Morgunblaðið - 03.06.1998, Blaðsíða 71

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 3. JÚNÍ 1998 71
FÓLK í FRÉTTUM
SIGURÐUR A. Magnússon, Sæmundur Norúfjörð, Halldór Friðrik Þorsteinsson og
Þorsteinn Gylfason.
ÞAÐ VAR mjög við hæfi að stiginn væri grískur dans
að hætti Zorba.
MAÐURINN ER
STÆRSTA UNDRIÐ
Heimildarmyndin Margt er undrið var
sýnd um helgina á Stöð 2. Steinar Þór
Sveinsson ræddi við aðstandendur mynd-
arinnar og lifði sig inn í gríska stemmn-
ingu og forngrískan menningarheim.
ÞÁTTURINN „Margt er undrið“
vai- fmmsýndur í Háskólabíói 28.
maí. Á eftir var boðið í hóf þar sem í
boði voru grískir réttir og þeirra
notið undir gítai’tónlist en dansaður
hringdans á eftir undir taktfostu
gi-ísku hljómfalli. Var það vel við
hæfi þar sem þátturinn var tekinn
upp í pílagrímsfór Þosteins Gylfa-
sonar, heimspekiprófessors, til
Grikklands.
Framleiðendm- þáttarins, Sæ-
mundur Norðfjörð og Halldór Frið-
rik Þorsteinsson, eni fyiTum nem-
endur Þorsteins Gylfasonar og
fengu þeir hugmyndina að þættin-
um í tíma hjá Þorsteini fyrir um tíu
árum, er hann upplýsti að hann
hefði aldrei til Grikklands komið en
hann hafði þá kennt fomaldarheim-
speki um árabil. Eftir að hafa geng-
ið með hugmyndina í bakþankanum
í um tíu ár varð það úr að Sæmund-
ur og Halldór drifu Þorstein til
Grikklands og nutu þar leiðsagnar
Sigurðar A. Magnússonar, rithöf-
undar, sem gjörþekkir Grikkland
og gríska menningu.
Sýndu leikræn tilþrif
Fylgdu nemendurnir gömlu Þor-
steini og Sigurði eftir á slóðum
helstu hugsuða vest-
rænnar menningar og
tóku upp samræður
þeirra og vangaveltur
og uppgötvuðu jafn-
framt óvænt leiklistar-
hæfileika þeirra félaga
sem hingað til hefur
ekki farið hátt um. Hinir
ágætu leikrænu sprettir
Þorsteins og Sigurðar í
þættinum urðu tilefni
fyrstu spumingarinnar
um fynd störf þeirra á
leiklistarsviðinu. Sigurður sagðist
hafa leikið í grískri kvikmynd en
Þorsteinn bætti við að Sigurður
væri grískur leikari sem héldi að
hann væri íslenskur rithöfundur.
Þar með var tónninn sleginn og
samtalið skyldi vera á léttu nótun-
um enda létt yfír mönnum og þeir
ánægðir með frumsýninguna.
Þorsteinn Gylfason sagðist að-
spurður ekki telja að það hefði
hamlað honum í heimspekikennsl-
unni þótt hann hefði ekki sótt
vöggu vestrænnar menningar fyrr
heim. Hann hefði búið erlendis í
fjölda ára er hann var að læra og
ótal sinnum farið á ráðstefnur er-
lendis vegna starfs síns og væri því
sigldur en hann væri þó enginn
túristi í almennum skilningi þess
orðs. Hann vildi heldur vera lengi á
hverjum stað en að ferðast á þann
máta sem nú tíðkast.
Sæmundur bætti við að Kant
hefði aldrei yfirgefið sína borg og
tóku aðrir undir það. Blaðamaður,
lítt menntaður í heimspeki,
ályktaði því að heimspekin væri
óháð í tíma og rúmi.
Nægði eitt lak
Þorsteinn sagði að trúlega hafi
engin gullöld nokkurs ríkis verið
meiri en gullöld Aþenu á 5. öld fyr-
ir okkar tímatal. Hvarvetna sjáist
merki Grikklands hins forna á
Vesturlöndum, hvort heldur er í
byggingastíl eða tungumálum. Is-
lenskan er þar ekki undanskilin en
orðið prestur í íslensku
merkir öldungur í
grísku, bíó þýðir líf og
orðið kirkja merkir
einnig guðshús í gi-ísku.
