Morgunblaðið - 30.05.1998, Side 47

MORGUNBLAÐIÐ
MNNINGAR
LAUGARDAGUR 30. MAÍ 1998 47
-I
a
i
3
I
I
i
:
i
þykktur sem doktor háskólans í lög-
fræði og hefði hlotið ágætiseinkunn.
Þetta var glæsilegur námsferill og
einstætt afrek. Allt námið og dokt-
orsvörnin fór fram á frakkneskri
tungu.
Það var nánast eins og þessi
áfangi leysti Gunnlaug úr álögum.
Hann fór að vinna markvissar að
hinum fjölmörgu áhugamálum sín-
um. Merkust og mikilvægust vour
árangursrík störf hans að landhelg-
ismálum okkar og síðan rak hvað
annað, barnaverndarmál, þátttaka í
stjómmálum, störf að vandamálum
flóttafólks og störf fyrir Rauða
kross íslands, að sjálfsögðu að
ógleymdri þeirri snjöllu hugdettu
hans í Landakirkju í Vestmannaeyj-
um, þegar hann blátt áfram blés
von og lífskrafti í Vestmanneyinga í
hremmingum þeirra í gosinu mikla.
Gunnlaugur hafði alla tíð mikla
ánægju af ferðalögum. Hann var oft
leiðsögumaður bæði vegna mála-
kunnáttu, traustvekjandi framkomu
og færni við að leysa þau fjölmörgu
vandamál, sem oft skjóta upp kollin-
um í ferðum. Hann ferðaðist oft
heimshoma á milli.
Nú þegar við horfum á eftir hon-
um, þar sem hann hefir lagt upp í
sína hinstu ferð, yfir móðuna mildu,
kemur okkur ósjálfrátt í hug hin
snjalla samlíking samstúdents okk-
ar, Þorsteins skálds Valdimarsson-
ar:
Sumir kveðja og síðan ekki söguna meir,
aðrir með söng, sem aldrei deyr.
Vísuorðum skáldsins var að vísu
beint að öðmm manni en Gunnlaug-
ur rís ekki síður undir þeim.
Lagið sem Gunnlaugur söng fyrir
okkur í menntaskólanum fyrir nær
70 ámm, ásamt ljúfum endurminn-
jngum um góðan dreng, býr enn
með okkur og gleymist aldrei því
við vitum að hann var einlægur vin-
ur okkar.
Jón Bjarnason.
Það var laugardaginn 3. janúar
sl., sólin skartaði nýársgeislum á
fógmm, kyrrlátum degi, þegar dr.
Gunnlaugur hélt enn eina stórveisl-
una. Mörg voru þau þessi mann-
j ræktarmót hans um dagana og í
• þetta sinn ríkti sérstakur hátíða-
blær sem fylgir áramótum. Gest-
• gjafinn var aftur kominn í gamla
veisluhaminn eftir veikindi undan-
genginna vikna og það var þröngt á
þingi, 108 manns boðið, sagði hann.
Það gmnaði auðvitað enga við-
stadda, að þeir sætu kveðjuveislu
hans, en eftir á séð lýsir samkoman
á táknrænan hátt hug Gunnlaugs til
vinahópsins. Áður en þessi eftir-
j| minnilegi dagur var á enda, dundi
hörmungin yfir. í kjölfar alvarlegs
_ slyss tók við erfið barátta, sem nú
er lokið.
Dr. Gunnlaugur kom víða við á
viðburðaríkri ævi, enda yfirferðin
mikil á hraðakstri um lífsins vegu.
Það var sama hvað hann tók sér fyr-
ir hendur, allt var framkvæmt af
stórhug og ákafa. Minnisstæð era
afskipti hans af mannúðarmálum en
hjartans málið var alltaf stuðningur
ýJJ við íslenska myndlist. Starf hans í
þágu Listasafns íslands verður von-
^ andi metið að verðleikum. Hann
M styrkti jafnframt margan myndlist-
armanninn og miðlaði eigin lista-
verkum af örlæti. Þá var hann mik-
ill áhugamaður um ræktunar- og
umhverfismál og ber stórkostleg
gróðurvin hans við Helluvatn fagurt
vitni þar um. Ofurkrafturinn fékk
einnig útrás í glímu við stórgrýtis-
Slistaverk sem víða má sjá.
Nú, þegar komið er að leiðarlok-
um eftir 26 ára samfylgd, kemur
margt upp í hugann en fyrst og síð-
ast minnumst við fjölskyldan órófa
tryggðar og vinskapar öll þessi ár.
