Morgunblaðið - 30.05.1998, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 30. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Lind hf. komst í eigu Landsbankans í framhaldi af kaupum á Samvinnubankanum
Eignaðist allt hlutafé í
félaginu á þremur árum
EIGNARLEIGUFYRIRTÆKIÐ
Lind var stofnað árið 1996 af Sam-
vinnubankanum og Samvinnusjóði,
sem áttu hvor um sig 30% hlut í fyr-
irtækinu, og franska bankanum,
Banco Indosuez, sem átti 40% hlut í
fyrirtækinu.
Landsbankinn eignast hlut í Lind í
framhaldi af því að hann kaupir
meirihluta hlutabréfa í Samvinnu-
bankanum af Sambandi íslenskra
samvinnufélaga í ársbyrjun 1990.
Samkvæmt samningnum átti SIS
forkaupsrétt að hlutabréfunum í
Lind, en Sambandið afsalaði sér for-
kaupsréttinum um mitt árið.
Um sama leyti kom einnig fram
hjá franska bankanum að hann vildi
gjaman selja eignarhlut sinn í Lind
ef traustur kaupandi eins og Lands-
bankinn fyndist. Ástæðan var sú að
bankinn hafði ákveðið að draga sig
út úr fyrirtækjum í fjármögnunar-
leigu, sem hann átti hlut í víða um
heim, á næstu árum og hætta þjón-
ustu við einstaklinga. Ætlaði bank-
inn alfarið að snúa sér að lánveiting-
um_ til fyrirtækja.
Á þessum tíma uppfyllti Lind ekki
skilyrði um eiginfjárhlutfall eigna-
leiga og starfaði samkvæmt undan-
þágu frá viðskiptaráðuneytinu. í
byrjun júlí árið 1990 var eigið fé
Lindar hf. að meðtöldum víkjandi
lánum hluthafa 46 milljónir króna og
í fréttabréfí Samvinnubankans segir
að eigendur fyrirtækisins muni fyrir
árslok 1990 þurfa að leggja félaginu
til nýtt eigið fé að fjárhæð að
minnsta kosti 110 milijónir króna.
19% markaðshlutdeild
Um líkt leyti kemur fram að Lind
var rekin með 28 milljóna króna tapi
á árinu 1989 en skilaði þriggja millj-
óna króna hagnaði árið þar áður.
Bókfært eigið fé fyrirtækisins var
um áramótin neikvætt um 35,5 millj-
ónh- króna og versnaði eiginfjárstað-
an til muna frá árinu áður en þá var
eigið fé neikvætt um tæpar þrjár
milljónir króna.
Ef litið er á stöðu fyrirtækisins á
eignarleigumarkaðnum á þessum
Landsbankinn eignaðist eignarleigufyrir-
tækið Lind í framhaldi af kaupum á
Samvinnubankanum. Eignarhlutinn jókst
í áföngum á árunum 1990 til 1992 uns
bankinn átti allt hlutafé í fyrirtækinu.
tíma í samanburði við
aðrar eignaleigur þá
var Glitnir á árinu
1990 stærsta eigna-
leigan með um 38%
markaðshlutdeild en
hlutdeild þess fyrir-
tækis hafði þá farið
minnkandi nokkur
undanfarin misseri úr
ríflega 50% í árslok
1987. Á sama tíma
hafði hlutdeild Lindar
og Féfangs aukist, Lindar úr 12,5% í
tæp 19% og Féfangs úr rúmum 15%
í rúm 23%.
í desembermánuði samþykkti
bankaráð Landsbankans að heimila
bankastjórninni að kaupa 40% hlut
Banque Indosuez í Lind hf. og hafði
banldnn þar með eignast 70% eign-
arhlut í fyi-irtækinu á móti 30% eign-
arhlut Samvinnusjóðs. Við þetta
tækifæri kom fram að yrði Lind rek-
in áfram myndu hluthafar þurfa að
leggja fram 114 milljónir ki-óna í
hlutafé fyrh' áramót til að uppfylla
eiginfjárkvaðir sem kveðið er á um í
lögum um eignaleigur.
Hagnaður af starfseminni var 12
milljónir árið 1990 og 4,6 milljónir
króna á árinu 1991 eftir að ríflega 17
milljónir höfðu verið lagðar til hliðar
til að mæta töpuðum kröfum. Sam-
kvæmt upplýsingum frá fyrirtækinu
á þeim tíma var um mun lakari af-
komu að ræða en vonir höfðu staðið
til og mátti rekja það til vanáætlaðs
aðstöðugjalds, hærri afskrifta og
tímabundins hærri rekstrarkostnað-
ar. Vaxtatekjur umfram vaxtagjöld
jukust úr 79 milljónum í 94 milljónir
milli ára, en áætlað hafði verið að
þær yrðu ríflega 100
milljónir.
