Morgunblaðið - 30.05.1998, Side 43

MORGUNBLAÐIÐ
SKOÐUN
LAUGARDAGUR 30. MAÍ 1998 43
FRÉTTIR
urinn gengur í gildi og þá aðeins ef
íslensk stjórnvöld staðfesta hann.
Sjálfsákvörðunarréttur ríkja er
óumdeilanlegur.
Sambærilegar skuldbindingar
nokkurra annarra ríkja voru á bil-
inu 8% samdráttur í losun (Evrópu-
sambandið) til 8% aukning í losun
(Astralía). Bandaríkjamenn eiga að
minnka losun um 7%, Norðmenn
mega auka hana um 1% en í Rúss-
landi má losun vera óbreytt miðað
við viðmiðunarárið.
I ákvörðun þingsins segir enn-
fremur að athuga þurfí frekar stöðu
þeirra ríkja þar sem einstök verk-
efni hafa umtalsverð áhrif á heildar-
losun gróðurhúsalofttegunda. Þessi
ákvörðun var tekin að frumkvæði
íslenskra stjórnvalda þar sem los-
unarskuldbindingarnar eins og þær
eru skráðar í viðauka B, veita ekki
það svigrúm sem stjórnvöld telja
nauðsynlegt vegna stóriðjufram-
kvæmda og hugmynda um frekari
stóriðju hér á landi.
Sé litið á heildarlosun ríkja sem
skráð eru í viðauka B er talið að
Kyotobókunin leiði til þess að losun
dragist saman um liðlega 5%. Þess
ber að geta að skv. spám hefði losun
gróðurhúsalofttegunda í þessum
ríkjum orðið um 25% meiri árið
2010 en 1990 ef ekki yrði gripið til
sérstakra aðgerða.
Losunarskuldbindingar Kyoto-
samkomulagsins ná eingöngu til
iðnríkjanna, þ.e. aðildarríkja OECD
(Mexíkó og Tyrkland undanskilin)
og ríkjanna í Austur-Evrópu og
fyrrverandi Sovétríkjunum. Að
jafnaði er losun gróðurhúsaloftteg-
unda á íbúa í þróunarríkjunum um
fímmtungur þess sem hún er í iðn-
ríkjunum. Það þótti því sanngjamt
að iðnríkin tækju frumkvæði í því
að draga úr losun. Það er þó óum-
deilanlegt að þegar til lengri tíma er
litið næst ekki markmið samnings-
ins um að koma í veg fyrir hættu-
lega uppsöfnun gróðurhúsaloftteg-
unda í andrúmsloftinu, ef þróunar-
ríkin taka ekki þátt í lausn vandans.
Það má búast við því að þátttaka
þróunarríkja verði á dagskrá næstu
aðildarríkjaþinga og ef ekki næst
niðurstaða um aðild þeirra munu
einhver iðnríki verða treg til að
staðfesta Kyotosamkomulagið.
Sveigjanleiki
Fjölmörg ríki, þar með talið Is-
land, lögðu mikla áherslu á það að
Kyotosamkomulagið tryggði sveigj-
anleika svo ná megi losunarmark-
miðum með sem hagkvæmustum
hætti. Ymsar rannsóknir benda til
þess að kostnaður við að draga úr
losun sé mjög mismunandi eftir að-
stæðum í ríkjunum. Þannig má
finna ótal dæmi um aðgerðir og
fjárfestingu sem eru fjárhagslega
arðbærar og draga úr losun gróður-
húsalofttegunda, s.s. endurbygg-
ingu á óhagkvæmum orkuverum í
Austur-Evrópu.
