Morgunblaðið - 21.07.1998, Qupperneq 39

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚLÍ 1998 3$
I

YJ
I
I
0
0
I
i

+
gat svo sannarlega litið til baka með
stolti. Þá varð hann áhrifamaður í al-
þjóðlegum samtökum um öryggis-
mál sjómanna og rekstur slíkra
skóla. Eitt af áhugamálum Hannesar
var að SVEÍ eignaðist sérútbúna
björgunarbáta til björgunarstarfa.
Tókst honum að fá nánast gefinn frá
breska björgunarbátafélaginu mjög
fullkominn björgunarbát sem stað-
settur var í Reykjavík. Fjölmörg fyr-
irtæki innlend og erlend gáfu búnað í
bátinn fyrir atbeina Hannesar. Var
bátnum gefið nafnið Henry A. Hálf-
dansson eftir forvera Hannesar í
starfi. Það sýndi fyrst og fremst það
traust sem til Hannesar var borið að
honum skyldi takast að fá slíkan bát
með þessum hætti. Báturinn var af-
hentur í Skotlandi við hátíðlega at-
höfn og að henni lokinni var haldin
mikil björgunaræfing með þátttöku
breska flughersins, strandgæslunnar
og björgunarsveita. Öll framkoma í
garð okkar bátsverja var með slíkum
hætti að ógleymanlegt var. Þama
var Hannes í essinu sínu, heimsborg-
ari sem gustaði af. Það var sama
hvort hann stóð við stýri eða gekk
með áhöfn sinni undir sekkjapípu-
blæstri í rauðgulum búningi björg-
unarsveitamannsins, Minnisstæður
varð hann flestum sem glæsilegur
fulltrúi þjóðar sinnar. Stuttu eftir að
Hannes lét af störfum og margir
minnast, var unnið að undirbúningi
að komu annars glæsilegs björgun-
arbáts sem fékkst frá þýska björg-
unarbátafélaginu með líkum hætti
og sá fyrri fyrir atbeina Hannesar.
Akveðið var að bátnum yrði gefið
nafn hans. Mér var boðið að sækja
bátinn og sigla honum til íslands.
Hannes átti þar hlut að máli og sagði
við mig: „Þetta verður í eina skiptið
sem þú færð tækifæri til að stjórna
Hannesi Þ. Hafstein og láttu ekki
tækifærið renna þér úr greipum."
Oft hentum við gama að þessu síðar.
Fram hefur komið að Hannes var
með afbrigðum starfsamur maður og
ósérhlífinn. Hann gerði miklar kröf-
ur til sjálfs sín og það gat stundum
verið erfitt að standa undir þeim
kröfum sem hann gerði til sam-
starfsfólks. Menn voru ekki alltaf á
sama máli og stundum var tekist á
um málefni og mikilvægar aðgerðir.
Hannes var drengskaparmaður og
rétti fyrstur iram sáttahönd og erfði
aldrei það sem sagt var í hita leiks-
ins. Ekki var hægt að hugsa sér
betri félaga hvort sem var við störf
eða leik. Með Hannesi Þ. Hafstein er
genginn mikilhæfur maður. Hans
verður lengi minnst fyrir björgunar-
störf og störf að öryggismálum sjó-
manna. Margir munu ennfremur
minnast hans sem manns sem ekkert
aumt mátti sjá. Manns með stórt
hjarta sem vildi öllum gott gera og
hafði alltaf tíma til að liðsinna öðr-
um. Fyrir hönd fjölskyldu minnar
færi ég þakkir fyrir langa og ómet-
anlega vináttu. Elsku Sigrún, megi
góður guð gefa þér og fjölskyldu
þinni styrk á þessum erfiða tíma.
Hálfdan Henrysson.
Það var fyrir rúmum 30 árum að
undirritaður kynntist fyrst Hannesi
Þ. Hafstein. Hann var þá fulltrúi hjá
Slysavarnafélagi Islands og símar
félagsins voru stilltir heim til hans á
nætumar. Hann var jafnan á nætur-
vakt og vakti yfir velferð sjófarenda.