í ársskýrslu Lind-
ar eru taldar upp
þrjár ástæður fyrir
þessu. I fyrsta lagi
hafi hlutafjáraukning
fyrirtækisins ekki
nýst nema um 6
mánuði af árinu. í
öðru lagi hafi kostn-
aður við endurfjár-
mögnun verið mun
meiri en gert hafði verið ráð fyrir. I
þriðja lagi hafi kostnaður við mark-
aðssetningu, endm'skipulagningu og
flutning í nýtt húsnæði verið hærri
en áætlað hafði verið.
tír 70% í 80%
Heildarleigusamningar Lindar í
árslok 1991 námu rúmlega 2,2 millj-
örðum króna en í lok árs 1990 voru
þeir um 1,5 milljarðar. Vegna auk-
inna eigna félagsins á árinu var
hlutafé aukið um 60 milljónii'.
Landsbankinn keypti allt viðbótar-
hlutaféð og jók þar með eignarhlut
sinn í fyrirtækinu úr 70% í 80%.
Samvinnusjóðurinn átti þar með
20% af 185 milljón króna hlutafé
Lindar.
í lok árs 1992 keypti Landsbank-
inn síðan 20% eignarhlut Samvinnu-
sjóðs f Lind og átti þar með fyrir-
tækið að öllu leyti. Bankinn átti jafn-
framt 40% hlut í Lýsingu á móti
Búnaðarbankanum, Sjóvá-Almenn-
um og Brunabótafélaginu. Þá kom
fram í Morgunblaðinu að ekki hefði
verið tekin ákvörðun um hvemig far-
ið yrði með eignarhlut Landsbank-
ans í fyrirtækjunum í framtíðinni, en
hins vegar væri unnið að úttekt inn-
an bankans á því.
í ársreikningi fyrirtækisns vegna
ársins 1993 kemur fram að 500 þús-
und króna tap var á fyrirtækinu. Þá
námu útistandandi hefðbundnir
eignarleigusamningar fyrirtækisins
2,8 milljörðum kr. I ávörpum sínum í
ársskýrslunni í mars 1994 lýstu for-
ráðamenn fyrirtækisins því yfir að
útlit væri fyrir slaka afkomu á næstu
misserum. Halldór Guðbjamason,
formaður stjómar, sagði þar m.a. að
væntingar sem hefðu vaknað í kjöl-
far góðrar afkomu félagsins 1992 um
áframhald góðs árangurs hefðu
brugðist.
„Viðvai'andi erfiðleikar í efnahags-
lífi landsins hafa ráðið þar mestu um
en afleiðingamar hafa komið fram í
gjaldþrotum fyrirtækja og einstak-
linga. Af þessum sökum hefur mörg-
um viðskiptavinum félagsins reynst
ókleift að standa við gerða samninga
með þeim afleiðingum að Lind þarf í
auknum mæli að verja árangri rekst-
ursins til afskriftarsjóðs leigusamn-
inga.“
I október 1994 var síðan tekin
ákvörðun um að Landsbankinn yfir-
tæki eignarleigusamninga Lindar og
var öllu starfsfólki sagt upp í kjölfar-
ið. Tók þessi ákvörðun gildi í árslok
1994 og voru af þeirri ástæðu ekki
birtar upplýsingar um afkomuna á
því ári, að því er fram kemur í frétta-
skýringu í Morgunblaðinu á vonnán-
uðum 1996. Þar kemur einnig fram
að af hálfu Landsbankans vom þær
ástæður nefndar fyrir sameiningunni
að henni væri ætlað að tengja eignar-
leiguformið betur við önnur lánsvið-
skipti bankans samhliða því að ná
fram aukinni hagræðingu við rekstur
starfseminnar, en augljóst hafi verið
hins vegar að lánastarfsemin hafi þá
verið komin í þrot. í kjöifarið áttu sér
stað viðræður við Lýsingu hf. um
kaup á eignarleigusamningum Lind-
ar. Þær viðræður leiddu þó ekki til
neinnar niðurstöðu, eins og kunnugt
er, og var Hömlum hf., dótturfyi-ir-
tæki Landsbankans, falið að yfirtaka
umsýslu eignanna í júní árið 1995.
