Morgunblaðið - 21.08.1998, Qupperneq 19

MORGUNBLABIÐ_________
ERLENT
Reuters
ÆTTINGJAR Geraldine Breslin, eins fórnarlamba sprengingar-
innar í Omagh sl. laugardag, fylgdu henni til grafar í gær. Alls
létu 28 manns lífið í sprengingunni, sem er mannskæðasta
hryðjuverk sem framið hefur verið sl. þrjátíu ár á Norður-Ir-
landi. Einn klofningshópa úr IRA, „Hinn sanni IRA“, hefur lýst
ábyrgðinni á hendur sér.
IRA hefur margklofnað sl. 30 ár
Fámennir en
hættulegir hóp-
ar öfgamanna
„HINN sanni írski lýðveldis-
her (IRA)“ (The Real IRA) er nú
alræmdur um allan heim eftir að
hafa lýst ábyrgð á hendur sér
vegna blóðbaðsins í Omagh síð-
astliðinn laugardag sem kostaði
28 manns lífið. Samtökin urðu til
við klofning í IRA síðastliðið
haust og er það ekki í fyrsta
skipti sem klofningur á sér stað
innan IRA. Ef sjónum er einung-
is beint að átökum síðustu 30 ára
þá hefur klofningur átt sér stað
fjórum sinnum í það minnsta.
Innbyrðis deilur
• I kjölfar þess að upp úr sauð
í samskiptum kaþólikka og
stjórnvalda kom IRA aftur fram
á sjónarsviðið árið. 1969 og hófust
þegar innbyrðis deilur um stefnu
og markmið. Klofnuðu samtökin
árið 1971 í „hið opinbera IRA“
(Official IRA) og „bráðabirgða-
1RA“ (Provisional IRA, PIRA).
Fyrrnefndi hluti samtakanna er
enn á kreiki og hefur jafnvel yfir-
ráð í sumum hverfum Belfast-
borgar. Þau hafa hins vegar ekki
staðið fyrir alþjóðlegri sprengju-
herferð líkt og PIRA sem eru
þau samtök sem við þekkjum ein-
faldlega sem IRA.
• Árið 1975 urðu til samtökin
Þjóðfrelsisher Irlands (INLA)
undir stjórn Seamus Costello,
fyrrverandi foringja í IRA. Sam-
tökin eru vinstrisinnaðri en IRA
og leggur stjórnmálaarmur
þeirra, Flokkur jafnaðarsinnaðra
lýðveldissinna (IRSP),
áherslu á að sameina
Irland og stjórna því
síðan sem marxísku
ríki. INLA er einna
þekktast fyrir inn-
byrðis hjaðningavíg og var
Costello t.d. myrtur af eigin
vopnabræðrum árið 1977. Talið
er að IRA hafi á stundum fengið
INLA til að fremja „skítverk" sín
en helsta „afrek“ INLA er morð-
ið á Airey Neave, talsmanni
breska Ihaldsflokksins í N-ír-
landsmálum og einkavini Mar-
grétar Thatcher, árið 1979. IRSP
fór í fyrradag fram á það við
INLA að vopnahléi yrði lýst yfir
en yfirlýsing þess efnis lætur enn
bíða eftir sér.
• Eftir átök innan Sinn Féin,
stjórnmálaarms IRA, um póli-
tíska stefnu flokksins höfðu
IRA klofnað
fjórum sinnum
á 30 árum
Gerry Adams og bandamenn
hans sigur og hrökklaðist Ruairi
0 Bradaigh, fyrrverandi leiðtogi
Sinn Féin, úr flokknum og stofn-
aði stjórnmálaaflið „Lýðveldis-
hreyfing Sinn Féin“ (Republican
Sinn Féin) árið 1986. Flokkurinn
er fámennur og hefur lítinn
stuðning en eftir að IRA lýsti
fyrst yfir vopnahléi árið 1994
kom hann sér upp hernaðar-
væng, samtökunum „framhald
IRA“ (Continuity IRA, CIRA).
Sökum fámennis og auraleysis
hafa aðgerðir CIRA ekki enn
valdið manntjóni.
• „Hið sanna IRA“ varð til í
október síðastliðinn þegar fjöldi
manna sögðu skilið við IRA. Því
er haldið fram að samtökin telji
um 100 manns sem margir séu
reyndir sprengjumenn úr IRA.
Stjórnmálaaflið „fullveldisnefnd
allra 32 sýslna írlands" (32
County Sovereignty Committee)
er talinn stjórnmálarmur hersins
en því neitaði talsmaður flokks-
ins, Bernadette Sands McKevitt,
á mánudag þótt athygli veki að
hún er gift Michael McKevitt
sem nafngreindur hefur verið
sem höfuðpaur „Hins sanna
IRA“.
IRA beitti þrýstingi
Grunur leikur á að INLA,
CIRA og „Hið sanna IRA“ hafi
undanfarna mánuði haft sam-
starf, eftir að IRA lýsti yfir öðru
vopnahléi í fyrra. Eftir ódæðið í
----------- Omagh virðist hins
vegar sem þrýstingur
á þessi samtök um að
hætta aðgerðum og
virða vilja almennings
á N-írlandi, sem ljós
varð í þjóðaratkvæðagreiðslu í
maí, hafi aukist gífurlega.
Það sem mestu máli skiptir
hinsvegar, enda hafa hryðju-
verkasamtök svo sem ekki alltaf
virt vilja almennings mikils, er að
„stóri bróðir", yfirstjórn IRA,
hefur beitt gífurlegum þrýstingi
eftir Omagh-ódæðið. Fulltrúar
Sinn Féin munu nefnilega taka
sæti á nýju þingi í september, og
jafnvel einnig í ríkisstjórn, og ör-
uggt er að þeir munu ekki þegj-
andi og hljóðalaust leyfa fyrri
bandamönnum að skemma fyrir
sér þetta tækifæri til að hafa
bein áhrif á stjórnun N-írlands.
FÖSTUDAGUR 21. ÁGÚST 1998 19