Morgunblaðið - 16.12.1998, Blaðsíða 4

4 MIÐVIKUDAGUR 16. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Vatn úr bilaðri aðrennslispfpu frá Árbæjarlóni veldur tjóni í Elliðaárdalnum
Jarðskjálfti
gæti hafa
veikt lögnina
fyrr í haust
STJÓRNENDUM Rafmagnsveitu
Reykjavíkur er það hulin ráðgáta
hvers vegna kílómetra löng að-
rennslispípa, sem flytur vatn að El-
liðaárstöð, sprakk seint á mánu-
dagskvöld með þeim afleiðingum að
mikið vatnsflóð myndaðist á Raf-
stöðvarvegi og í Elliðaánum. Að
sögn Gunnars Aðalsteinssonar,
rekstrarstjóra Raímagnsveitu
Reykjavíkur, gæti hugsast að jarð-
skjálftarnir í haust hafi veikt píp-
una.
Pípan lét ekki undan vegna ald-
urs, því endingartími hennar er 50
ár, en hún hafði verið í notkun í 20
ár. Hún er 2 metrar í þvermál og er
hulin hálfs metra jarðlagi. Pípan
var full af vatni, þegar hún sprakk,
en vanalega renna 12 rúmmetrar af
vatni á sekúndu um pípuna á dag-
inn þegar starfsemi er í rafstöðinni.
Vegna fallhæðar, sem er 40 metrar,
myndaðist mikill þrýstingur þegar
gat kom á pípuna og stóð vatns-
strókur upp úr henni.
Myndi gisna í
mikilli hreyfingu
„Við fengum sérfræðinga, sem
voru við hönnun pípunnar, til að
meta tjónið fyrir okkur og sömu-
leiðis að leita orsaka á því hví hún
sprakk,“ sagði Haukur Pálmason
aðstoðarrafmagnsstjóri. Haukur
segir að ekki sé útilokað að pípan
hafi laskast í jarðskjálftum í haust,
en ómögulegt sé að segja nokkuð til
um það fyrr en sérfræðingarnir
skila niðurstöðum sínum. „Pípan er
úr tré og getur þolað þó nokkra
sveigju og á ekki beinlínis að vera
hætt þótt hún hreyfist aðeins, en
hún þolir ekki mikla hreyfingu.
Hún er girt eins og tunna og myndi
gisna og fara að leka í mikilli hreyf-
ingu.“
Vatnsflaumurinn gróf undan píp-
unni og við það seig hún og brotnaði
15-20 metrum ofan við staðinn þar
sem fyrst fór að leka úr henni.
Vatnsflaumurinn gróf meira en
mannhæðardjúp og 10-15 metra
breitt gljúfur frá pípunni niður að
Elliðaánum og gróf einnig í sundur
malbikaðan veg, sem liggur upp að
félagsheimilinu. Flestallt sem varð
fyrir flaumnum á leiðinni niður að
Elliðaánum sópaðist burt, þar á
meðal gróður og tré og ljósastaur
losnaði upp, sem stóð við malbikað-
an göngustíg. Tjónið er ekki fullmet-
ið, en Ijóst er á ummerkjum að það
hleypur á milljónum.
Nokkrir mánuðir uns
viðgerð lýkur
Unnið var að bráðabirgðaviðgerð-
um á veginum í gær og einnig þarf
að gera við háspennustrengi sem
liggja samsíða pípunni. „Þetta gerð-
ist á örfáum mínútum," sagði Gunn-
ar Aðalsteinsson, sem var á vett-
vangi í gær. „Allur jarðvegur var
hvítskúraður niður á klöpp og þetta
kom okkur á óvart því rörið átti
þrjátíu ár eftir af endingartíma sín-
um.“ Pípan er stórskemmd á 20
metra kafla við félagsheimili Raf-
magnsveitunnar. Nokkrir mánuðir
munu líða þangað til búið verður að
gera við hana.
Elliðaárstöð verður því ekki
starfandi þann tíma, en rafmagns-
notendur munu ekki finna fyrir
skorti á rafmagni því Rafmagns-
veitan hefur orkusamning við
Landsvirkjun, sem lætur veitunni í
té þau 3,2 megawött, sem er af-
kastageta stöðvarinnar.
Neðar í Elliðaárdalnum gætti
áhrifa vatnsflaumsins þar sem vatn
flæddi inn í rafstöðvarhúsið og olli
minniháttar skemmdum.