Tíðum, stuttum hraðheimsóknum er
lokið og hurðaskeliir þagnaðir. Hið
daglega líf í suðurenda Bergstaða-
strætisins hefur verið dauflegt und-
anfarna mánuði. Það munaði um
doktorinn í götunni.
Kæri nágranninn og vinur er sárt
0 kvaddur.
Samúðarkveðjur til allra aðstand-
L enda.
Loftur og fjölskylda.
í kosningum til Alþingis árið 1956
urðu þau tíðindi í stjómmálum, að
Alþýðufiokkur og Framsóknar-
flokkur gerðu tilraun til þess með
samstarfi um framboðsmál að ná
saman hreinum meirihluta á Ai-
þingi. Þetta var fyrir daga núver-
andi kjördæmaskipunar og sam-
komulag flokkanna var á þá lund, að
í þeim kjördæmum, þar sem Al-
þýðuflokkurinn var álitinn sterkari
bauð Framsóknarflokkurinn ekki
fram en lýsti stuðningi við framboð
Aiþýðuflokksins en í kjördæmum,
þar sem Framsóknarflokkurinn
taldist vera sterkari, bauð hann
fram en naut stuðnings Aiþýðu-
flokksins. Ef þessi tilraun til þess að
leiða saman þá tvo stjórnmála-
flokka, sem báðir voru stofnaðir að
tilhlutan Jónasar frá Hriflu hefði
tekist og þeir náð saman þingmeiri-
hluta á gmndvelli svo náinnar kosn-
ingasamvinnu hefði stjómmálasaga
okkar á síðari helmingi 20. aldar
orðið talsvert önnur, en raun varð á.
Þingmeirihluti náðist hins vegar
ekki. Meginástæðan var sú, að
skömmu fyrir kosningamar hafði
fyrrverandi formaður Alþýðuflokks-
ins, Hannibal Valdimarsson, gengið
úr flokknum ásamt talsverðum hópi
fylgismanna sinna og stofnað kosn-
ingabandalag með Sameiningar-
flokki alþýðu - Sósíalistaflokknum;
kosningabandalag, sem hlaut nafnið
Alþýðubandalagið og var síðar gert
að stjómmálaflokki undir sama
nafni. Þetta nýja framboð hlaut
talsverðan byr í seglin og fyrir til-
verknað þess náðist ekki sá árangur
með náinni samvinnu Aiþýðuflokks
og Framsóknarflokks, sem stefnt
var að. Það varð svo til þess, að
þingmeirihluti fyrir nýrri stjórn
með aðild Alþýðuflokks og Fram-
sóknarflokks gat ekki orðið nema
fyrir atbeina hinna nýju samtaka,
Álþýðubandalagsins. Sú ríkisstjóm
náði aldrei almennilega saman og
féll þremur ámm síðar. Upp úr því
rofnuðu svo tengslin milli Alþýðu-
flokks og Framsóknarflokks, sem
aldrei urðu hin sömu á síðari hluta
20. aldar og þau höfðu oft verið á
fyrri helmingi þeirrar aldar.
í ísafjarðarkaupstað, í Norður-
ísafjarðarsýslu og Vestur-ísafjarð-
arsýslu vora höfuðvígi Alþýðu-
flokksins á Vestfjörðum og raunar á
landsvísu á þessum áram. Stjóm-
málahöfðinginn Ásgeir Ásgeirsson,
þingmaður Aiþýðuflokksins og síðar
forseti íslands, var leiðtogi Vestur-
ísfirðinga en Hannibal flokksleið-
toginn og þingmaðurinn á Isafirði
og þar áður öflugur frambjóðandi í
Norður-ísafjarðarsýslu, arftaki Vil-
mundar læknis. Nú hafði Hannibal
gerst forystumaður nýs framboðs,
gegn sínum gamla flokki, og jafnað-
armenn á ísafirði og í Norður-ísa-
fjarðarsýslu vom í sámm. Það var
því ekki vandalaust að veija flokkn-
um þar nýja frambjóðendur. Ef til
vill var það ekki tilviljun að þeir
vom sóttir í aðra landshluta. Frið-
finnur Ólafsson, forstjóri, var valinn
til framboðs í Norður-ísafjarðar-
sýslu og mætti þar í framboði á veg-
um Alþýðubandalagsins systur
sinni, Sólveigu, eiginkonu Hanni-
bals, en þau systkin áttu ættir að
rekja til Djúpverja þó bæði hefðu
búsetu í Reykjavík. Til framboðs á
ísafirði var sóttur ungur og vel
menntaður lögfræðingur, doktor frá
sjálfum Svartaskóla í París, Gunn-
laugur Þórðarson. Dr. Gunnlaugur
hafði áður verið í framboði í Vestur-
Barðastrandarsýslu og staðið sig
þar vel. Nú fékk hann það erfiða
verkefni að verjast eftir mætti á
ísafirði, þar sem jafnaðarmenn vora
í sámm.
