Morgunblaðið - 30.10.1998, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 30. OKTÓBER 1998
GRÆNLAND
MORGUNBLAÐIÐ
HLUTI fískiskipaflotiins. Miðbær Aasiaat í baksýn, en þar búa um 3.200 manns.
Jullur og
sleðar eru
ómissandi
atvinnutæki
Aasiaat er 3.200 manna bær á vestur-
strönd Grænlands. Arnór Ragnarsson var
þar á ferð í tilefni af opnum nýs flugvallar.
Hér segir frá bæjarbragnum eins og hann
kom honum fyrir sjónir og talað er við
frú Ane Hansen bæjarstjóra.
BÆRINN Aasiaat stendur við
Diskóflóann á vesturströnd
Grænlands. Hann er í miðj-
um kjarna fimm bæja sem standa
við flóann. Ibúarnir, um 3.200, eru
flestir Grænlendingar en eins og
víðst hvar á Grænlandi er nokkuð
um Dani sem oftar en ekki stjórna
fyrirtækjunum og eru í helztu
valdastöðum. í Aasiaat er bæjar-
stjórinn hins vegar mjög kraftmikil
kona, Ane Hansen, sem stjórnar
bænum af miklum myndarbrag.
Bærinn er gamall, fékk nafngift-
ina fyrir 235 árum, eða árið 1763.
Hann hefir alla tíð verið miðpunkt-
ur flutningsmiðlunar milli Norður-
og Suður-Grænlands. Aasiaat er
um 250 km norðan heimskauts-
baugs og getur því orðið kalt á
vetrum, eða allt upp í 30-40°C. Hins
vegar er staðviðrasamt þannig að
kólnun umfram það er ekki mikil. A
sumrin er oft ágætis hiti, svipað og
á Islandi og bjart, því sólin sezt
ekki allan sólarhringinn. Hvergi
var grasblett að sjá og engin tré
ólíkt því sem er á Suður-Grænlandi,
þar sem gróður er mikill.
Umfang bæjarins er ekki mikið.
Bæði er að nokkuð er um blokkar-
byggingar og svo hitt að það búa
margir í hverju húsi. Þá er mjög
dýrt að byggja og húsin eru vönduð
og vel einangruð en þau eru annað
tveggja rafmagns- eða olíukynt og
þetta veldur því að um 95% af öllu
húsnæði er í eigu opinberra aðila.
Islendingar nota venjulega 10 sm
einangrun í hús sín, en Grænlend-
ingar 15 sm. Byggingarstíllinn er
kassalaga og það er ekki auðvelt að
taka grunninn, því bærinn stendur
á glerhörðu granítbergi, sem ís-
lenzku flugvallarsmiðirnir hjá Is-
lenzkum aðalverktökum fengu svo
DÆMIGERÐ mynd úr gamla bænum. Tíu hunda gengi bíður þess að
flóann leggi og þeir dragi húsbónda sinn að safna björg í bú.
Qaanaaq
‘Nil (Tþule)
KALAAI.LIT
NUNAAT
(G R di NI. A N D). \ V:
Upernavik*
llloqqörtoormiut
*' ' ______II
Ummannaq*
Aasiaat
I—\
Sislmiut-
Maniitsoq
Nuuk«
(Godtháb)
Paamiut*
Narsarsuaq*':
l^JjíelMS KAJJ1§BA
• Tasiilaq Akureyri*
ÍSLAND
Keflavík
hressilega að takast á við. Það er
því margt sem veldur erfiðleikum
hjá þeim. Allar vatnslagnir eru ofan
jarðar og eru lagðar með hitaþræði
og mikið einangraðar. Sömu vanda-
málin eru í kring um skolp og sal-
emi. Þetta leiðir af sér að það eru
ekki öll hús með rennandi vatn held-
ur er vantshaninn úti á homi svipað
þeim brunahönum sem við þekkjum.
Ibúamir fara síðan með fötu út á
hom og ná sér í vatn. Salemis-
vandamálin em sýnu verri. Þar em
notaðir sérstakir kamrar þar sem
þeir hengja gula poka neðan á set-
una og svo þegar farið er að hækka
í pokanum er hann tekinn niður og
bundið fyrir og pokanum hent út í
götukantinn. Þar liggur hann þar til
bæjartarfsmennirnir koma og fjar-
lægja hann og fara með hann í svo-
kallaða súkkulaðiverksmiðju þar
sem úrganginum er eytt. Þá geta
lesendur gert sér í hugaijund
hvernig það er að jarðsetja nánustu
ættvini á þessum stað.
Hundar sem vinnudýr
Helzti atvinnuvegur bæjarbúa er
sjávarútvegur. Þeir veiða mikið af
rækju, krabba og grálúðu. Rækjan
og krabbinn em unnin í stónn verk-
smiðju, en grálúðuna flaka þeir og
hengja mikið upp og þurrka. Allt er
nýtt, því hryggurinn og hausinn er
líka þurrkað og það gefíð hundun-
um í bænum, sem eru hátt í 3.000.