Á Kyotofundinum voru mikil átök
um sveigjanleikaákvæði samkomu-
lagsins. Ymis ríki töldu að það væri
ábyrgðarleysi að heimila ríkjum að
kaupa sér aukinn losunarrétt svo
þau þyrftu ekki að draga sjálf úr
losun. Því var jafnframt haldið fram
að með því að þrengja enn frekar að
ríkjum þar sem aðgerðir til að
draga úr losun eru tiltölulega dýrar,
mætti stuðla að enn frekari tækni-
þróun til að draga úr losun og það
væri til góðs.
I Kyoto náðist þó samkomulag
um ákvæði sem skapa verulegan
sveigjanleika. M.a. er heimilt að
eiga viðskipti með losunarkvóta og
ríki geta deilt með sér ágóðanum af
sameiginlegum framkvæmdum sem
leiða til minni losunar gróðruhúsa-
lofttegunda. Þetta mætti hugsa sér
með beinum kaupum Islendinga á
losunarkvótum af td. Rússum, eða
með þátttöku í jarðhitaverkefnum í
öðrum ríkjum til orkuframleiðslu
sem kæmi í stað mengandi orku-
gjafa.
Á fundinum sem nú stendur yfir í
Bonn er verið að semja um nánari
reglur um sveigjanleikaákvæði
Kyotosamkomulagsins.
Binding í gróðri
Með því að auka gróðurþekju má
binda meira koltvíoxíð og þannig
draga úr uppsöfnun þess í andrúms-
loftinu. I Kyoto var tekist á um
hvort telja eigi aðgerðir í skógrækt
og landgræðslu með í bókhaldi ríkja
um losun gróðurhúsalofttegunda.
Mörg ríki töldu að óvissan um áhrif
slíkra aðgerða væri það mikil að
óæskilegt væri að telja þær með að
svo stöddu. Önnur ríki, þar með
talið ísland, lögðu áherslu á mikil-
vægi gróðurbindingar fyrir and-
rúmsloftið og að Kyotosamkomu-
lagið yrði að fela í sér hvata til að
viðhalda og auka slíka bindingu.
Samkomulag náðist um að gróður-
bindingu, sem rekja má til aðgerða í
skógrækt eftir árið 1990, skuii telja
með í losunarbókhaldi ríkja. Aukin
losun vegna aðgerða sem draga úr
bindingu koltvíoxíðs í skógi telst að
sjálfsögðu einnig með. Enn fremur
varð samkomulag um að athuga
betur gróðurbindingu vegna land-
græðslu og reyna að finna leið til að
taka tillit til hennar í losunarbók-
haldinu.
Sérstaða íslands
Eins og fram kemur hér að fram-
an var Islandi veitt meira svigrúm
til losunar gróðurhúsalofttegunda
en öðrum iðnríkjum. Það er eðlilegt
að spurt sé hvers vegna.
Eitt helsta átakamál í samninga-
viðræðunum var hvort taka ætti
sérstakt tillit til aðstæðna í einstök-
um ríkjum við ákvörðun um losun-
arskuldbindingar. Almennt voru
menn sammála um að aðstæður í
einstaka ríkjum væru mjög mis-
munandi og ef beitt yrði flötum nið-
urskurði þá yrði kostnaði við að
draga úr losun misskipt.
En hvaða leið átti að fara til að
skipta byrðunum á einstök ríki á
sanngjaman hátt? Átti að taka tillit
til væntanlegrar mannfjöldaþróun-
ar, núverandi losunar á gróðurhúsa-
lofttegundum á íbúa, tekjum, hlut-
deild endurnýjanlegra orkugjafa í
orkuneyslu eða einhverju öðru.
Margar tillögur komu fram um leið-
ir og aðferðir til taka tillit til mis-
munandi aðstæðna. Ekki náðist sátt
um eina leið eða aðferð. En í um-
ræðum um þessi mál kom fram sí-
fellt vaxandi skilningur á sérstöðu
einstakra ríkja, ekki hvað síst Is-
lands.
