Morgunblaðið - 16.12.1998, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 16. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Tímaritið Frjáls verslun
Hörður Sigurgests-
son nmður ársins
í viðskiptalífínu
VIÐSKIPTI
Fyrirhuguð lausasala á bjór í flöskum
Morgunblaðið/Golli
TIL að mæta ákvæðum samkeppnisyfirvalda mun ÁTVR hefja lausasölu á bjór í flöskum í byrjun næsta árs.
Vegna þrengsla verða flöskurnar seldar beint úr bjórkippum, sem sumir áfengisbirgjar
telja leiða tii mismununar.
Talin leiða til mismununar
MARGIR áfengisheildsalar eru
ósáttir við viðbrögð Afengis- og tó-
baksverslunar ríkisins í kjölfar
dóms Samkeppnisstofnunar þess
efnis að bjór í flöskum skuli í fram-
tíðinni seldar í lausasölu. Vegna
plássleysis í verslunum hafa for-
svarsmenn ÁTVR ákveðið að bregð-
ast við áliti Samkeppnisstofnunar
með þeim hætti að frá og með
næstu áramótum verða stakar bjór-
flöskur seldar beint úr bjórkippum
eða kössum. Þannig telur fyrirtækið
sig geta uppfyllt skilyrði samkeppn-
isyfirvalda um lausasölu án þess að
gera sérstakar ráðstafnir um aukið
rými í verslunum sínum. Fyrir ligg-
ur að stórir erlendir bjórframleið-
endur eru ekki reiðubúnir að breyta
umbúðum sínum íyrir svo lítið
markaðssvæði sem hér um ræðir og
munu því að óbreyttu hugsanlega
taka vörur sínar af íslenskum mark-
aði.
Ýmsir áfengisheildsalar telja
ákvörðun ÁTVR mismuna innflytj;
endum efth' umbúðum vörunnar. I
þeim hópi er Birgir Hrafnsson,
framkvæmdastjóri Lindar ehf., sem
flytur inn þýska bjórinn Holsten
Premium. Hann segir engan vafa
leika á um að það sölufyrirkomulag
sem ÁTVR hyggst taka upp í næsta
mánuði leiði til mismununar. „Stað-
hæfmgin felst í því að þær bjórteg-
undir sem liggja lausar í umbúðun-
um falla betur að nýja sölufyrir-
komulaginu en t.a.m. okkar vara
sem er fóst.“ Birgir telur bæði mun
meiri hættu á óhöppum ef við-
skiptavinir þurfa að losa glerflöskur
úr umbúðum, auk þess sem því fylgi
talsverður óþrifnaður af rifnum
pakkningum. Þar að auki segir
Birgir að fyrirkomulagið stangist á
við markaðsstefnu Holsten fyrir-
tækisins sem selur Holsten Premi-
um eingöngu í heilum kössum og
sex flösku pakkningum til allra ann-
arra landa. Hann leggur áherslu á
að krafa Lindar sé ekki að fá sér-
stakt rými undir stakar flöskur,
heldur vill fyrirtækið að bjórinn
verði áfram seldur með óbreyttu
sniði, þ.e. eingöngu í heilum kössum
eða sex saman.
Hentugasta lausnin
Höskuldur Jónsson, forstjóri
ÁTVR, segist gera sér fulla grein fyr-
ir þeim vandkvæðum sem nýja sölu-
fyrirkomulaginu fylgja. Hann segir
það liggja í augum uppi að breytingin
henti umbúðum sumra framleiðenda
betur en annarra en bendir jafnframt
á að húsrými verslana ÁTVR bjóði
ekki upp á hentugri lausn en þá sém
valin hefur verið. „Það er í sjálfú sér
ekkert í úrskurði samkeppnisyfir-
valda sem bannar birgjum eins og
Lind að selja bjór með óbreyttum
hætti, þ.e. eingöngu í heilum kössum
eða kippum. Vandamálið snýst um
það.hvemig á að réttlæta og skýra
fyrir neytendum að sumar bjórteg-
undir séu seldar í einstökum flöskum
og aðrar ekki. Eins og málin standa
þá hefur sú ákvörðun verið tekin að
selja allt í stökum flöskum nema þær
tegundir sem eru í alveg lokuðum
umbúðum," segir Höskuldur.
TÍMARITIÐ Frjáls verslun hefur
útnefnt Hörð Sigurgestsson, for-
stjóra Eimskips, mann ársins 1998
í íslensku viðskiptalífi.
Hörður hlýtur tilnefninguna fyr-
ir framúrskarandi árangur og far-
sælan feril í störfum sínum fyrir
Eimskip. Félagið hefur skilað góð-
um hagnaði flest árin á starfstíma
hans, að því er fram kemur í til-
kynningu. Segir að markaðsvirði
Eimskipafélagsins hafi hækkað úr
rúmum 5 milljörðum í yfir 23 millj-
arða króna á tæpum fimm árum og
að það sé verðmætasta félagið sem
er skráð á Verðbréfaþingi.
Hörður sagði í samtali við Morg-
unblaðið að viðurkenning Frjálsr-
ar verslunar væri viðurkenning á
starfsemi Eimskips í heild, eðlilegt
væri að deila henni með stjórnar-
mönnum félagsins og starfsliði
öllu.