Hann hafði þá orðið fyrh’ þeirri lífs-
reynslu, að bjallan í síma hans hafði
bilað, ekki hringt, þótt skip væri í
hafsnauð. Undirritaður fór og tók við
hann viðtal um þessa viðburði, sorg-
leg örlög ungra manna, sem áttu allt
undir því að hann svaraði í símann
og setti björgunarvél SVFI í gang.
Þessi sorglegi atburður varð m.a.
upphaf mikillar og góðrar samvinnu
undirritaðs við Hannes, en tengsl
hans við Morgunblaðið og ritstjóm
þess efldust eftir því sem árin liðu.
Hannes var eins og kallað er hrein-
ræktaður Morgunblaðsmaður, sem
vildi blaðinu vel og hann uppskar, að
því er ég held, líka velvild Morgun-
blaðsins og starfsfólks þess íyrir ár-
vekni og tryggð í garð blaðsins.
Áhugýhans á að gefa út vandaða og
góða Árbók SVFI var mikill og þar
gat Morgunblaðið aðstoðað hann um
aðdrætti myndefnis. Endurgjald
hans var að Morgunblaðið þurfti
ekki að hafa áhyggjur af því að frétta
ekki stax af atburðum á meðan
Hannesar naut við hjá Slysavarnafé-
laginu og hans er enn sárt saknað af
starfsmönnum blaðsins. Enginn hef-
ur enn farið í fót hans hjá Slysa-
vamafélginu.
Hannes Þ. Hafstein vai' mikill
mannkostamaður, hreinskiptinn og
ákveðinn og hann mátti ekki vamm
sitt vita. Oft kom hann á ritstjóm
Morgunblaðsins til þess eins að
spjalla um landsins gagn og nauð-
synjar og hann var ætíð aufúsugest-
ur á ritstjórninni. Starfsmenn rit-
sjórnar Morgunblaðsins senda eigin-
konu hans og fjölskyldu hugheilar
samúðarkveðjur og minnast góðs
drengs, sem fallið hefur í valinn fyrir
aldur fram.
Blessuð sé minning Hannesar Þ.
Hafstein.
F.h. ritstjórnar Morgunblaðsins,
Magnús Finnsson.
Með Hannesi Þórði Hafstein er
fallinn í valinn atorkumaður sem
var óvenju vel til þess fallinn að
koma málum í framkvæmd. Þegar
hann hóf störf fyrir Slysavamafélag
Islands var hann áreiðanlega sann-
kallaður hvalreki fyrir þessi stóra
samtök. í ýmis hom var að líta og
sennilega leið varla sá dagur að fé-
lagið háði ekki baráttu á einhverju
sviði og Hannes var mikill baráttu-
jaxl. Hjá Slysavamafélaginu starf-
aði hann að nánast öllum málum,
fyrst sem erindreki, síðar sem
framkvæmdastjóri og forstjóri.
Undir hans stjórn óx vegur Slysa-
vai-nafélagsins til muna. Björgunar-
sveitir vora efldar, lögð áhersla á að
félagið eignaðist bækistöðvar vítt
og breitt um landið og, eftir því sem
efni stóðu til, aukið við útbúnað
sveitanna. Allt byggðist þetta á
sjálfboðaliðastarfi fjölda fólks úti
um land allt og þessu fólki stjómaði
Hannes eins og herforingi. Hug-
myndirnar og atorkuna skorti ekki.
Hannes var ákaflega fylginn sér
þegar málefni félagsins vora annars
vegar, stundum svo að öðram þótti
nóg um. Hann var kappsamur og
synd að segja að hann væri hlé-
drægur. Þetta var áreiðanlega að
mörgu leyti kostur í þessu starfi, en
gat einnig valdið árekstram og
ágreiningi. Við sem unnum að sömu
máleíhum, en störfuðum í öðrum fé-
lagasamtökum en Slysavarnafélag-
inu, voram ekki ávallt í uppáhaldi
hjá Hannesi og hann ekki hjá okk-
ur. Það breytti þó engu um þá virð-
ingu sem borin var fyrir persónu
hans og störfum og í samstarfi var
vart hægt að hugsa sér betri banda-
mann.
