Morgunblaðið - 30.10.1998, Side 35

+
34 FÖSTUDAGUR 30. OKTÓBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 30. OKTÓBER 1998 35 '

STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SENDIHERRA
TUNGUMÁLA
VIGDÍS Finnbogadóttir, fyrrverandi forseti Islands,
hefur verið útnefnd sem sérlegur sendiherra tungu-
mála hjá UNESCO, menningar- og vísindastofnun Sa-
meinuðu þjóðanna. Federico Mayor, aðalforstjóri stofn-
unarinnar, sagði að það hefði verið á grundvelli góðs
orðstírs Vigdísar að hún var valin í embættið en Vigdís
hefði unnið ötullega að varðveizlu og eflingu íslenzkunn-
ar.
Hlutverk Vigdísar verður að reyna að stuðla að varð-
veizlu tungumála í heiminum en samkvæmt mati
UNÉSCO eru þau um 6.000. Vigdís sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær að hætta væri á að þó nokkur fjöldi
þessara mála hverfi í haf á næstu árum. Starf sitt yrði
samt ekki einungis fólgið í að vinna að varðveizlu tungu-
mála heldur og því að benda á að tungumál geti skilið
milli þjóða jafnt sem sameinað þær, hún myndi því vinna
að því að fá þjóðir til að skilja verðleika tungumála ann-
arra þjóða.
Eins og Vigdís benti á skilja fáir betur en íslendingar
mikilvægi þess að tungumál lítilla samfélaga víki ekki fyr-
ir tungumálum fjölmennari þjóða. Það er því afar ánægju-
legt og þýðingarmikið fyrir baráttu íslendinga og ann-
arra fámennisþjóða fyrir stöðu og varðveislu tungu sinnar
að eiga fulltrúa í fremstu víglínu á þessu sviði.
HÓTEL í ALÞJÓÐLEGT
SAMSTARF
HÓTEL Saga og Hótel Island hafa gengið til sam-
starfs við alþjóðlegu hótelkeðjuna Radisson SAS,
sem er í eigu SAS-flugfélagsins. Engar breytingar verða
á eignar- og starfsmannahaldi hótelanna. Innan hótel-
keðjunnar Radisson SAS eru nú 84 hótel í 30 löndum og
18 hótel, þar á meðal þessi íslenzku, eru að bætast í hóp-
inn. Um áramót bætist því „Radisson SAS“ framan við
núverandi heiti hótelanna.
Með þessum breytingum fá hótelin alþjóðlegra yfir-
bragð. Þau þurfa að uppfylla gæðastaðla hótelkeðjunnar
bæði hvað snertir herbergi og veitingar og búningar
starfsfólksins verða eins og á öðrum Radisson SAS-hótel-
um. Á móti fá hótelin faglega ráðgjöf við stjórnun.
íslenzk hótel hafa hingað til ekki verið flokkuð eftir
neinum sérstökum gæðastaðli. Þau hafa t.d. aldrei undir-
gengizt stjörnugjöf eins og tíðkast um víða veröld. Inn-
ganga í alþjóðlegar hótelkeðjur getur því verið til mikilla
bóta, því að þá fær viðskiptavinurinn strax eitthvað til að
miða við og þar með vitneskju um gæði þess hótels, sem
hann ætlar að skrá sig á.
Það er engin spurning um það, að íslenzk fyrirtæki
hafa mikið gagn af því að taka þátt í alþjóðlegu samstarfi
sem þessu. Starfsmenn og stjórnendur læra ný vinnu-
brögð, öðlast nýja þekkingu og fá aukið aðhald. Þess
vegna er slíkt samstarf af hinu góða, hvort sem um er að
ræða hótelrekstur eða aðrar atvinnugreinar.
MENGUN OG
LÍKAMSRÆKT
MARGUR hefur eflaust orðið steini lostinn við lestur
fréttar hér í blaðinu í gær um mengun í heitum pott-
um heilsuræktarstöðva í Reykjavík. í níu af ellefu stöðv-
um reyndist vatn í pottum svo gerlamengað að það fór
langt fram úr viðmiðunum Hollustuverndar og Heilbrigð-
iseftirlits Reykjavíkur. Aðeins í tveimur stöðvum stóðust
pottarnir gæðakröfur. í vatni hinna fundust kólígerlar,
saurkólígerlar og/eða „pseudomonas“-gerlar, sem allir
geta valdið sýkingum, m.a. í eyrum og þvagfærum.
