Morgunblaðið - 02.12.1998, Blaðsíða 64

64 MIÐVIKUDAGUR 2. DESEMBER 1998
MORGUNBLADIÐ
FÓLK í FRÉTTUM
Forvitnilegar bækur
Forvitnilegar bækur
NICHOLAS EVANS HOFUNDUR HESTAHVISLARANS
skottinu
„The Lady In The Car With Glasses
And A Gun“ B/lferð konunnar með
gleraugun og byssuna eftir Sé-
bastien Japrisot 233 blaðsíður Har-
vill Press, London, árið 1998 Mál og
menning 1.315 krónur.
Árið er 1966. Dany Longo er ljós-
hærð, ung og lagleg stúlka sem
vinnur sem ritari í París. Dag
einn keyrir hún yfírmann sinn og
konu hans út á flugvöll í bíl
þeirra, glænýjum, hvítum Thund-
erbird. Gripin stundarbrjálæði
skilar Dany ekki bílnum eins og
hún átti að gera heldur keyrir
suður á bóginn og ákveður að
skvetta aðeins úr klaufunum.
Undarlegir hlutir fara fljótlega að
gerast.
Fólk sem hún hefur aldrei séð
áður þekkir hana og heldur því
fram að hún hafi aðeins sólar-
hring áður verið á stöðum sem
hún hefur aldrei komið á áður,
keyrandi þennan sama hvíta
Thunderbird. Sífellt fleira bendir
til þess að hún sé ekki ókunnug
um þessar slóðir og þegar hún
fínnur lík í skottinu á bílnum fer
hún að efast um geðheilsu sína og
óttast um líf sitt.
Þetta er alveg óskaplega
skemmtileg spennusaga sem
heldur dampi allan tímann og
gengur snilldarlega upp. Dany
segir sjálf söguna af því hvernig
ferðin breytist smám saman í full-
komna martröð. Þessi áþreifan-
lega nálægð við aðalpersónuna og
sálarKf hennar gerir söguna
óvenjulega og virkilega spenn-
andi. Þetta er mjög smart og
spennandi saga sem hefur klass-
ískt yfírbragð í anda Hitehcock
mynda.
Elsa Eiríksdóttir
ROBERT Redford og Kristin Scott-Thomas í hlutverkum sínum í Hestahvíslaranum.
Fúll út í gagnrýnend-
ur en selur grimmt
pK
ÞEGAR rithöfundurinn Nicholas
Evans var að ljúka við nýjustu bók
sína velti hann því fyrir sér livort
hann ætti að tileinka hana gagn-
rýnandanum sem dæmdi fyrstu
bók hans „Hestahvíslarann“ sem
„væmið rusl“. Nú, þegar Hesta-
hvíslarinn hefur selst í yfír 13
núlljónum eintaka og gerð hefúr
verið eftir bókinni kvikmynd með
Robert Redford, er Evans nokkuð
sama hvað gagnrýnendur segja
um verk hans.
En þrátt fyrir að það séu þrjú ár
siðan bókagagnrýnandi New York
Times birti afar neikvæðan dóm
um Hestahvíslarann getur Evans
ekki gleymt gagnrýnandanum sem
sagði að frumraun hans á bók-
menntasviðinu væri „ruslahaugur
hugmynda fengnum úr gömlum
kvikmyndum og lélegum bókum“.
Hellir eitri úr pennastaf
„Hún heitir Michiko Kakutani
og ég hef gert mér rnjög ákveðnar
hugmyndir um hana og líf henn-
ar,“ segir Evans. „Eg sé hana fyrir
mér þar sem hún situr alvarleg á
svip í tómlegri „minimalískri" íbúð
á Manhattan og hellir eitri úr
pennastaf sínum á pappír,“ segir
Evans og hlær að tiihugsuninni.
„Það niunaði engu að ég myndi
tileinka henni nýju bókina. En það
var frábær tilfinning að aðeins
viku eftir að hún birti eitraðan
dóm sinn í New York Times fór
Hestahvíslarinn í efsta sæti bóka-
sölulista sama blaðs.“
Evans segir að sögusagnir hafi
farið af stað eftir dónúnn í New
York Times að allir gagnrýnendur
hefðu hatað bókina en lesendur
fellt allt annan dóm. Hann vill
leiðrétta þennan misskilning.