Að leiðarlokum er full ástæða til
að þakka Hannesi fyrir þau miklu
störf sem hann vann fyrir björgun-
ar- og slysavarnamálefni hér á
landi. Við félagar í Landsbjörg
þökkum honum fyrir samstarfið og
sendum eftirlifandi eiginkonu og
öðram ættingjum innilegar samúð-
arkveðjur.
F.h. Landsbjargarfélaga,
Ólafur Proppé.
Allar ferðir hefjast með einu litlu
skrefi. Allar ferðir eiga sér endalok.
Og nú er komið að ferðalokum
þeirrar samferðar sem ég átti með
Hannesi Þ. Hafstein - ferðar sem
hófst með smáum skrefum fyrir um
það bil þremur áratugum. Eg hafði
vænst þess að samferð okkar mætti
og gæti staðið lengur en öllum era
ásköpuð örlög og þeim verður að
hh'ta. En þótt komið sé að vegamót-
um og leiðir skilji mun ég enn eiga
samleið með Hannesi. Sá vegur
liggur um lendur þess fjársjóðs sem
minningin um hann er. Minning um
góðan dreng, sem gaf öllum sem
honum kynntust og umgengust,
meira en hann þáði af þeim. Og
Guðstrúin gefur okkur líka fyrirheit
um að þegar kemur að eigin ferða-
lokum þá munum við hitta Hannes
aftur fyrir í veröld almættisins.
Þegar ég kynntist Hannesi Þ.
Hafstein var ég ungur maður sem
var að leggja út á leið sem ég þekkti
ekki og hafði í raun fá leiðarijós til
þess að fara eftir. Stundum fannst
mér þá að þröskuldarnir sem þurfti
að yfirstíga væra það háir og miklir
að óhugsandi væri að komast yfir þá
án þess að hnjóta. Þá réð miklu að
finna hlýja hönd Hannesar á öxl
sér, skynja kraft hans, áhuga og
dugnað og vita að orðið bilbugur var
ekki til í hans orðabók. Og saman
ferðuðumst við í eiginlegri og óeig-
inlegri merkingu, kepptum að
ákveðnu marki. Takmark okkar var
að skrá og koma á prent þeirri
hetjusögu sem björgunar- og sjó-
slysasaga Islands er og einlægt
markmið okkar beggja að freista
þess að láta þá ekki gleymast sem
unnið höfðu sigra og afrek né held-
ur þá sem biðu ósigur og féllu í val-
inn.
Það var ekki einungis að Hannes
aðstoðaði mig með ráðum og dáð.
Ég eignaðist hann fljótt að vini.
Orðið vinur var honum tamt í munni
enda átti það þar vel við. Hannes
vissi að í því starfi sem hann gegndi
hjá Slysavarnafélagi íslands, blóma
starfsævi sinnar, urðu verkin ekki
unnin með fyrirmælum eða einleik.
Starfið var þess eðlis, hvort heldur
var í hinum félagslegu þáttum eða
þegar mest alvara var á ferðum, að
lykillinn að góðum árangri var að
þekkja menn og treysta þeim til
vandasamra verka. Hann ræktaði
því sambönd sín við fólk um allt
land og vissi að hann hafði að því
aðgang hvernig sem á stóð og hvort
sem var að nóttu eða degi. Sjálfur
var hann bakhjarlinn, eldhuginn og
hugsjónamaðurinn sem sífellt var á
vaktinni, þegar með þurfti. Þá hugs-
aði hann sannarlega ekki um eigin
þarfir og var óþreytandi. Og tilfinn-
ingar hans voru einlægar. Gleði og
bros yfir unnum sigrum og dapur-
leiki og jafnvel tár á hvarmi þegar
illa fór.
Að Hannesi Þ. Hafstein stóðu
sterkir stofnar. Kærleika og virð-
ingu fyrir öllum, háum sem lágum,
kynntist hann í fóðurhúsum norður
á Húsavík. Þar var faðir hans, Júlí-
us Havsteen sýslumaður, maður
sem þjóðsögur gengu af í lifanda lífi
fyrst og fremst vegna þess að hann
var dómari hjartans en ekki bók-
stafsins. Allt frá því að ég kvnntist
Hannesi skynjaði ég að það vega-
nesti sem hann fór með út í lífið frá
foreldum sínum reyndist drjúgt og
kom honum að góðum notum. Fáa
eða enga menn hef ég þekkt sem
borið hafa í brjósti jafn mikla ást og
virðingu fyrir foreldrum sínum og
fjölskyldu og hann. Þetta var svo
snar þáttur í lífsmynstri hans að
þeim sem hann þekktu þótti hann
sjálfsagður.