Kjartan Gunnarsson,
varaformaður bankaráðs
Abyrgðar-
veitingar
ávallt í hönd-
um banka-
stjórnar
„ÞAÐ hefur aldrei í þau sjö ár sem
ég hef setið í bankaráði Landsbanka
íslands verið lögð fyrir það tillaga frá
bankastjórninni til samþykktar eða
synjunar á ábyrgðarveitingu til neins
fyrirtækis," segir Kjartan Gunnars-
son, varaformaður bankaráðs Lands-
banka íslands og fyn'verandi for-
maður, þegar hann er inntur eftfr því
hvemig ákvarðanir um ábyrgðarveit-
ingu bankans til fyrirtækja væru
teknar í Landsbankanum. ,Áb.yrgð-
arveitingar til viðskiptamanna bank-
ans og fyrirtækja hafa ávallt alfarið
verið í höndum bankastjórnarinnar
og er eðlilegur þáttur í starfsemi
bankans," segir hann ennfremur. Að-
spurður segir hann að hann viti ekki
til þess að það standi til að breyta því
fyrirkomulagi.
I greinargerð bankaráðs Lands-
banka íslands frá 26. september 1996
til Ríkisendurskoðunar, sem birt var
í Morgunblaðinu í gær, kemur fram
að ábyrgðarveiting Landsbankans til
Lindar hf. frá 31. desember 1993 upp
á 200 milljónir ki'óna hafí ekki verið
lögð sérstaklega fyrir bankaráðið.
Hins vegar lýsir bankaráðið þeirri
skoðun sinni, í greinargerðinni, að
rétt hefði verið að ákvörðun þessi
hefði verið lögð fyrir bankaráðið og
afgreidd þar formlega.
Kjartan segir í samtali við Morg-
unblaðið að það sé rétt að það komi
fram í greinargerðinni að það hefði
verið heppilegra ef þessi ákvörðun
hefði verið lögð fram með formlegum
hætti fyrir bankaráðið, vegna þess
að hún hafi verið sérstaks eðlis og
tengst fyrirtæki sem bankinn átti
einn og vitað var þegar ábyrgðin var
veitt að yfirgnæfandi líkur væru á
því að hún kæmi til framkvæmda.
Hins vegar hefði það verið vitað
bæði í bankastjórninni og í banka-
ráðinu að það ætti að veita þessa
ábyrgð og að allir hefðu verið sam-
mála um að hana yrði að veita vegna
þess að full samstaða hefði verið um
það að ekkert annað kæmi til álita en
að Landsbankinn bæri í einu og öllu
ábyrgð á öllum skuldbindingum
Lindar hf.
Beiðni bankaráðs LÍ
um rannsókn
Ekki komin
til ríkissak-
sóknara
BOGI Nilsson ríkissaksóknari hafði
síðdegis í gær ekki enn fengið í
hendur beiðni bankaráðs Lands-
banka íslands um sakamálarann-
sókn á málefnum Lindar hf. Að-
spurður um hvemig málsmeðferð
yrði háttað sagðist hann engu geta
svarað fyrr en búið væri að fara yfir
beiðnina en ákvarðanir um hana
yrðu teknar í samráði við rannsókn-
arembættin.
Málefni Lindar hf.
á Alþingi
Vantrausts-
tillaga
ólíkleg
BÚIST er við því að utandag-
skrárumræða um málefni eignar-
haldsfélagsins Lindar hf. og Lands-
banka íslands fari fram á Alþingi
seinni hluta næstu viku, en þing-
flokkur jafnaðarmanna hefur form-
lega óskað eftir þeirri umræðu.
Að sögn Ástu R. Jóhannesdóttur,
þingmanns, þingflokks jafnaðar-
manna, gæti hins vegai' farið svo að
þingmenn kalli eftir frekari upplýs-
ingum um Lindarmálið fyrir þann
tíma eða í upphafi þingfunda í næstu
viku í umræðum undir heitinu at-
hugasemdir um störf þingsins.
Ætti að segja af sér
Aðspurð segir Ásta ólíklegt að
stjómarandstæðingar beri upp van-
trauststillögu á Finn Ingólfsson við-
skiptaráðhema vegna Lindarmálsins.
„Það mun ekki hafa neinn tilgang,
þar sem það virðist, á því sem fram
hefur komið á síðustu dögum, að Da-
víð Oddsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, og Kjartan Gunnarsson,
framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokks-
ins, ætli að taka á sig pólitíska
ábyrgð á Finni Ingólfssyni þó að þeir
viti það báðir að hann hafi farið með
rangt mál og sömuleiðis haldið upp-
lýsingum frá þinginu á sínum tíma
þegar ég bar upp fyrispurn mína um
málefni Lindar hf.,“ segir hún og
bætir því við að þar með sé ekki
meirihluti fyrir því í þinginu að sam-
þykkja vantrauststillögu.