Heilbrigði, andlegt og líkamlegt, er dýrmætasta eign
sérhvers einstaklings. Flestir kosta því kapps um að
varðveita eigið heilbrigði, m.a. með líkamsrækt. Þeir hinir
sömu verða á hinn bóginn að geta treyst því þeir aðilar
sem selja þjónustu á þessu sviði standist gæðakröfur.
Gerlar af þessu tagi eiga ekki að finnast í heitum pottum.
Starfsmaður Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur segir og í
samtali við blaðið í gær að „samanburður við t.d. sund-
laugarnar sýni að vel er hægt að hafa þessi mál í góðum
farvegi“. Tafarlaust þarf úr að bæta og tryggja með við-
varandi eftirliti að gæðakröfum sé framfylgt.
Fimmtugasti og níundi aðalfundur Landssambands íslenskra útvegsmanna
Hinn þögli meiri-
hluti okkur sammála
EINS og oft áður hefur um-
ræða um málefni sjávarút-
vegsins verið mikil á opin-
berum vettvangi. Ef litið er
til þess góðæris sem við nú búum við
og að mestu leyti er frá sjávarútveg-
inum komið hefði verið ástæða til að
vænta þess að umræðan yrði jákvæð-
ari en raun er á,“ sagði Kristján
Ragnarsson, formaður LIU, er hann
setti aðalfund samtakanna í gær. „En
hvað veldur? Hin neikvæða umræða
hefur nær öll snúist um stjórnkerfí
fiskveiða, en einmitt það hefur orðið
til þess að hér hefur ríkt stöðugleiki í
efnahagslífinu og sjávarútvegurinn
hefur getað staðið undir auknum
kaupmætti án þess að grípa hafi
þurft til breytinga á gengi krónunn-
ar,“ sagði Kristján.
Kristján ræddi síðan um góða af-
komu þjóðarinnar, sem íyrst og
fremst yrði rakin til aukinnar verð-
mætasköpunar í sjávarútvegi. Hann
sneri sér síðan að stjórn fiskveiða og
sagði: „Sé litið til baka til upphafs
þess fiskveiðistjórnkerfis sem við bú-
um við í dag rifjast upp, að þá talaði
enginn um gjafakvóta eða sægreifa.
Hvað skyldi hafa valdið því? Skyldi
það ekki hafa verið vegna þess, að þá
var verið að skerða veiðiheimildir á
mikilvægustu fisktegundinni um
þriðjung? Þá sáu hvorki við né aðrir
hvernig væri unnt að halda skipum til
veiða nema kleift væri að sameina
veiðiheimildir. Þá hét það ekki kvóta-
brask. Þá var öllum ljóst að ekki yrði
unnt að komast út úr þeim erfiðleik-
um nema með minni sókn, sem leiða
myndi til endurreisnar stofnsins.
Þetta tókst og þá bregður svo við
að til andmæla kemur. Þegar íyrir
liggur að útvegurinn sjálfur hefur
hjálparlaust komist yfir þessa erfið-
leika vaknar andstaða við stjórnkerf-
ið. Þrátt fyrir samkeppni við ríkis-
styrktan sjávarútveg samkeppnis-
landa hefur útveginum sjálfum tekist
að hagræða með sameiningu veiði-
heimilda. Kostnaðurinn hefur allur
verið borinn af útveginum.
íslenskur sjávarútvegur er rekinn
Ræða Klristjáns
Ragnarssonar á
aðalfundi LÍÚ
á grundvelli markaðsbúskapar. Hann
er rekinn með lítilsháttar hagnaði en
alls staðar annars staðar er hann rík-
isstyrktur af almannafé."
Aðeins 2% af heimsmarkaði
sjávarafurða
„Við verðum að átta okkur á því að
við erum aðeins peð í alþjóðlegu við-
skiptaumhverfi með um 2% af heims-
markaði sjávarafurða. Það er í þessu
umhverfi sem við þurfum að berjast.