Reyndar er mjög misjafnlega farið
með hundana. Þetta eru vinnudýr
og má oftast sjá á feldi þeirra
hvernig með þá er farið. Sumir
berja þá með plönkum og gefa þeim
lítið að éta. Þeir eru alltaf tjóðraðir
í járnkeðjum nema tíkumar þegar
þær era á lóðaríi, þá valsa þær um
bæinn og velja sér hvolpsföður.
Það er ekki hægt að ljúka um-
fjölluninni um hundana örðu vísi en
nefna morgunsönginn sem upp-
hefst í birtingu. Bærinn, sem ann-
ars er friðsæll, lifnar við, hundarnir
spangóla svo undir tekur og aðeins
þeir sem hagvanir em geta sofíð.
Mjög margir karlanna í bænum
eiga jullur eða smábáta sem þeir
nota yfir sumartímann. Þeir sigla á
þessum fleyjum með nokkuð sér-
stökum hætti. Þær eru allar með
litlum utanborðsmótor og þeir sigla
út flóann standandi. Þegar flóann
leggm- í nóvemberlok eru sleðarnir
teknir fram. Venjulega eiga þeir 2-
4 stærðir af sleðum. I styttri ferð-
irnar nota þeir minni sleðana og þá
4 hunda og síðan fjölgar hundunum
efth- því sem sleðinn stækkar. A
veturna fer veiðin fram í gegnum
vakh- og oftar en ekki er selur í afl-
anum þegar heim er komið. Margir
af stærri bátunum em með hval-
byssur sem smíðaðar em í skipa-
smíðastöðinni, en þessi stöð mun
vera sú eina sem smíðar slíkar
byssur á Grænlandi og mun hafa þó
nokkuð að gera við þessar smíðar.
Eitthvað mun vera veitt af hval í
Diskóflóanum og er hann bæði
borðaður nýr og þurrkaður.
Svipað verðlag
Verðlag á Grænlandi er gegnum-
sneitt svipað og á íslandi. Þó má
nefna að bensínið kostai- 2,80 dkr.
eða liðlega 30 kr. íslenzkar og olíu-
lítrinn 1.92 dkr. eða rúmar 20 kr.
Vöraúrvalið í kaupfélaginu (KNI),
sem er í eigu heimastjórnarinnar,
er svipað og í afskekktum bæ á ís-
landi. Þar ægir öllu saman, allt frá
saumnálum upp í stærstu hjóma-
rúm og ísskápa. Matvöruúrvalið er
sæmilegt, en mér þóttu tómatarnir
nokkuð dýrir, en stykkið kostaði um
30 krónur. Tímakaup verkamanns-
ins er hins vegar hærra en heima,
en lágmarkskaup á grænlandi er
liðlega 70 kr. danskar eða um 800
krónur. Þó að kaupið sé gott þá var
að heyra að þeir gleymdu stundum
að mæta í vinnuna. Hins vegar eru
þeir góðir verkmenn og náðu á ótrú-
lega skömmum tíma tökum á flókn-
ustu vinnuvélum.
Flestir bílarnir í bænum eru
díselbflar og þegar kaldast er em
þeir bara látnir ganga. Annars er
innstunga á flestum bílum sem
hangir út úr gijllinu, en þetta er
búnaður sem heldur vélinni volgri
yfir nóttina.
Fáir ferðamenn
Mjög fáir ferðamenn koma til
bæjarins, en búast má við að þar
verði breyting á með tilkomu nýja
flugvallarins sem Islenzkir aðal-
verktakar luku við nú fyrir nokkmm
dögum. Bærinn hefir reyndar tekið
nokkrum stakkaskiptum þau 3 ár
sem Islendingamir hafa verið í bæn-
um. Það má sem dæmi nefna að það
er aðeins eitt ár síðan Coca Cola
fékkst í verzluninni, en Jolly Cola
vai- allsráðandi. Þessi framþróun er
hins vegar ekki öll, því aðeins fæst
venjulegt kók en ekki sykurskert.
Grænlendingarnir létu vel af
samskiptum sínum við Islendinga,
en þau vom mjög farsæl. Fólkið á
Aasiaat er vinalegt og brosmilt.
Fyrirsjáanlegt er að það á eftir að
ganga í gegnum miklar breytingar
á næstu árum á tímum internetsins
og ótrúlega hraðrar framþróunar
sem nú gengur yfir Grænland. Sú
þróun minnir óneitanlega á íslenzkt
samfélag fyrir 20 ámm.
STIGAR liggja um alla byggðina, en þeir geta verið var-
hugaverðir í hálkunni. Þessi liggur út í gamla bæinn.
Morgunblaðið/Amór Ragnarsson
SÉÐ yfír höfnina í morgunhúminu.
ÞESSI íbúi hengdi listaverkin utan á húsið en ekki inn í
stofu eins og tíðkast hjá okkur.