„Hins vegar ætti Finnur sjálfur að
sjá sóma sinn í því að segja af sér því
þetta er auðvitað siðferðileg spurn-
ing sem hann þarf að spyrja sjálfan
sig að vegna þess að hann er orðinn
svo margsaga í málinu á Alþingi,"
segii' Ásta.
Fagnar opin-
berri rann-
sókn á Lind
ÞÓRÐUR Ingvi Guðmundsson, fyrr-
verandi framkvæmdastjóri Lindar
hf., segist fagna þeirri ákvörðun
bankaráðs Landsbanka Islands að
óska eftir opinberri rannsókn á mál-
efnum fyrirtækisins. Hann segir að
öllum sé fyrir bestu að þessi rann-
sókn fari fram og málið verði leitt til
lykta.
Þórður Ingvi vill ekki tjá sig um
það hvort hann telji að málefni Lind-
ar muni hafa áhrif á stöðu sína hjá
utanríkisráðuneytinu, þar sem hann
hefur starfað að undanförnu. „Það
verða aðrir að dæma mig af verkum
mínum í utanríkisráðuneytinu en ég
sjálfur,“ sagði Þórður í samtali við
Morgunblaðið í gær.
Jarðalög'
endur-
skoðuð
Landbúnaðarráðherra hef-
ur skipað nefnd til að endur-
skoða lagaákvæði sem snerta
jarðir. Hlutverk nefndarinnar
er að athuga sérstaklega eft-
irfarandi atriði: Kaupskyldu
jarðeiganda á framkvæmdum
fráfarandi ábúanda; ákvæði
ábúðarlaga um erfðaábúð;
skipan og hlutverk jarða-
nefnda í sýslum landsins;
stofnun lögbýla; lagaákvæði
um óðalsjarðir og lög um
jarðasjóð ríkisins.
Óskað eftir
tillögam
Telji nefndin ástæðu til að
taka til umfjöllunar fleiri at-
riði en að ofan eru nefnd, er
jafnframt óskað eftir tillögum
nefndarinnar að lagabreyting-
um um það atriði, þyki ástæða
til.
Formaður nefndarinnar er
Jón Höskuldsson, skrifstofu-
stjóri í landbúnaðarráðuneyt-
inu. Aðrir nefndannenn eru
Jón Kristjánsson alþingis-
maður, Sturla Böðvarsson al-
þingismaður, Gunnar Sæ-
mundsson, bóndi í Hrúta-
tungu, og Sigurgeir Þorgeirs-
son, framkvæmdastjóri
Bændasamtaka Islands.
Þjóðarpúls Gallup
Fráfarandi
fjármála-
ráðherra
aldrei
vinsælli
ALDREI hafa fleiri verið
ánægðir með störf Friðriks
Sophussonar en þegar Gallup
spurði um viðhorf til starfa
ráðherra Sjálfstæðisflokksins
í lok apifl sl., en könnunin
hófst um það bil þegar Friðrik
lét af embætti fjármálaráð-
herra. Tæplega 67% eru
ánægð með störf hans en voru
tæplega 44% síðast þegar
spurt var.
Flestir ánægðir
með Davíð
Sem fyrr eru hlutfallslega
flestir ánægðir með störf Da-
víðs Oddssonar forsætisráð-
herra, eða rúmlega 71%. Þá
hefur ánægja með störf
Björns Bjamasonar mennta-
málaráðherra aukist. Rúm-
lega 49% eni ánægð með störf
hans nú en voru tæp 36% í
nóvember sl. Færri eru
ánægðir með störf Þorsteins
Pálssonar og Halldórs Blön-
dal nú en síðast þegar spurt
var. Þá var rúmlega 51%
ánægt með störf Þorsteins en
tæplega 36% nú og nær 55%
voru ánægð með störf Hall-
dórs þá en 32% nú.
Að síðustu var spurt hvort
fólk væri ánægt með Geir H.
Haarde sem nýjan fjármála-
ráðherra og reyndust rúm
53% mjög eða frekar ánægð
með hann en 6,6% mjög eða
frekar óánægð.
Könnunin var gerð á tíma-
bilinu 19.-30. apríl sl. í úrtak-
inu voru 1143 einstaklingar af
öllu landinu á aldrinum 18-75
ára. Svarhlutfall var 73% og
skekkjumörk svara á bilinu 1-
4%.