Húsmæðurnar úti í hinum stóra
heimi sem kaupa í matinn eru ekki
viljugar til þess að borga okkur
hærra verð fyrir afurðirnar en öðrum
nema þær séu betri, ferskari og heil-
næmari. Allt þetta hefur okkur tek-
ist. Hér kemur fjöldi sérfræðinga
víða að úr heiminum til að kynna sér
íslenskan sjávarútveg og stjórnkerfi
hans. Þeir ljúka upp einum munni um
að þetta sé best rekni sjávarútvegur
sem þeir hafi kynnst og stjómkerfið
það besta í heimi. Aðrir eru að leitast
við að taka það upp eftir okkur en
eiga á brattann að sækja vegna nei-
kvæðra o])inberra afskipta.
Hér heima er hin almenna umræða
neikvæð, þótt ég ætli að hinn þöguli
meirihluti skilji aðstæður okkar og sé
okkur sammála. Mikið af þeirri gagn-
rýni sem fram er sett er þvílíkar öfg-
ar að ekki er svaravert. Það áréttar
að ábyrgð okkar er mikil, að kynna
fyrir almenningi hve stjórnkerfi fisk-
veiða hefur skipt miklu máli fyrir af-
komu sjávarútvegsins og fyrir þjóð-
arheildina. Með réttu má ásaka okk-
ur fyrir að hafa ekki sinnt þessu sem
skyldi."
Pólitísk umræða
Þá ræddi Kristján hina pólitísku
umræðu um sjávarútveginn: „Meðan
sjávarútvegurinn gegnir jafn mikil-
vægu hlutverki og raun ber vitni
verður ávallt mikil umræða um helstu
málefni hans, eins og um þann lag-
aramma sem stjórnun veiðanna
byggist á. Eg upplifi það mjög oft að
þessi umræða þreytir ykkur og þið
viljið vera lausir við hana. Lífið er
hins vegar ekki svona auðvelt og við
verðum að vera reiðubúin að útskýra
sjónarmið okkar og viðhorf. Við upp-
lifum þessa dagana hiuta af þessari
umræðu þar sem ráðist er á stjórn-
kerfi fiskveiða eða krafist gríðarlegr-
ar gjaldtöku í foiTni auðlindaskatts.
Þarna skiptast hópar í tvennt þar
sem annar hópurinn segir að stjórn-
kerfið sé svo hagkvæmt að það rétt-
læti skattlagningu, en hinn hópurinn
segir að stjórnkerfið sé svo ranglátt
að það verði að afnema. Eins og alltaf
áður er ekkert lagt til um hvað skuli
koma í staðinn. Helst er þá rætt um
einhverja lítt útfærða sóknarstýr-
ingu.“
Verulegur ágreiningur
„Upp er kominn verulegur ágrein-
ingur innan raða vinstriflokkanna í
samrunaferli þeiira um gjaldtöku þar
sem landsbyggðarþingmenn hafa
lagst mjög gegn hugmyndinni. Þeir
gera sér réttilega grein fyrir að slík
gjaldtaka myndi skerða og skaða at-
vinnustarfsemina á landsbyggðinni,
sem á allt undir því að sjávarútvegur-
inn eflist. Þeir vita sem er að slíkar
hugmyndir um gjaldtöku verða ekki
seldar erlendum húsmæðrum með
hæiTa vöraverði.
Svo virðist sem gagnrýnin beinist
helst að því, að stjórnkerfið gefí þeim
sem kjósa að yfirgefa starfsgreinina
og afsala sér starfsréttindum óeðli-
lega góðan kost. Það byggist hins
vegar á því að annar eða aðrir út-
vegsmenn eru tilbúnir til að greiða
honum gjald fyrir aflaheimildir. Það
fé er ekki sótt til skattgreiðenda
heldur kemur úr greininni sjálfri.
Það er skrítið réttlæti sem fælist í
þvi að skattleggja þá sem greitt hafa
fyrir heimildirnar og eru áfram starf-
KRISTJÁN Ragnarsson, formaður LIÚ, setur aðalfund Lltí.
