
hendur en þar sem hann hafði ekki
tök á að æfa með okkur hefur hún
létt honum lífið við undirbúninginn.
Óttusöngvarnir eru nefnilega mjög
krefjandi verk og að hluta til sungn-
ir á íslensku. Þau Þóra era hins veg-
ar bæði frábærir listamenn, þannig
að þetta verður ekkert vandamál,“
segir Sigríður.
Þau Hörður era á einu máli um að
ferð sem þessi hafi mikla þýðingu
fyrir Mótettukórinn. Annars vegar
sé frábært að fá tækifæri til að
syngja í öðram húsum, að ekki sé
talað um höfuðkirkjur sem þessar,
og fyrir annað fólk. Hins vegar sé
gaman að vinna að svona stóra verk-
efni, það þjappi fólki saman og auki
sönggæðin enda fái kórinn sjaldan
tækifæri til að flytja sömu verkin
með svo stuttu millibili á tónleikum.
Mótettukórinn hefur aukinheldur
hug á að stofna til kynna við kóra
kirknanna sem sungið verður í en
organistar og kórstjórar þeirra hafa
sýnt mikinn áhuga á samstarfi.
Ferðin gæti því átt eftir að vinda
upp á sig.
Á einleikstónleikum sínum í
Björgvin mun Hörður leika verk
eftir Þorkel Sigurbjörnsson, Jón
Nordal og Jónas Tómasson, auk
þess sem hann framflytur Synfonie
Arcandriae eftir norska tónskáldið
Kjell Mork Karlsen.