„Það voru nokkrir slæmir
dómar sem bókin fékk en líka
: nokkrir frábærir. Hins vegar
1 man fólk bara eftir þessum
eina dómi sem birtist í New
York Times, því blaðið hefur
þvílík ógnaráhrif á bók-
menntamafíuna í þessu landi.“
Evans er svekktur út í gagnrýn-
andann því hann segir að hún
hafi ekki gert sér grein
fyrir hvaða áhrif
dóniur hennar hefði, „hún leit á
dómiim sem persónulega æfingu í
kaldhæðni".
Gagmýnandinn Kakutani, sem
hefur unnið til Pulitzer-verðlauna
fyrir bókagagnrýni sína, fannst
Hestahvíslarinn svo hræðileg bók
að hún lagði til í dómi sínum að á
forsíðunni væri mynd af ítalska
vöðvatröllinu Fabio, sem hefur ver-
ið fyrirsæta á forsíðum ljölmargra
bandarískra ástarsagna.
Nicholas Evans skaust upp á
stjömuhimininn þegar fyrsta bók
hans, Hestahvíslarinn, náði metsölu
og hann fékk átta milljónir dollara
fyrir útgáfu- og kvikmyndaréttinn,
þrátt fyrir að bókin hlyti engin
húrrahróp frá gagnrýnendum.
Evans gefur það skýrt til kynna að
fyrirlitning gagnrýnenda á honum
sé gagnkvæm.
„Mér er alveg sama þótt þeim líki
ekki bókin. Þegar allt kemur til alls
er það dómur lesenda sem máli
skiptir, og ég get þakkað Guði fyrir
að þeim líkaði bókin.“ Það er
kamiski eins gott að Evans sé kom-
inn með þetta æðruleysi gagnvart
dómum gagnrýnenda, því nýja bók-
ina hans „The Loop“ er að fá svip-
aða útreið hjá gagnrýnendum og
Hestahvíslarinn.
Fjörinu
áfátt í stflnum?
Gagnrýnandinn Craig Nova
skrifaði í Washington Post að „best
væri að lýsa stflbrögðum bókarinn-
ar með því að segja að þau væm
„Prozac-prósi“,„ svo greinilegt er
að honum hefur fundist fjörinu
heldur áfátt í stflnum, enda Prozac-
lyfið eitt helsta geðdeyfðarlyf
Bandaríkjamanna í dag.
I nýju bókinni heldur Evans sig á
gamalkunnum slóðum, því hann er
ennþá að kanna vestrið sem virðist
sitja í honum eftir kúreka- og
indíánaleiki æskunnar. I nýju bók-
inni víkja hestamir fyrir úlfum í at-
burðarás sem gerist í litlum bæ í
Montana. Gagnrýnendur virðast
sammála um að persónur Evans séu
flatar týpur sem tala í klisjum, en
þrettán milljónir lesenda fyrri bók-
ar Evans munu eflaust ekki vera á
sama máli.
Á meðan Evans kynnti sér efnivið
fyrri bókar sinnar kynntist hann
manni sem hafði rannsakað úlfa í
tuttugu ár. Þegar liann hóf rann-
sóknarvinnu við nýju bókina tók
hann þátt í því rannsóknarverk-
efni að laða að úlfa til að sefja á
þá hálsólar með senditækjum. Þann
starfa segir Evans ekki vera fyrir
viðkvæmar sálir. „Beitan sem notuð
var til að laða úlfana að er sú
ógeðslegasta sem ég hef nokkurn
tíma fundið lyktina af,“ segir
Evans. „Beitan er búin til úr úldn-
um hreysiketti og geijuðum innyfl-
um sléttuúlfs. Menn lágu nánast í
yfirliði yfir hryllilegri lyktinni, en
úlfamir virðast dragast að henni af
einhverri ástæðu sem ég get ekki
skýrt.“
Okkar maður í París?