Morgunblaðið/Ásdís
andi í greininni í stað þeirra sem fjár-
munina fá og ákveða að yfirgefa
þennan starfsvettvang. Þetta er sjálf-
stætt skattalegt atriði sem útgerðin
hefur ekkert með að gera, en erfitt er
að sjá að aðrar reglur ættu að gilda í
þessu efni í sjávarútvegi frekar en
þegar aðilar hætta rekstri í iðnaði eða
verslun og fara með mikla fjármuni
frá þeim rekstri eins og nýleg dæmi
sýna.“
Kjaradeila sjómanna
Kristján fjallaði síðan um kjara-
deiluna við sjómenn. Sagði hann efn-
isatriði kjarasamninganna ekki mikil,
en áhrif kvótaþings væra þeim mun
meiri: „Með stofnun Kvótaþings átti
að upplýsa um viðskipti um veiði-
heimildir betur en áður. í reynd hef-
ur þetta verið þveröfugt. Aðeins
fyrstu dagana var upplýst hverjir
ættu viðskipti á þinginu en síðan var
lokað fyrir allar upplýsingar um það
efni. Svo virðist sem sú aðferð sem
beitt er á Kvótaþingi hafi tilhneig-
ingu til að þrýsta upp verði á veiði-
heimildum, en ekki var það yfirlýst
markmið í byrjun. Mjög auðvelt hefði
verið í eldra kerfi að óska eftir upp-
iýsingum um verð veiðiheimilda þeg-
ar flutningur er skráður hjá Fiski-
stofu og ná þannig þeim markmiðum
sem að var stefnt með Kvótaþingi í
stað þess að stofna til enn einnar rík-
isstofnunarinnar.
Nú liggur fyrir að af þeim 50 fyrir-
tækjum sem hæstu launin gi-eiða eru
29 útgerðarfyrirtæki og í 14 efstu
sætunum eru útgerðarfyrirtæki. Það
er þvi ljóst að sjómenn era best laun-
aðir allra stétta."
Endurskoða verður
launakerfí sjómanna
„Mikil þörf er á að endurskoða
launakerfi sjómanna. Hlutaskipta-
kerfið er farið að virka gegn endur-
nýjun fiskiskipaflotans og nauðsyn-
legi’i hagi’æðingu. Meðan því fæst
ekki breytt að fækkun manna leiði til
minni launakostnaðar vegna fjárfest-
inga í nýrri tækni sem leysa manns-
höndina af velli erum við á rangri
leið. Það sýnir best ósveigjanleika
forustu sjómanna þegar þeir fást ekki
ekki til að breyta því að launakostn-
aður í heild skuli hækka við fækkun
manna. Við umrædda lagasetningu í
vetur heyktist ríkissjórnin á að leið-
rétta þetta. Svona vitlaust Iaunakerfi
held ég að finnist ekki á nokkra
byggðu bóli.“
Þorsteini færðar þakkir
I lok ræðu sinnar vék Kristján að
því að Þorsteinn Pálsson sjávarút-
vegsráðherra myndi hætta afskiptum
af stjórnmálum, þegar þessu kjör-
tímabili lýkur í vor. „Ég veit að ég
mæli fyi-ir munn okkar allra þegar ég
færi honum þakkir fyi-ir árangursríkt
samstarf á liðnum nær átta áram.
Sérstaklega vil ég nefna eindregna
afstöðu hans til ábyrgrar fiskveiði-
stjórnunar og gegn nýjum álögum á
útgerðina í fonni auðlindaskatts. Því
fer fjarri að hann hafi verið okkur
sammála um alla hluti og dró mest í
milli okkar og hans í afstöðu til lausn-
ar þeirrar kjaradeilu sem við áttum í
sl. vetur. Það verður ekki erft og við
óskum honum alls hins besta á þeim
starfsvettvangi sem hann kýs að velja
sér að loknum starfsdegi í sjávarút-
vegsráðuneytinu," sagði Kristján
Ragnarsson.