Vatnið upp
fyrir hjólbarða
Strætisvagn á leið 15 frá SVR,
sem ók um Rafstöðvarveg rétt eftir
miðnætti, bilaði þegar vatn frá píp-
unni flæddi inn á vél vagnsins og
var ekki hætt á annað en öxuldraga
hann á verkstæði. Sigurður Guð-
laugsson vagnstjóri sagðist ekki
hafa orðið vatnsins var fyrr en um
seinan og því ekið út í flauminn.
Náði vatnið upp fyrir hjólbarða
vagnsins, en Sigurður náði vagnin-
um upp á þurrt og þar drapst á vél-
inni. Strætisvagn á leið 14 kom til
aðstoðar og flutti farþegana á
áfangastað.
KRINGMN
Gleðilega hátíð
Morgunblaðið/Golli
TÓLF rúmmetrar á sekúndu fara um afrennslispípuna frá Árbæjarlóninu niður í rafstöð. Pípan er um þúsund
metra löng og um tveir metrar í þvermál. Myndin sýnir staðinn þar sem pípan brotnaði, en gatið sjálft kom 15
metrum neðar. Vatnið úr gatinu spýttist upp fyrir rörið og gróf undan því með fyrrgreindum afleiðingum.
LJÓST er að rofmáttur vatnsins hefur verið gríðarlegur, enda ruddi flaumurinn nánast öllu úr vegi á leið sinni
til Elliðaánna. Árnar spilltust þó ekki af aur því hann hafnaði í uppþomuðum íárvegi norðan við Elliðaárnar.
Elliðaárnar nálægt
upprunalegri ásýnd sinni
ÓHAPPIÐ í aðrennslispípunni við
félagsheimili Rafmagnsveitunnar
hefur orðið til þess að Elliðaárnar
renna nú af krafti í farvegi sínum
þar sem lokað var fyrir inntak píp-
unnar við uppistöðulónið. Þeir tólf
rúmmetrar af vatni á sekúndu sem
veitt er eftir pípunni renna nú í
sínum gamla fai-vegi og hafa árnar
breytt mikið um svip við þessa
óvæntu breytingu. Þannig hafa t.d.
Búrfoss, sem er beint fyrir neðan
Fáksheimilið við Bústaðaveg, og
Kermóafoss endurheimt fyrra útlit
að mestu.
Árnar voru virkjaðar árið 1921
og segir Asgeir Ingólfsson við-
skiptafræðingur og þýðandi, sem
hefur fylgst með Elliðaánum á
liðnum árum, að nóg vatn sé í
austuránni og þokkalegt vatns-
magn sé í vesturánni, sem er fyrir
neðan Höfðabakkabrúna.
Talsvert vatnsmagn
í Kermóafossi
„Gamla vesturáin var laxveiðiá
fram að virkjun, en hún hefur ver-
ið vatnslaus að meira eða minna
leyti síðan hún var virkjuð," segir
Ásgeir. „Maður gerir sér loksins
grein fyrir því hversu mikið vatn
þessi pípa hefur leitt burt úr ánni.
Mér sýnist að eftir þetta atvik, sé
áin eins nálægt því að vera eins
frítt og frjálst rennandi og hún
hefur nokkurn tíma verið frá því
fyrir virkjun. Það er talsvert
vatnsmagn í Kermóafossinum í
Morgunblaðið/Ásdls
BÚRFOSS er kraftmikill um þessar mundir eftir Ijónið á aðrennsl-
ispípunni sem vatni er veitt eftir frá Árbæjarlóni til gömlu Raf-
stöðvarinnar í Elliðaárdal. Búast má við að viðgerðum á pípunni
verði ekki lokið fyrr en á næsta ári.
vesturánni gömlu og ég get
ímyndað mér, miðað við það sem
maður hefur lesið, að miðað við
vatnið sem er í ánum núna vanti
ekki nema um hálfan kúbikmetra
upp á að árnar séu eins og þær
voru í gamla daga og einnig eru
komnir hylir í vesturánni sem
maður hefur ekki séð áður.“
Ásgeir segir að atvikið á mánu-
dagskvöldið gefi sér vonir um að
virkjun Elliðaánna verði hætt og
bætir því við að frumskilyrði fyrir
því að hægt sé að rétta árnar við
aftur sé að þær fái að renna.
„Veiðin í þeim hefur verið nánast í
sögulegu lágmarki síðastliðin tvö
ár,“ segir hann. Það er skoðun Ás-
geirs að virkjuninni fylgi ýmiss
konar tjón á skordýralífi samhliða
litlu vatnsmagni og hann bendir á
að lítið æti sé fyrir seiði þar sem
engar lirfur þrífist í botnfrosnum
jarðvegi.