Losun gróðurhúsalofttegunda á
íbúa á Islandi er svipuð og að jafn-
aði í ríkjum Vestur-Evrópu, en
verulega lægri en í Norður-Amer-
íku og Ástralíu. Sérstaða landsins
er þvi ekki fólgin í því að hér sé los-
un á íbúa minni en gengur og gerist
meðal iðnríkja. Þá benda tiltölulega
háar þjóðartekjur á mann á Islandi
til þess að Island sé meðal þeirra
ríkja sem fjárhagslega séð eru hvað
best í stakk búin til að takast á við
loftslagsbreytingavandamálið.
Sérstaða íslands felst fyrst og
fremst í því hve endurnýjanlegir
orkugjafar eru stór hluti í orkubú-
skapnum. Þetta háa hlutfall veldur
því að möguleikar hér á landi til að
draga úr losun eru takmarkaðir
samanborið við möguleika ríkja
sem byggja orkubúskap sinn í
meira mæli á jarðefnaeldsneyti.
Ennfremur er atvinnulíf hér á landi
tiltölulega einhæft og tvær mikil-
vægustu útflutningsgreinamar,
fiskveiðar og stóriðja, valda um
helmingi allrar losunar gróðurhúsa-
lofttegunda af mannavöldum.
Smæð hagkerfisins og gerð þess
veldur því að svigrúm til frekari
uppbyggingar þessara mikilvægu
atvinnugreina er mjög takmarkað
ef Island undirgengst almennar
skuldbindingar um að takmarka
losun. Enn fremur er fyrirsjánlegt
að mannfjölgun á Islandi á því
tímabili sem miðað er við, verði
meiri en í ríkjum Evrópu og í Jap-
an. Það segir sig sjálft að þróun
mannfjölda hefur áhrif á getu ríkja
til að takmarka og draga úr losun.
Þegar þessi atriði um stöðu Is-
lands höfðu verið kynnt og rædd í
samningaviðræðunum þá þótti það
bæði sanngjarnt og eðlilegt að veita
Islandi meira svigrúm en öðrum
iðnríkjum. Ymis önnur ríki þóttu
einnig búa við aðstæður sem gæfu
tilefni til að losunarskuldbindingar
væru heldur rýmri en til að mynda
Bandaríkjanna.
Af niðurstöðum í Kyoto má svo
sldlja að ísland hafi fengið mest
svigrúm til losunar. Þetta er ekki
rétt. Samkvæmt viðauka B við
Kyotosamkomulagið hafa öll ríki
ESB skuldbundið sig til að draga úr
losun um 8%. Ákvæði í 5. gr.
Kyotosamkomulagsins heimila ríkj-
um að eiga samstarf um losunar-
skuldbindingar ef þau tilkynna það
þegar þau staðfesta samkomulagið.
ESB-ríkin náðu á síðasta ári sam-
komulagi um dreifingu losunar-
skuldbindinga sem m.a. felur í sér
að einstök i-íki eins og t.d. Portúgal,
geta aukið losun um allt að 40% á
meðan önnur ríki draga úr losun um
allt að 30%. Þessi dreifing byrðanna
er gerð á grundvelli mismunandi
aðstæðna í ríkjunum.
Höfundur var í forsvari íslensku
sendinefndarinnar í samningavið-
ræðunum um Kyotosamkomulagið.
Sumarbúðirnar
Ævintýraland á Reykjum
INNRITUN fer senn að ljúka í
Sumarbúðimar Ævintýraland á
Reykjum í Hrútafirði. Aðstaða og
umhverfi þar hefur upp á margt að
bjóða. Sundlaug og íþróttahús eru á
staðnum, falleg og skemmtileg fjara
og volgur lækur sem rennur þama
rétt hjá, spennandi gönguleiðir, stór
grasvöllur til útileikja og fótbolta-
vellir af ýmsum stærðum og gerðum.
