Morgunblaðið - 24.05.1998, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 24. MAÍ 1998
MORGUNB LAÐIÐ
YRIR þrjátíu árum, sunnudaginn 26. maí árið 1968, varð
mikil breyting í umferðinni á Islandi. Þann dag óku
landsmenn bílum sínum af vinstri helmingi akbrauta yfir
á hægri og hafa ekið hægra megin síðan. Umferðin á H-
deginum, eins og hann var nefndur, gekk snurðulaust,
þótt margir þyrftu að venjast nýjum siðum.
Morgunblaðið fylgdist vel með breytingunni fyrir 30 árum
og kom út daginn eftir, á mánudegi. Blaðið var helgað H-
deginum. Á forsíðunni voru myndir Ólafs K. Magnússonar,
ljósmyndara blaðsins. Aðra tók hann á Miklubraut laugar-
daginn 25. maí, þegar vinstri umferð var ríkjandi og hina
sunnudaginn 26. maí, á H-deginum.
Vinna við bætta umferð og aukið umferðaröryggi hefur
ekki legið niðri frá H-deginum. Ýmsir áfangar hafa náðst, en
starfinu lýkur aldrei. í tilefni 30 ára afmælisins eru merk-
ustu áfangamir rifjaðir hér upp með aðstoð Umferðarráðs,
um leið og kannað er hvað þeir aðilar, sem vinna að umferð-
armálum, hafa á prjónunum fyrir framtíðina.
Bílbeltaskylda 1981
Ef allir notuðu bílbelti fækkaði þeim sem látast í umferð-
arslysum um þriðjung. Á þessu tímabili hefðu 2-300 færri
látist í umferðinni ef
allir hefðu haft bíl-
belti spennt. Það var
1981, sem lög voru
sett þess efnis að allir
sem sátu í framsæt-
um bifreiða skyldu
nota bílbelti. Því
fylgdu engin ákvæði um viðurlög gagnvart þeim sem ekki
spenntu beltin. Fyrir bragðið hafði lagsetningin ekki tilætluð
áhrif.
Sektarákvæði 1988
Við gildistöku endurskoðaðra umferðarlaga 1. mars 1988
kom til ákvæði um heimild til að sekta þá sem ekki höfðu
beltin spennt í akstri. Frá 1. október 1990 hefur öllum sem í
bflum sitja, hvort sem þeir eru í fram- eða aftursæti verið
skylt að hafa bflbelti spennt. Þá var sú skylda einnig lögð á
ökumenn að sjá til þess að böm sem sitja í bflum njóti þess
öryggis sem fylgir því að sitja í bamabflstól eða með bflbelti
á bflpúða.
Bílbelti bjarga mannslffum
Áhrif aukinnar bflbeltanotkunar eru augljós. Samkvæmt
slysaskráningu hefúr alvarlega slösuðum fækkað frá því að
bflbeltanotkun jókst tii muna. Þá er viðurkennt í rannsókn-
um í Evrópu, að ef 95% allra ökumanna og farþega í bflum
nota bflbelti megi vænta þess að þriðjungi færri láti lífið í
umferðarslysum á ári. Þannig má segja að bflbeltamálið sé
eitt það stærsta sem áunnist hefur á síðustu 30 árum. Ennþá
vantar töluvert á að allir noti bflbelti í akstri, eins og það
ætti að vera sjálfsagt mál.
Hjólreiðahjálmar
Aðrir athyglisverðir áfangar á þessu tímabili er gildistaka
laga um að ökumönnum og farþegum bifhjóla og léttra bif-
hjóla sé skylt að vera með hjálm. Reglur um að hjólreiða-
menn yngri en 15 ára noti hjólreiðahálm gengu í gildi 1.
október 1997 og skipuðu íslendingar sér þar með í forystu-
sveit þjóða á því sviði.
Bjórinn 1989
Ekki má gleyma því, að samhliða öllum þessum áfóngum
sem hér hafa verið neftidir hefur farið fram mikil fræðsla og
upplýsingamiðlun. Það hefur meðal annars gerst í tengslum
við breytingar í þjóðfélaginu og er þar nærtækt að nefna
breytingu á áfengislöggjöfinni 1989, þegar leyft var að seija
áfengt öl á íslandi og mikill áróður fór í gang til að vekja at-
hygli almennings á að bjór væri áfengi og að eftir að hafa
drukkið hann ætti ekki að aka bfl.
Horft til framtíðar
Samþykkt og gerð umferðaröryggisáætlunar til ársins
2001 er einnig mikilvægt skref til markvissari og skipulegri
vinnubragða á sviði umferðarmála, þar sem gert er ráð fyrir
miklu samstarfi og samspili allra þeirra sem að málaflokkn-
um koma. í áætluninni var gerð tillaga um nýja tækni í
löggæslu, nýtt sektakerfi lögreglu og punktakerfi gagnvart
þeim ökumönnum sem ekki fylgja umferðarlögum. Undir
nýja tækni í löggæslu falla meðal annars hraðamyndavélar,
rauðljósamyndavélar og notkun öndunarsýna í staðinn fyrir
blóðprufur til sönnunar í ölvunarakstursmálum. Það vekur
bjartsýni að fleiri eru virkir í umferðaröryggisstarfinu í dag
en fyrir fáeinum árum og að viðhorf almennings hefur breyst
mjög til batnaðar.