Samstarf okkar Hannesar var
mikið og þótt á því yrði hlé um tíma
hélst vináttan óbreytt. Það var ekki
síst honum að þakka. Hann mund?*
eftir fólki, fylgdist með því og var
tilbúinn að láta til sín heyra þegar
honum þótti þess þurfa. Og það
fylgdi því alltaf hressilegur blær að
heyra í Hannesi eða hitta hann. Það
var alltaf allt gott af honum að
frétta, hvemig sem á stóð hjá hon-
um. Kannski fann maður stundum
til örlítillar óþolinmæði þegar hon-
um fannst það ekki ganga fram af
æskilegum hraða eða þrótti sem
hann var að berjast fyrir. Og alltaf
var það þannig að þegar hann hafði
lokið einu verkefni hafði hann fund-
ið sér annað til þess að glíma við og
sigrast á.
Atvikin höguðu því þannig að í
nærfellt tvö ár hittumst við Hannwwf
nánast daglega. Það var er ég tók
mér það fyrir hendur að festa ævi-
sögu hans á bók. Það vora sannar-
lega eftirminnilegir og ánægjulegir
dagar, ekki síst vegna þess hve
mörgu og markverðu hann hafði að
segja frá og hversu ótrúlega minn-
ugur hann var bæði á atburði og
fólk. Heimfæra má á Hannes það
fomkveðna að sá sem víða fer kynn-
ist mörgu. Það sem hann hafði fram
yfir marga var hins vegar að augu
hans vora alltaf opin og hann sá o^
skynjaði og mundi það sem við hafði
borið.
Hér verður starfssaga Hannesar
Þ. Hafstein ekki rakin með öðram
orðum en þeim að segja að hann
hafi verið eldhugi, hugsjónamaður
og brautryðjandi í starfi sínu hjá
Slysavamafélagi íslands. Margir
mætir menn eiga merka kafla í sögu
þessa mikilvæga félags en ég hygg
að á engan sé hallað þótt fullyrt sé
að Hannes hafi átt stóran þátt í
þeim málum sem nú eru talin þau
mikilverðustu í slysavarnamálum
sjómanna. Nægir þar að nefna sem
dæmi Tilkynningaskylduna, Slysa-
varnaskóla sjómanna, björgunar-
skip og samstarf við erlenda björg^
unaraðila. Nefna má einnig síðasta
verkið sem Hannes tók sér fyrir
hendur og starfaði að af sama eld-
móði og öllu öðra - skipulag og upp-
setningu sýningar sem haldin var í
Sjómannaskólanum í tilefni af
stóraímæli sjómannadagsins nú í
byrjun júní.
Á þeim áram sem Hannes var er-
indreki Slysavamafélags Islands
ferðaðist hann oft um landið. Æki
hann fram á fótgangandi var það
háttur hans að bjóða þeim far. Einn
þeirra vegamóðu manna sem þáðu
slíka greiðvikni var Bragi Jónsson
frá Hoftúnum á Snæfellsnesi sem
launaði Hannesi greiðann með
vísnabálki. Síðasta erindið er
þessa leið:
Hannesi ég heilla bið
hér og síðar bæði.
Drottinn honum leggi lið
lífs um ferðasvæði.
Nú hefur Hannes lagt á ókunnugt
ferðasvæði. En góður drengur, sem
hann, á þess vísa von að einnig þar
leggi Drottinn honum lið.
Við hjónin sendum Sigrúnu,
eiginkonu Hannesar, börnum hans
og öllum hans nánustu hugheilar
samúðarkveðjur á erfiðri stundu.
Við, vinir Hannesar, munum geymsí"
minningu hans í hjörtum okkar.
Steinar J. Lúðvíksson.
• Fleirí minningargreinar um
Hannes Þ. Hafstein bíða birtingar
og munu birtast f blaðinu næstu
daga.