Afkoma í sjávarútvegi
Horfur góðar þrátt
fyrir blikur á lofti
ÞEGAR horft er til framtíðar má sjá
ýmsai’ blikur á lofti. Reyndar er
óvenju mikil óvissa um framtíð efna-
hagsmála heimsins vegna alvariegrar
stöðu efnahagsmála í A-Asíu og í Rúss-
landi. Þessir markaðir skipta nokkra
fyi’ir íslenskan sjávarútveg en þangað
fóru tæplega 15% af sjávarvöruútflutn-
ingnum á árinu 1997,“ sagði Friðrik
Már Baldursson, forstjóri Þjóðhags-
stofnunar, á aðalfundi LIÚ.
Friðrik fjallaði um afkomu sjávarút-
vegsins og hafði þetta um horfurnar
að segja: „Þessir markaðir skipta
miklu máli fyrir einstaka afurðaflokka
eins og frysta loðnu, karfa, rækju í
skel og síld. Ekki er gott að segja fyrir
um framþróun efnahagsmála í A-Ásíu
og Rússlandi. Ekki er að sjá að efna-
hagssamdrættinum sé að Ijúka en ekki
er heldur líklegt að efnahagssamdrátt-
urinn í þessum heimshluta leiði til
samdráttar í V-Evrópu og N-Ameríku
þar sem mikilvægustu markaðirnir
fyrir íslenskar sjávarafurðir eru. Þess-
ir síðasttöldu markaðir hafa leitt verð-
hækkanir á botnfiskafurðum og fleiri
sjávarafurðum á undanfornum 12
mánuðum.
Gæti haft óbein áhrif
Þótt efnahagssamdrátturinn í A-As-
íu og Rússlandi hafi ekki haft mikil
bein áhrif á íslenskan sjávai’útveg, þá
gæti hann haft mikil óbein áhrif. Þær
þjóðir sem byggja þessi svæði neyta
mikils sjávarfangs og gæti minni eftir-
spurn á þessum mörkuðum leitt til
verðlækkana á mörkuðum í V-Evrópu
og N-Ameríku. Það verður þó að telj-
ast frekar ólíklegt að eftirspurn þess-
ai’a þjóða eftir sjávarafurðum minnki
mjög mikið, enda hafa þær mjög
sterkar hefðir fyrir neyslu sjávar-
fangs. Þess ber að gæta í þessu sam-
hengi að þrátt fyrir efnahagserfiðleika
nú, eru þjóðartekjur á mann í Japan,
sem er langmikilvægasti markaður-
inn, enn mjög háar.
Þær verðhækkanir sem orðið hafa á
síðustu 12 mánuðum orsakast annars
vegar af aukinni eftirspurn og hins
vegar af minna framboði. Veruleg
minnkun hefur orðið á framboði á
þorski vegna minni afla úr Barentshafi
og svo virðist sem framboð á öðrum
botnfiskafurðum hafi heldur dregist
saman, birgðir á helstu mörkuðum eru
litlar og verð hækkar. Engar áþreifan-
legar vísbendingar eru um að þetta
ástand muni breytast á næstunni.
Þrátt fyrir miklar verðhækkanir und-
anfarna mánuði er raunverð sjávaraf-
urða enn mun lægra en það var á ár-
unum 1990-1991 þegar raunverðið var
hæst.
Verð á mjöli og lýsi hefur verið
mjög hátt að undanförnu. Helstu
ástæður þessa háa verðs era annars
vegar aukin eftirspurn eftir þessum
afurðum til nota í fiskeldi og minna
framboð frá S-Ameríku þar sem heit-
sjávarstraumurinn E1 Ni~no hefur
haft mikil áhrif á allt lífríkið. Venju-
lega er reiknað með því að það taki líf-
ríkið á þessu svæði 1-2 ár að jafna sig
eftir E1 Ni~no. Það er því ástæða til
að ætla að verð á mjöli og lýsi verði
hátt enn um sinn.
Lækkandi rækjuverð
og minni kvóti
Verð á pillaðri rækju hefur heldur
verið að lækka síðustu mánuðina,
rækjukvótinn hefur einnig verið að
minnka og aflabrögð farið versnandi.