Morgunblaðið/Geir
Á þessu ári verður ráðist í ýmsar framkvæmdir í samræmi við
umferðaröryggisáætlunina. Má þar nefna að hámarkshraði
verður lækkaður í 30 km/klst í 5-6 hverfum, lýsing og merkingar
bættar við fjölfamar gangbrautir, lagðir fleiri stígar fyrir gang-
andi og hjólandi og göngubrú yfir Kringlumýrarbraut við Sóltún
tekin í notkun.
30 þúsund
sektir á ári
BÚIST er við að um 30 þúsund sektarboð verði send til brot-
legra ökumanna á þessu ári. Þetta kemur fram í upplýsing-
um frá embætti ríkislögreglustjórans. Á fyrstu fjórum mánuð-
um þessa árs voru sendir út 9400 innheimtuseðlar vegna um-
ferðarlagabrota og er það mjög mikil aukning frá undanfómum
árum.
Búist er við að á næstu mánuðum verði allmargir ökumenn
sviptir ökuréttindum vegna fjölda punkta, sem þeir hafa fengið
frá áramótum. Þess era dæmi að ungir ökumenn hafi fengið 15
til 20 sektir það sem af er árinu og missa þar af leiðandi ökurétt-
indin í að minnsta kosti þrjá mánuði. Mál þeirra ökumanna, sem
oftast hafa verið sektaðir verða afgreidd sérstaklega fyrir dómi.
wiigii vcgiai ci ivjui ci
skólabekk
TIL að umferðarfræðsla skili sem bestum árangri er
vænlegt að hefja hana hjá ungum börnum og því hafa
Umferðarráð, lögregla og sveitarfélög sameinast um
rekstur umferðarskólans Ungir vegfarendur. I maí og
júní á hverju ári eru öll funm og sex ára böm boðuð á
námskeið, þar sem farið er yfir umferðarreglurnar og
nauðsyniegan öryggisbúnað. Aðsókn að námskeiðunum
hefúr verið svo góð, að stundum mæta fieiri böm en
boðuð eru. Þau mæta i gmnnskóla í sinni heimabyggð í
tvö skipti, kiukkutíma f senn. Þar fræða lögreglumenn
og ieikskólakennarar þau um hvernig þau eigi að fara
að í umferðinni og hvaða hættur beri að varast. Fjallað
er um reglur fyrir gangandi vegfarendur, um hjólreiðar
og hjálma, öryggisbdnað fyrir börn í bílum og ýmislegt
fieira. Sýndar em umferðarmyndir á glæmm, leikbrúð-
ur hjálpa til við fræðsluna, sýndar em stuttar kvik-
myndir, sungið og börnin fá að segja frá eigin reynslu.
Námskeiðin em ókeypis og foreldrar em hvattir til að
koma með börnunum. Á föstudag var fjöldi fimm og sex
ára bama á námskeiði f Klébergsskóla á Kjalarnesi.
Oryggið í fyrirrúmi við
hönnun mannvirkja
REYKJAVÍKURBORG samþykkti umferðaröryggisáætlun
síðasta haust og er markmið hennar að fækka slysum í um-
ferðinni í borginni um 20% fram að aldamótum. Sérstök áhersla
er lögð á að umferðarmannvirki, stór og smá, séu hönnuð með
umferðaröryggi allra vegfarenda í huga.
Ýmsum tillögum í umferðaröryggisáætluninni hefur þegar
verið hrint í framkvæmd og vinna er hafin við aðrar. Má þar
nefna að sérstakt átak hefur verið gert í því að lækka leyfilegan
hámarkshraða umferðar úr 50 km í 30 km/klst í æ fleiri íbúða-
hverfum. Aðstæður gangandi og hjólandi vegfarenda hafa
breyst við gerð göngu- og hjólabrúa og fjölgun stíga, umbætur
verið gerðar á leiðakerfi SVR og fláar verið settir á gangstéttir
svo hreyfihamlað fólk og hjólandi vegfarendur eigi auðveldara
með að komast leiðar sinnar. Þá hafa ýmsar úrbætur verið gerð-
ar á aðalgatnakerfinu í samvinnu við Vegagerðina.
Nýlr ökumenn míssa ökuréttlndl eftir 8 punkta
Samkvæmt reglugerð um punktakerfi missa ökumenn með
bráðabirgðaökuréttindi ökuleyfið eftir að hafa fengið 8 punkta,
en aðrir eftir að hafa fengið 12. Hægt er að fá mest fjóra punkta
fyrir einstakt brot, þ.e. fyrir að aka á móti rauðu ljósi og langt
ofan við leyfðan hámarkshraða.
Dýrt spaug!