í þættinum kemur
skýrt fram sú alkunna
staðreynd að Grikkland
er vagga vestrænnar
menningar og þar þró-
uðust skólar, leiklist,
stjómskipan og heim-
speki og vísindi á þann
hátt að byggt er á þeim
gi’unni enn í dag í öllum aðalatrið-
um. Það er ekki einfalt að skýra
hvers vegna þjóðfélag sem þá hafði
ekki fleiri íbúa en Island hefur
núna reis svo hátt á ákveðnu, til-
tölulega stuttu, tímabili, að enn er
byggt á uppgötvunum þess í heim-
speki og vísindum.
Sigurður segir að hugsanlega sé
hluta skýringarinnar að leita í því
að menn tömdu sér hófsemi í ver-
aldlegum efnum, þeim nægði eitt
lak til að ganga í á daginn og sofa í
á nóttinni og höfðu því tíma til að
sinna hinu æðra. Slíkt byggði þó
vissulega á því að samfélagið hélt
þræla til vinnu.
Ræðumenn á
klettum
Þorsteinn sagði ýmislegt vera
áþekkt með Islandi og Grikklandi
og nefndi að báðar þjóðirnar hefðu
varðveitt sögu sína í bókum og að
þingið í Aþenu, pnyx, væri ótrúlega
líkt Þingvöllum en á báðum stöðum
hefðu ræðumenn t.a.m. ávarpað al-
menning af náttúrulegum kletti.
Tengslin og hina sameiginlegu
þætti gullaldar Grikklands á 5. öld
f.Kr. og gullaldar Islands á 13. öld
er ekki auðvelt að útskýra en Þor-
steinn nefndi að bæði löndin hefðu
verið harðbýl sjómannasamfélög
sem ættu sína landflóttasögu. Sig-
urður lagði áherslu á að þetta
hefðu verið sjómannasamfélag og
þar væri sameiginlegra þátta að
leita, „þau sækja út og flytja heim
frekar en landki-abbaþjóðfélög“
sagði Sigurður.
En enginn veit þó raunverulega
um tengslin og væni það getgátur
einar að halda einhverju fram þar
um. „Það er síðan allt önnur saga,“
bætir Þorsteinn við, „hve margt er
líkt með Grikkjum og íslendingum
nú til dags en um það hefur Sigurð-
ur skrifað bók.“ Sigurður kinkar
hér kolli til samþykkis en Þor-
steinn heldur áfram, „nú er það svo
með hann Sigurð að hann er orðinn
meiri Grikki en íslendingur". Sig-
urður kinkar ekki lengur kolli en
verður hugsi.
í lok þáttarins, í ljómandi gaman-
leik sínum, freistast Sigurður og
Þorsteinn út í hugleiðingar um
hvemig ísland mun verða litið í
framtíðinni og hvort spekingar
seinni tíma muni líta til íslands
svipuðum augum og spekingai’ nú-
tímans líta Grikkland. Ég hugleiddi
er ég hafði kvatt þá félaga hvort
ekki kynni að vera eitthvað til í því
þótt sagt væri í gamansömum tón,
því eins og Sófókles hinn gríski
sagði og þátturinn sækir nafn sitt í:
„Margt er undrið og mun þó víst
maðurinn sjálfur undrið stærst."
Orðið prestur
í íslensku
merkir
öldungur
í grísku, bíó
þýðir líf og
orðið kirkja
merkir einnig
guðshús
í grísku
á takmörkuðu magni af nýjum
Dekkjum og Álfelgum
15" Álfclgur og
Ný 31"Dckk
15" Álfclgur og
NýDekk 205-50R15
14" Álfelgurog
Ný Dekk 195-60R14
KR. 89.900.-
vcrð áður
kr.107.619.-
KR. 72.990.-
verð áður
kr.97.601.-
KR. 64.944.-
verð áður
kr.89.158.-
Borgartúni 36
sími 568 8220
CVDO) BORGABDEKK
simi 588 9747
Sértilboð
ui Parísar
30. júní
frá kr. 17.052
Heimferðir selja nú síðustu sætin
til Parísar 30. júní og 7. júlí á
hreint ótrúlegum kjörum. Nú get-
ur þú komist til þessarar mest heillandi borgar Evrópu á ótrúlegu
verði og valið um hvort sem þér hentar að kaupa eingöngu ílug-
sæti, flug og bíl eða flug og hótel og valið um eitthvert af af-
bragðsgóðum hótelum Heimsferða í heimsborginni.
íslenskur fararstjóri Heimsferða í París.
Verð kr.
17.052
M.v. hjón með 2 böm, 2-11 ára, flug-
sæti.
Verð kr.
19.980
Flugsæti fyrir fullorðinn með sköttum.
Austurstræti 17, 2. hæð ♦ sími 562 4600