Þetta er í samræmi við spár sérfræð-
inga um afleiðingar þess að þorsk-
stofninn myndi stækka. Þessi þróun
mun væntanlega gera afkomu í veið-
um og vinnslu á rækju erfiða en stærri
þorskstofn mun hins vegar bæta af-
komu botnfiskveiðanna mikið. I
skýrslu vinnuhóps um nýtingu fiski-
stofna frá 1994 var áætlað að rækju-
aflinn myndi minnka niður í 20-30 þús.
tonn samfara því að þorskstofninn
næði kjörstærð og þorskaflinn ykist í
350 þús. tonn.
Þótt nokkrar blikur séu á lofti varð-
andi afkomu einstakra greina eins og
rækjuvinnslu, síldarsöltunar og síldar-
og loðnufrystingar og þrátt fyrir
nokkrar kostnaðarhækkanir innan-
lands á næstunni, þá virðast horfur
nokkuð góðar hvað varðar afkomu ís-
lensks sjávarútvegs í heild,“ sagði
Friðrik Már Baldursson.
Þorsteinn Pálsson um fiskveiðistjórnun á Islandi
Sj ávarútvegurinn þarf
ekki að óttast kollsteypu
ÞAÐ er mín niðurstaða að við mun-
um á komandi árum og í byrjun
nýrrar aldar halda áfram að byggja
nýtingarstefnu okkar á meginreglunni
um sjálfbæra þróun. Að við munum
halda áfram að stjórna veiðunum efna-
hagslega á grandvelli markaðskerfis-
ins og að í hinu alþjóðlega umhverfi
muni erlendar þjóðir í vaxandi mæli
líta til íslands sem fyi’irmyndar um
fiskveiðistjórnun," sagði Þorsteinn
Pálsson, sjávarútvegsráðherra, í
ávarpi sínu á aðalfundi LÍÚ í gær.
Þorsteinn kom víða við í ítarlegri
ræðu. Hann rakti sögu kvótakerfisins
og þróun þess, kjaradeilu sjómanna og
útvegsmanna síðastliðinn vetur og
lausn hennar og fór yfir kosti núver-
andi fiskveiðistjórnunar. Taldi víst að
kvótakerfið yrði áfram við lýði lítið
breytt og skattlagning á sjávarútveg-
inn yrði ekki aukin. Hann taldi hverf-
andi líkur á því, kæmust núverandi
stjórnarandstæðingar til valda í sjáv-
arútvegsráðuneytinu að loknum al-
þingiskosningum í vor, að þeir treystu
sér til að beita sér fyrir veigamiklum
breytingum á núverandi fiskveiði-
stjórn.
Hagsmunaágreiningur eðlilegur
Þorsteinn sagði að mikill ágreining-
ur hefði verið um sjávarútvegsmál.
„Býsna mikið hefur farið fyrir þeirri
umræðu um nokkurn tíma,“ sagði Þor-
steinn. „Aflahlutdeildai’kerfið hefur
verið gagnrýnt. En hvers vegna eru
allar þessar deilur? Svarið við því er í
sjálfu sér einfalt. Það er mjög eðlilegt
að það komi upp og sé viðvarandi og
ríkjandi ákveðinn hagsmunaágrein-
ingur. Við eram að fjalla um leikreglur
sem lúta að stjórnun veiða úr tak-
markaðri auðlind. Það geta ekki allir
átt þess kost að stunda fiskveiðar af
líffræðilegum ástæðum. Þess vegna er
nauðsynlegt að setja leikreglur.
Það vilja fieiri komast að, ekki sízt
þegar vel gengur. Við búum við mark-
aðskerfi sem felui’ það í sér, að þeir,
sem vel vegnar, halda áfram, einhverj-
ir fara halloka og ágreiningurinn er
fyrst og fremst fólginn í því að þeir,
sem utan við standa eða hafa farið
halloka á grundvelli markaðskerfisins,
setja fram hugmyndir um nýjar leik-
reglur til að styrkja stöðu sína á
kostnað annan-a. í reynd er hér um að
ræða ágreining milli þeirra sem vilja
almennar leikreglur mai’kaðskerfisins
eða sértækar lausnir fyrir einstaka
hagsmunahópa eða einstök útgerðar-
félög eða einstakar byggðir.