Búist er við að sektargreiðslur vegna umferðarlagabrota auk-
ist um 150 milljónir króna á þessu ári. Sektir geta verið á bilinu
2 - 47.000 krónur fyrir einstök brot og geta orðið mun hærri ef
mál fara fyrir dómstóla. Með tilkomu nýs fyrirkomulags inn-
heimtu sekta, sem stýrt er frá embætti ríkislögreglustjórans,
kemst enginn lengur hjá því að greiða sektir fyrir umferðarlaga-
brot. Kerfið miðar að því að halda á einum stað utan um inn-
heimtu allra sektargreiðslna á landinu. Þeir sem greiða sektir
innan mánaðar fá 25% afslátt af upphæðinni. Skynsamlegra er
að virða lög og reglur sleppa við að greiða háar sektir og missa
punkta.
Halda áfram að eyða „svartblettum"
í umferðaröryggisáætlun borgarinnar er lögð áhersla á
áframhaldandi fræðslu og áróður, haldið verður áfram að hafa
upp á „svartblettum", þ.e. hættulegum götuköflum eða gatna-
mótum og gerðar tillögur að lagfæringum, borgin telur að bæta
þurfi almennt ökunám og vill að komið verði upp æfingasvæði
fyrir akandi og hugsanlega hjólandi vegfarendur. Þá á að virkja
lögreglu betur til slysavama og leggja áherslu á sjálfvirkt um-
ferðareftirlit, t.d. með myndavélum sem taka myndir af þeim
sem aka á móti rauðu ljósi eða of hratt. í áætkminni er enn
fremur lögð áhersla á samvinnu allra þeirra sem málið varðar,
gott upplýsingastreymi og að íbúar verði með í ákvarðanatöku
um sem flest umferðaröryggismál.
Umferðaröryggi má auka með áróðri. Reykjavflmrborg til-
greinir í umferðaröryggisáætlun sinni nokkur atriði sem auka
mætti áróður gegn:
►Akstur á móti rauðu ljósi á gatnamótum með umferðarljós-
um eða gangbrautarjjósum.
►Ökumenn víkja ekki þegar reynt er að skipta um akrein.
►Ökumenn virða alltof sjaldan stöðvunarlínur.
►Ökumenn fara of seint af stað á gatnamótum með umferð-
arjjósum.
►Óf oft halda ökumenn ekki jöfnum ökuhraða, en það ber
vott um óöryggi.
►Ef beygt er inn á nýja götu eftir rampa og við tekur sér-
akrein, sýna ökumenn óöryggi.
►Vegfarendur eiga ekki að fara gangandi eða hjólandi þvert
yfír 6 akreina götur.
►Ökumenn virða ekki nægjanlega vel forgang almennings-
vagna og umferð gangandi fólks við biðstöðvar.
►Hvergi er öruggt að hjóla nema þar sem hjólreiðar eru að-
greindar frá akandi umferð.
►Ökumenn eiga að gera sér grein fyrir hvaða ökutæki eru
fyrir framan, aftan og til hliðar.
►Þar sem tveir straumar ökutækja mætast, umferð er hæg
og biðraðir hafa myndast eiga menn að flétta saman til skipt-
is úr hvorum straumi.
Umferðaröryggis-
fulltrúar
á landsbyggðinni
UMFERÐARRÁÐ og Slysavamafélag íslands hafa ákveðið
að ráða umferðaröryggisfulltrúa víða um land í sumar.
Sömu aðilar réðu starfsmann á síðastliðnu sumri á Suðurlandi
og í ljósi reynslunnar var ákveðið að ráða fleiri í ár. Auk Suður-
lands verða umferðaröryggisfulltrúar í sumar á Vesturlandi,
Vestfjörðum, Norðurlandi, Austurlandi og á Reykjanesi.
Á undanfómum ámm hafa verið stofnaðar umferðaröryggis-
nefndir á vegum Umferðarráðs víðs vegar um land og munu
þessir fulltrúar starfa meðal annars í samstarfi við þær, deildir
Slysavamafélagsins og aðra aðila á svæðinu. Markmiðið með
þessu er að styrkja, skipuleggja og auka umfjöllun um umferð-
armál á landsbyggðinni að og leitast við að auka samstarf allra
aðila sem að þessum málum koma.
Nefndimar fjalla um það sem betur má fara í umferðarmálum
og koma ábendingum á framfæri við rétta aðila og vinna að því
að þær komist í framkvæmd. Nefndirnar em hugsaðar sem
viðbót við hefðbundið starf Umferðarráðs og er þess vænst að
þær hafi tilætluð áhrif til að auka umferðaröryggi. Vonir standa
til að nefndimar hafi þau áhrif að fleiri verði virkir í umferð-
aröryggisstarfinu, svo sem áhugamannasamtök og aðrir aðilar.
Það er talinn stór kostur við nefndir af þessu tagi að menn
þekkja betur til aðstæðna í heimabyggð heldur en aðkomufólk.
Umferðaröryggisfulltrúunum er ætlað að fjalla um alla þætti
umferðarmála eftir því sem aðstæður leyfa. Ekki síst umferð á
þjóðvegum, sem er langmest á sumrin.
Umferðaröryggisfulltrúar munu leitast við að eiga gott sam-
starf við vegfarendur á svæðinu og hlutast til um að ábendingar
um úrbætur komist til réttra aðila.