í kosningunum 1956 var ég 14
ára gamall og orðinn nógu gamall
til þess að vera farinn að hafa skoð-
anir á póiitík og fylgjast með. Mér
er dr. Gunnlaugur minnisstæður.
Dökkur á húð og hár, spengilegur
og svipfríður, kvikur í öllum hreyf-
ingum, lá hátt rómur, ófeiminn
með öllu og átti einstaklega gott
með að umgangast fólk. A þeim
stutta tíma, sem Gunnlaugur hafði
til ráðstöfunar í kosningabarátt-
unni heimsótti hann svo til hvert
einasta heimili á ísafirði, lét sér oft
ekki nægja að drepa á dyr og bíða
þar til opnað væri heldur gekk oft
rakleiðis inn, settist á eldhúskoll-
inn og hóf að spjalla við húsráðend-
ur. Þetta var löngu fyrir daga sjón-
varpsins, sem gert hefur stjórn-
málamenn og frambjóðendur að
daglegum gestum í hýbýlum
manna, en Gunnlaugur lét sig ekki
muna um að taka að sér þetta hlut-
verk sjálfur og þótti nýstárlegt á
þessum árum þegar enn voru
ástundaðar þéringar og ekki þótti
annað ráð vænna en að einhver
sameiginlegur vinur eða kunningi
kynnti ókunnuga. Þarna var Gunn-
laugur hins vegar langt á undan
sinni samtíð í eðlilegum og óþving-
uðum samskiptum við fólk. Fram-
bjóðendur, ekki síst á landsbyggð-
inni, hafa hins vegar fyrir löngu
tekið upp þessa óþvinguðu og al-
þýðlegu framkomu við fólk en gera
það fæstir eins vel og Gunnlaugur
gat gert.
Vamarbarátta jafnaðarmanna á
Isafirði var erfið. Gunnlaugur náði
ekki kjöri enda munu fæstir, jafnvel
í röðum mestu bjartsýnismanna,
hafa vænst þess, að Alþýðuflokkur-
inn gæti haldið sínu eftir brotthvarf
sjálfs leiðtogans, Hannibals. Gunn-
laugur varð hins vegar varaþing-
maðm- landskjörinna þingmanna
Alþýðuflokksins og sat sem slíkur
um hríð á Alþingi öll árin 1957,1958
og 1959 uns boðað var til nýrra
kosninga, sem vom undanfari kjör-
dæmabreytingarinnar, en í hinu
nýja Vestfjarðakjördæmi valdist ís-
firðingurinn Birgir Finnsson sem
efsti maður á lista Alþýðuflokksins.
Gunnlaugur Þórðarson hélt hins
vegar áfram störfum í þágu Al-
þýðuflokksins, sat í miðstjórn
flokksins og gegndi ýmsum trún-
aðarstörfum fyrir hann. Leiðir
okkar lágu oft saman og á árum
mínum í heilbrigðisráðuneytinu
tók hann að minni beiðni sæti í
stjórn Landakotsspítala og vann
þar m.a. að sameiningu Landa-
kotsspítala og Borgarspítala í
Sjúkrahús Reykjavíkur, sem
reynst hefur heillaspor i heilbrigð-
ismálum í höfuðborginni. Ýmsan
annan stuðning veitti Gunnlaugur
mér, bæði í stjórnmálastörfum og
prívat en hann sá m.a. um mín mál
gagnvart tryggingafélagi þegar ég
var keyrður niður í götu í Reykja-
vík og þurfti að dveljast langdvöl-
um á sjúkrahúsi. Fyrir allt það er
ég Gunnlaugi þakklátur.