Það er öllum Ijóst að stjórnkerfi
sem á að byggjast á pólitísku mati á
sérþörfum einstakra aðila í atvinnu-
grein getur aldrei skilað þeim efna-
hagslega árangri, sem íslenzka þjóðin
gerir kröfu til að sjávarútvegurinn
skili. Það er ekkert óeðlilegt við það að
þessir hagsmunaárekstrar komi fram í
umræðunni um sjávarútvegsmálin.
Við eigum bara þessa tvo kosti. Að
fara eftir leið almennra leikreglna á
gi’undvelli markaðsskipulags eða fara
inn í handstýringu stjórnmálamanna,
sem meta sérþarfir einstakra hópa í
dag og á morgun og kostar það að við
þurfum að stíga til baka í lífskjörum.
Þetta eru þeir kostir sem við stöndum
frammi fyrir. Þó ýmsir gerist formæl-
endur fyi-ir því að breyta eigi leikregl-
unum til að koma til móts við þennan
sérhagsmunahópinn í dag og hinn á
morgun, þá er það svo að sérhagsmun-
ir þessara hópa eru svo ólíkir, að menn
geta aldrei búið til samstæðar leik-
reglur, sem koma til móts við þarfir
þeirra allra. Þess vegna er það að í
allri þessari umræðu hefur enginn
komið fram með heildstæðar tillögur,
sem valkost á móti aflahlutdeildar-
kerfinu.
Þröngir hagsmunir
Það er engin tilviljun. Það er ein-
faldlega vegna þess að upphrópanirn-
ar, sem við verðum vör við í umræð-
unni, eru andsvar við svo þröngum
hagsmunum í dag og öðrum á morgun,
að samnefnai’inn verður ekki til. Ef
menn ætla sér síðan að fela stjórnvöld-
Morgunblaðið/Ásdís
ÞORSTEINN Pálsson, sjávarútvegsráðherra, slær á létta strengi með
Kristján Ragnarssyni, formanni LÍtí, við upphaf fundarins í gær.
um að starfa á slíkum grundvelli, þar
sem þau hafa umboð til þess að mæta
þessum ólíku þörfum með breyttum
reglum frá einum degi til annars, þýðir
það ekkert annað en efnahagslega
stöðnun eða hnignun. Það þýðir ekkert
annað en að menn viðurkenna að þeir
ætla sér ekki að ná þeim efnahagslega
ái’angri, sem þjóðin kallar eftir. Ég hef
engan stjómmálamann heyrt lýsa því
yfir að hann vilji taka ábyrgð á slíkum
breytingum.“
Engar heildstæðar tillögur
um annað kerfl
Þorsteinn fór síðan yfir þrjá megin-
þætti fiskveiðistjórnunarinnar og
sagði þá: „Þegar við horfum á efna-
hagslegan árangur af þessu kerfi og
reynum að átta okkur á hvort sú um-
ræða, sem hefur farið fram að undan-
fórnu, muni leiða til bi’eytinga, þegar
við göngum inn í nýja öld, er niður-
staða mín sú, í Ijósi þess að enginn
hefur sett fram heiidstæðar tillögur
■JLír
um annað kerfi, enginn hefur komið
fram og sagzt vera reiðubúinn til að
fylgja stóryrðum eftir um breytingar
á þann veg að dragi úr lífskjörum
þjóðarinnar, að í öllum grundvallarat-
riðum muni menn halda áfram með
aflahlutdeildarkeifíð sem uppistöðu í
hinni hagfræðilegu fiskveiðistjórnun á
Islandi. Jafnvel þótt pó’itískir and-
stæðingar núverandi stjórnvalda
kæmust í stjórnarráðið að loknum
næstu kosningum, ýmsir aðilar sem
hafa tekið stórt upp í sig í þessum efn-
um, þá á ég ekki von á því að neinn
þeirra, setjist hann í stól sjávarútvegs-
ráðherra, muni treysta sér, þegai’ á
hólminn er komið, til að taka ákvarð-
anir, sem veikja rekstrarlega stöðu at-
vinnugreinarinnar og rýra lífskjörin í
landinu. Þess vegna munu menn halda
áfram á þessari braut og ég held að
sjávarútvegurinn þurfi ekki að óttast
að það verði kollsteypa að því er varð-
ar þessi grundvallaratriði,“ sagði Þor-
steinn Fálsson.