Sumarbúðimar em með mjög fjöl-
breytta dagskrá þar sem mikið er
lagt upp úr að allir finni eitthvað við
sitt hæfi. Boðið er upp á fimm til átta
daga tímabil fyrir börn á aldrinum
7-11 ára og eitt tímabil sem er ætlað
12-14 ára unglingum. Börnin geta
valið milli tímabila þar sem gesta-
leiðbeinendur kynna þjóðsögur,
heimspeki, leiklist, myndlist, kvik-
myndir og íþróttir. Fjögurra daga
reiðnámskeið verða á vegum hesta-
leigunnar í Galtanesi. Af gestaleið-
beinendum má nefna Hrein Pálsson,
skólastjóra Heimspekiskólans,
Magnús Scheving íþróttamann og
Pál Oskar Hjálmtýsson tónlistar-
mann. Börnunum verður skipt í litla
hópa sem hver hefur sinn umsjónar-
mann sem fylgir þeim í gegnum allt
tímabilið, vekur þau á morgnana,
borðai' með hópnum, hjálpar þeim
við að velja viðfangsefni dagsins og
les sögu fyrir svefninn.
Verzlunarskóli Islands
Innritun nýnema vorið 1998
Nýútskrifaðir grunnskólanemar
Umsóknarfrestur um skólavist í Verzlunarskóla íslands
rennur át föstudagínn 5. júní kl. 16.00.
Verzlunarskóli Islands getur nú innritað 280 nemendur til náms í 3. bekk.
Berist fleiri umsóknir verður valið úr þeim á grundvelli einkunna í
samræmdum greinum á grunnskólaprófi. Reiknað er meðaltal samræmdra
einkunna og skólaeinkunna. Eldri umsækjendur, og þeir sem hafa stundað
nám í erlendum grunnskólum, eru þó metnir sérstaklega.
Námsbrautir Verzlunarskóla Islands hafa verið endurskipulagðar óg geta
nemendur, sem nú innritast, valið efitirtaldar námsbrautir til stúdentsprófs:
Braut
Sérkenni
Alþjóðabraut:
Hagfræðibraut:
Málabraut:
Stærðfræðibraut:
Viðskiptabraut:
Samskipti á erlendum tungumálum. Saga og menning helstu
viðskiptalanda, alþjóðastofnanir og starfsemi þeirra.
Viðskiptagreinar, stærðfræði og tungumál. Góður grunnur að
háskólanámi í hagfræði og öðrum þjóðfélagsgreinum.
Fimm erlend tungumál í kjarna. Góður grunnur að
háskólanámi í erlendum tungumálum og málvísindum.
Stærðfræði, raungreinar og viðskiptagreinar. Góður grunnur að
háskólanámi í verkfræði og raunvísindum.
Rekstur og stjórnun fyrirtækja. Stofnun og rekstur eigin
fyrirtækis. Góður grunnur að háskólanámi í viðskiptagreinum.
• Á fyrsta ári eiga nemendur val milli þýsku og írönsku en að öðru
leyti stunda allir sama nám.
• Að loknu fyrsta námsári er valið milli brauta.
• Sérkenni hverrar brautar mótast af því framhaldsnámi sem stefnt er
að og þeirri þjálíun sem nemendur fá til starfa í atvinnulífínu.
• Verslunarpróf er tekið að loknu tveggja ára námi á öllum brautum.
Umsóknareyðublað Jylgir grunnskólaskírteinum en það má
einnigfá á skrifstofu skólans ogþar sem sameiginleg
innritun i framhaldsskóla fer fram.
Upplýsingar um nám er að fínna á heimasíðu skólans
http://www.verslo.is. Þar er einnig hægt að leggja inn fyrirspurnir og
umsókn um skólavist.
Opið hús
verður í Verzlunarskóla íslands þriðjudaginn 2. júní 1998 kl.
15.00-18.00. Þar munu kennarar og námsráðgjafar veita upplýsingar
um námið í skólanum og taka á móti umsóknum.
Verið velkomin.