Dr. Gunnlaugur Þórðarson var lit-
ríkur maður, átti litríkan feril og
kom víða við. Embættisstörf hans
vom margvísleg og honum sýndur
þar mikill trúnaður, en hann var
m.a. forsetaritari, ríkisráðsritari og
fulltrúi í félagsmálaráðuneytinu auk
margvíslegra annarra trúnaðar-
starfa, svo sem á vegum lýðveldishá-
tíðamefndar og með setu í opinber-
um stjómum og ráðum. í tólf ár var
hann formaður framkvæmdanefnd-
ar Rauða Kross íslands og var m.a. í
því starfi leiðandi maður um komu
og móttöku ungversku fióttamann-
anna til íslands árið 1956. Dr. Gunn-
laugur var mikill áhugamaður um
listir og bjó þar yfir mikilli þekkingu
og smekkvísi, ekki síst um myndlist
og leiklist. Þá skrifaði hann mikið
um hugðarefni sín og um lögfræði-
leg málefni, ekki síst um aðaláhuga-
mál sitt í þeim efnum, en þau vörð-
uðu landhelgis- og landgrannsmál.
Ritgerða- og greinasafn hans er
mikið að vöxtum og ritað bæði á ís-
lensku og erlendum málum.
Sjálfum er mér þó Gunnlaugur
Þórðarson minnisstæðastur fyrir
góðvild hans. Hann var einstaklega
hjartahlýr maður, sem vildi allra
vanda leysa. Gjafmildur, góðviljað-
ur, oft opinskár en aldrei í þeim til-
gangi að vega að öðmm eða særa.
Góðmenni er orðið sem lýsir Gunn-
laugi best.
Nú er Gunnlaugur genginn. Al-
þýðuflokkurinn - Jafnaðarmanna-
flokkur íslands, sendir þessum ein-
læga liðsmanni sínum bestu kveðjur
og þakkir fyrir samfylgdina. Sjálfur
þakka ég honum góð kynni og vel-
vild og saman sendum við, Alþýðu-
flokkurinn og ég, bömum hans, ætt-
ingjum og öðmm ástvinum einlæg-
ar samúðarkveðjur.
Sighvatur Björgvinsson form.
Alþýðufiokksins - Jafnaðar-
mannaflokks ísiands.
+ Ingibjörg Stef-
ánsdóttir fædd-
ist í Hafnarfirði 20.
ágúst 1923. Hún
Iést á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur 10. maí
síðastliðinn og fór
útför hennar fram í
kyrrþey að ósk
hinnar látnu.
Elsku amma okkar,
með söknuð í hjarta
kveðjum við þig. Nú
vitum við að þér líður
vel hjá Guði og í faðmi
fjölskyldu þinnar, sem
tekur vel á móti þér og hlúir að
þér.
Við eigum svo margar góðar
minningar um þig, elsku amma
okkar, þú sem varst svo góð og
elskuleg. Þú tókst okkur alltaf opn-
um örmum og studdir okkur í einu
og öllu. Eftir því sem fjölgaði í fjöl-
skyldunni, stækkaði faðmur þinn
og áttir þú alltaf nóg af gefandi ást
og umhyggju. Þú sýndir það með
því að faðma mann og þú vildir
alltaf fylgjast með öllu sem gerðist
í lífi okkar, hjálpaðir að leiðrétta
mistökin og sagðir að það gengi
bara betur næst. Eins stóðst þú við
hlið afa og varst honum til halds og
traust á erilsömum starfsferli.
Nú kveðjum við þig, elsku
amma okkar, þú sem varst svo
bamgóð og elskaðir öll böm og
barnabörn jafn heitt. Börn löðuð-
ust að þér hvert sem þú fórst,
hvort sem það vom þín eða ann-
arra börn.
Núleggégaugunaftur,
Ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vöm í nótt
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Sveinbjöm Egilsson.)
Guð blessi þína yndislegu sál,
hvíl í friði, elsku amma.
Inga, Heiður, Sigríður (Didda).
Þann 10. maí sl. flökti ljós þessa
heims um stund þegar tengda-
móðir mín, Ingibjörg Stefánsdótt-
ir, lést á Sjúkrahúsi Reykjavíkur.
Frá því ég fyrst hitti Ingu sýndi
hún mér þá gestrisni og alúð sem
henni var einni lagið. Hjarta
hennar var stórt og hún meinaði
+ Jarþrúður Pétursdóttir
fæddist í Reykjavík 27. ág-
úst 1927. Hún lést 16. maí síð-
astliðinn á Sjúkrahúsi Reykja-
víkur og fór útför hennar fram
frá Langholtskirkju 26. maf.
Það var oft sólskin í Efstasund-
inu þegar við Bergrún vomm að
alast þar upp. Með fárra húsa
millibili áttum við þar heima, hvor
sínu megin við götuna. Þá var Ef-
stasundið ekki malbikað og rykið
og sandurinn bámst inn um
glugga eða við bárum sandinn inn
undir skónum okkar. Þessir dagar
vom áhyggjulausir bemskudagar.