Menntanefnd LÍÚ segir átaks þörf í menntunarmálum
Leggur til stofnun
sj álfseignar stofnunar
MENNTANEFND LIU hefur
lagt til að LÍÚ taki þátt í að
stofna sjálfseignarstofnun sem hef-
ur það að markmiði að mennta
starfsfólk í sjávarútvegi. Formaður
nefndarinnar segir útgerðarmenn
verða að gera sér grein fyrir mikil-
vægi menntamála innan greinar-
innar.
Á aðalfundi LIÚ í fyrra var skipuð
nefnd til að móta hugmyndir um
með hvaða hætti sjávarútvegur gæti
eflt og styrkt nám og menntun innan
atvinnugreinarinnar. Guðmundur
Kristjánsson útgerðarmaður er for-
maður nefndarinnar og kynnti hann
hugmyndir hennar á aðalfundinum í
gær. Guðmundur sagði ljóst að ekki
hefði verið stutt markvisst við nám
um veiðar og vinnslu í sjávarútvegi.
„í mínum huga er núverandi tómlæti
útvegsmanna gagnvart menntamál-
um sjávarútvegsins alvarlegt. Ann-
aðhvort ýta menn vandanum á und-
an sér vísvitandi, dæma þessi mál
léttvæg eða einfaldlega gera sér
ekki grein fyrir umfangi vandans.
Því miður er engin skyndilausn til á
því hvernig leysa á menntunar-
vandamál sjávarútvegsins. Ef LIÚ
ákveður að vera beinn þátttakandi í
Námsskrá
vélstjóra og
stýrimanna verði
endurskoðuð
menntun sjómanna mun það kosta
mikla vinnu fyrir samtökin og mikla
fjármuni. Það er einnig nauðsynlegt
að útvegsmenn sjálfir sýni málefn-
inu áhuga,“ sagði Guðmundur.
Áhugi á Akureyri
Menntanefndin lagði til að samtök
útvegsmanna tækju þátt í stofnun
sjálfeignarstofnunar sem stuðlaði að
menntun innan sjávarútvegsins.
Guðmundur nefndi að vel kæmi til
greina að sjálfseignarstofnun að
þessu tagi yrði staðsett á lands-
byggðinni og þegar væri mikill áhugi
á Akureyri fyrir slíku. Nefndin lagði
til að ráðinn yrði starfsmaður sem
vinna myndi að grunnvinnu fyrir
samtökin en einnig væri nauðsynlegt
að stjórn og framkvæmdastjóri LIÚ
komi náið að þessari vinnu. Guð-
mundur sagði í ræðu sinni að mikil-
vægt væri að sterkur bakhjarl stæði
að þessu námi og nauðsynlegt að
samtökt atvinnurekenda í sjávarút-
vegi komi að því.
Nefndin lagði ennfremur til að
LIÚ beitti sér fyrir því að námsskrá
vélstjóra og stýrimanna yrði endur- „
skoðuð þannig að námið yrði mark-
vissara fyrir sjávarútveginn og fært
nær breyttu rekstarformi íslenskra
fiskiskipa. Guðmundur benti á í
ræðu sinni að töluvert hafi dregið úr
aðsókn í Stýrimannaskólann og Vél-
skóla Islands. Á sama tíma hafi
fjöldi stöðugilda skipstjórnarmanna
verið næstum óbreyttur og stöðu-
gildum 4. stigs vélstjóra fjölgað.
Sagði Guðmundur að ef svo héldi
fram sem horfði gætu útgerðarmenn
lent í erfiðleikum með að manna skip
sín á næstu árum. ^
Á fundinum í gær var skipað í um-
ræðuhópa sem meðal annars mun
fjalla um tillögur menntanefndarinn-
ar í dag. Ennfremur verður í um-
ræðuhópunum fjallað um Kvótaþing
íslands og Verðlagsstofu skiptaverð
og umhverfismál. Þá mun Halldór
Ásgi’ímsson utanríkisráðherra flytja
erindi um fiskveiðistjórnun í fram-A
tíðinni.