Ef örlögin hefðu ekki gripið í
taumana fyrir nokkriun árum gæti
verið að Evans hefði aldrei notið
þeirrar sælu að laða að sér úlfa
með daunillri beitu. Á sínum tíma
þráði Evans ekkert heitar en verða
fréttamaður við Reuter-fréttastof-
una, en hann klúðraði atvinnuvið-
talinu. „Eg sagði að ég kynni
frönsku til að liðka fyrir starfs-
möguleikum. Ekki fór betur en svo
að ég fékk þá í hendumar Le
Monde og var sagt að þýða blaðið!“
I stuttu máli gekk sú þýðing afar
illa og Evans fékk vinnu við tíma-
ritið Newcastle Evening Chronicle
og svo fékk hann framleiðenda-
stöðu við sjónvarpsþáttinn „The
Southbank Show.“
Þegar níundi áratugurinn gekk í
garð var Evans heldur óhress með
stöðu sína. Framleiðandastarfið
gekk brösuglega og hann hafði
ekki komið neinu frá sér í þijú ár.
Nálægt gjaldþroti ákvað hann að
setjast niður og skrifa bók og af-
raksturinn var Hestahvíslarinn.
Evans segir að nýja bókin muni
ekki fara á hvíta tjaldið jafn fijótt
og Hestalivíslariim, því „hún verð-
ur að lifa sem bók fyrst“. Sú
ákvörðun Evans gæti þó allt eins
tengst þeirri staðreynd að Robert
Redford, sem leikstýrði og lék aðal-
hlutverkið í Hestahvíslaranum, ger-
breytti endi sögunnar í myndinni.
En óháð því hvort
fleiri bækur Evans
rata á hvíta Ijaldið
segist hann vera
ánægður með að
hafa fundið sér sinn
stað í tilverunni.
„Hestahvíslar-
inn breytti auð-
vitað lífi nnnu að
mörgu leyti, en
það sem bókin
gerði fyrir mig
fyrst og fremst
var að sýna
mér hvaða
starfsvett-
vang ég
hefði átt að kjósa
fyrir löngu.“
Ekki
þurrt
fræðamál
100 myndir sem þú hefur aldrei
heyrt um áður eftir David N. Meyer.
204 bls. St. Martin’s Griffin, New
York, árið 1997. Eymundsson. 1.495
krónur.
ALDREI hefur mig langað meira
út á myndbandaleigu heldur en
eftir lestur þessarar bókar. Meyer
hristir fram úr erminni 100 sígild-
ar myndir og þótt deila megi um
valið á sumum þeirra er úi'valið
fjölbreytilegt og úr öllum geirum
kvikmynda.
Meyer flokkar myndirnar niður
í vestra, gamanmyndir, drama,
hrollvekjur, vísindaskáldskap,
rómantík, stríðsmyndir, listrænar
myndir, erlendar myndir (utan
Bandaríkjanna), heimildarmyndir,
rokkmyndir og sígildar myndir.
Hann leggur þó áherslu á að allar
listrænar myndir í bókinni hafí
skemmtanagildi og að allar
skemmtilegar myndir séu listræn-
ar.
Þegar maður rennir augunum
yfír þær 100 myndir sem fjallað er
um í bókinni eru þar vissulega
ótrúlega margar sem maður hefur
aldrei horft á. I upphafi hafði ég
velt því fyrir mér hvern höfundur-
inn þættist vera að ávarpa í titli
bókarinnar, fannst hann kok-
hraustur en komst svo að því að
ég var einn þeirra sem titillinn er
tileinkaður. Sjálfsagt eru þeir ein-
hverjir kvikmyndaspekúlantarnir
sem hafa séð allar þessar myndir,
en þeir verða að átta sig á að bók-
in er ekki skrifuð fyrir þá.
Höfuðkosturinn við bókina er
hvað hún er vel og skemmtilega
skrifuð. Ekki er lagt mikið upp úr
þurru fræðamáli heldur er um-
fjöllun um hverja mynd aðgengi-
leg, skemmtileg og varpar nýju
ljósi á hana jafnvel þótt maður
hafí séð hana áður. Síðast en ekki
síst er textinn drýgður með for-
vitnilegum fróðleik frá gerð
myndarinnar eða um höfunda
hennar. Bók sem þjónar sínum til-
gangi.
Pétur Blöndal
er