Nú er hún Jara farin, farin til
Bergrúnar. Heimilið hjá Jöm og
Tona var ekki eins og önnur heim-
ili sem ég hafði kynnst á þessum
tíma. Mikill gestagangur og öllum
var vel tekið, líka okkur krökkun-
um. Jara gaf sér tíma til að
hlusta, húsverkin vom ekki núm-
er eitt á forgangslistanum henn-
ar.
Jara hafði vinnustofu á sínu
heimili sem mér fannst vera
undraveröld. Opnar bækur, blöð
og minnismiðar vom út um allt.
Jara las mikið, skrifaði hjá sér og
grúskaði í öllum þessum bókum.
engum aðgöngu að
umhyggju og ástúð
sinni, en öðrum frem-
ur vom það þó bömin
sem stóðu henni
næst. Sögur hennar,
teikningar og óþrjót-
andi þolinmæði höfðu
slíkt aðdráttarafl að
oft þótti nóg um
ágengni þeirra, en
aldrei mátti bægja
börnunum frá því t -
Inga hafði svo mikið
að gefa og ekkert
þótti henni betra en
að baða þau í ljósi sínu. „Tylltu
þér á sólskinsblettina í lífmu“ var
hún vön að segja og svo vel fylgdi
hún þessari lífsspeki sinni að
hvergi var skugga að finna í ná-
lægð hennar eða hjarta. Það er
sem hafi verið ort um Ingu þegar
Jón Thoroddssen kvað;
Hún var í hjarta prúð,
hreinskilin, viðmótsþýð;
hógværð var hennar skrúð,
hófsemi, stillíng fríð;
háttuoghegðanalla ^
guðræknis skreytti birta blíð.
Mannástin helg og hrein
hennar í brjósti var,
hún vildi hvers á mein
hönd leggja fróunar,
góðverk hún gjörði eigi
sér til fánýtrar fordildar.
Hún þolgóð þrautir bar,
þá sterk, er reynd var mest;
ástvinum engill var,
afguðisendurbezt
sorgþjáðan sefa’ að hugga
og aUan hugar bæta brest
Guð tók mit góða víf,
guð þekkir hrelldra tár;
guð.semerljós ogh'f,
ljósgeislum þerrar brár
sinna syrgjandi bama,
þegar upp rennur eilíft ár.
Þrátt fyrir brottför Ingu er ljós
hennar svo sterkt að það veitir öll-
um þeim, sem urðu þeirrar gæfu
aðnjótandi að kyxmast henni, hlýju
og birtu sem hún væri enn í þess-
um heimi.
Eg kveð þig, Inga mín, með
birtu í brjósti og söknuði í hjarta.
Guð blessi minningu þína. ^
Garðar.
Það var ekki fyrrr en ég fullorðn-
aðist að ég skildi, og skildi þó
varla til fulls, að Jara var langt á
undan sinni samtíð. Hún las bæk-
ur frekar en að prjóna. Hún stúd-
eraði ættfræði frekar en að baka.
Þetta var ekki háttur hinnar hefð-
bundnu húsmóður á þessum tíma.
Það var óneitanlega þroskandi að «
kynnast öðram háttum og vera í
návist Jöm.
Jara var sjómannskona, og ól
því dætur sínar fjórar upp að
mestu leyti ein. Árin liðu, dætum-
ar fóru að heiman, og ferðum mín-
um í Efstasundið fækkaði. Það
var þó sama hversu langt leið á
milli heimsókna, alltaf gátum við
Jara tekið upp þráðinn, eins og
við hefðum hist í gær. Hún tók vel
á móti mér og vildi þá gjaman
vita hvaða bækur ég hefði lesið
síðan við hittumst síðast. Jara var «
fróðleiksbmnnur og hafði alltaf
tíma til að ræða lífið og tilveruna.
Hún fylgdist með lífí mínu og
minnar fjölskyldu. Hjá Jöru var
ekkert kynslóðabil, hún tók fólki
eins og það var og var vinur vina
sinna. Um leið og ég votta að-
standendum Jöm samúð mína,
kveð ég sterka og litríka vinkonu.
Guðrún Stefánsdóttir.
INGIBJÖRG
STEFÁNSDÓTTIR
r -ÍN' i

JARÞRÚÐUR
PÉTURSDÓTTIR