„Árangur fyrirtækisins hefur
fyrst og fremst náðst með eftir-
fylgni og þýðingarmiklum störfum
starfsfólks. Okkur þykir gaman að
viðurkenningu þessari, hún gefur
okkur tilefni til þess að velta fyrir
okkur hvaða árangri við höfum náð
og hvetur okkur jafnframt til frek-
ari dáða. Áfram eru miklir mögu-
leikar til að ná betri árangri, enda
mikið líf í íslensku viðskiptaum-
hverfi. Á því hafa orðið miklar
breytingar og eiga enn eftir að
verða á næstu ánim, þótt búast
megi við einhverjum samdrætti á
næsta ári.“
Frjáls verslun útnefnir mann
ársins í íslensku viðskiptalífi ell-
efta árið í röð. „Fram til þessa hef-
ur það meginsjónarmið í’áðið ferð-
inni í vali á manni ársins að líta
frekar til frumkvöðla en atvinnu-
stjómenda. Núna hefur blaðið
ákveðið að víkka skilgreininguna
og horfa einnig til stjómenda; þar
með varð Hörður fyrir valinu. Þess
má geta að Eimskip hóf á undan
flestum öðrum félögum að fjár-
festa í öðmm fyrirtækjum - og
styrkja þar með
atvinnulífið.
Líta má á þær
fjárfestingar
sem frum-
kvöðlastarfsemi
í fjárfestingum."
Herði verður
afhent viður-
kenningin í mót-
töku sem tíma-
ritið Frjáls
verslun heldur honum til heiðurs
29. desember nk. á Hótel Sögu.
Viðskiptaverðlaunin 1998
Sigurður G.
Pálmason
valinn
SIGURÐUR Gísli Pálmason,
stjómarformaður Hofs hf., er mað-
ur ársins í íslensku viðskiptalífi
1998, að mati
DV, Stöðvar 2
og Viðskipta-
blaðsins. I nið-
urstöðu dóm-
nefndar segir að
með framkvæði
og áræði hafi
Sigurður Gísli
og fjölskylda
hans tekið
ákvörðun um
sölu á verslun-
um Hagkaups og Nýkaups og lagt
þannig gninninn að því að breyta
fjölskyldufyrirtækinu í hlutafélag,
að því er fram kemur í fréttatil-
kynningu.
Þá var ríkisstjórn Islands út-
nefnd frumkvöðull ársins fyrir
breytingu á rekstrarfoi-mi margra
ríkisstofnana og ríkisfyrirtækja í
almenningshlutafélög.
Hörður
Sigurgestsson
Sigurður Gísli
Pálmason
Tekjur hafna standa
undir rekstrarkostnaði
Islensk kona meðal
framsækn ustu
frumkvöðla Evrópu
ÞÓRA Guðmundsdóttir, sem stofn-
aði Flugfélagið Atlanta ásamt manni
sínum, Arngrími Jóhannssyni, hefur
verið valin íramsæknasti frumkvöð-
ull meðal evrópskra kvenna af sam-
tökunum Europe’s 500. Atlanta er í
20. sæti lista samtakanna yfir 500
framsæknustu fyrirtæki Evrópu og
efst íslenskra fyrirtækja.
Samtökin velja nú framsæknustu
fyrirtæki Evrópu í þriðja sinn en
iðnaðar- og viðskiptaráðuneytið
ásamt Samtökum iðnaðarins standa
að gerð listans hérlendis. í frétt frá
þeim kemur fram að eitt íslenskt fyr-
irtæki, stoðtækjafyrirtækið Össur,
komst á listann þegar hann var birt-
ur í fyrsta sinn árið 1995. Nú er Öss-
ur í þriðja sinn á listanum eða eitt af
rúmlega áttatíu fyrirtækjum sem
nær þeim árangri.
Auk Össurar, Þóru og Arngríms
eru sex aðrir íslenskir frumkvöðlar
með fimm önnur íslensk fyrirtæki á
listanum; Friðrik Sigurðsson með
fyrirtækið Tölvumjmdir, Helga
Gísladóttir og Eiríkur Sigurðsson
með 10-11 verslanirnar, Rúnar Sig-
urðsson með Tæknival, Einar Jóns-
son með Nóatún og Ásgeir Bolli
Kristinsson með NTC sem rekur
tískuvöruverslanirnar Sautján,
Morgan, Deres og Smash.
Islensk fyrirtæki á umræddum
lista vaxa hraðar en önnur. „Heildai-
fjölgun starfa í íslensku fyrirtækjun-
um var að meðaltali 40% á ári á tíma-
bilinu 1992-1997, samanborið við
22% fyrir öll fyrirtækin 500 á listan-
um. Islensku fyrirtækin eru í efsta
sæti hvað þetta varðar, en næst
koma þau finnsku. Veltuaukning í ís-
lensku fyrirtækjunum var einnig
framúrskarandi, 37% að meðaltali á
ári, samanborið við 2495 fyrir öll fyr-
irtækin á listanum. Islensku fyrir-
tækin eru einnig efst hvað þetta
varðar en næst koma þau bresku,“
segir í fréttinni.
Valið lýtur ströngum skilyrðum
um vöxt og tilurð hans, s.s. eignarað-
ild frumkvöðuls, sjálfstæði, veltu-
aukningu, arðsemi, stærð og aldur
fyrirtækisins. „Telja má að það sé til
vitnis um gróskumikið atvinnulíf og
framsækna frumkvöðla í íslensku
efnahagslífi að á listanum skulu vera
svo mörg íslensk fyrirtæki. Á listann
var valið úr hópi átján þúsund fyrir-
tækja sem voru svo aftur valin úr
milljónum fyrirtækja í Evrópu,“ seg-
ir í fréttinni.
NOTENDUR greiða raunveruleg-
an kostnað við hafnaþjónustu í
Reykjavík, bæði hvað varðar
rekstrarkostnað og fjárfestingar.
Flestar aðrar hafnir landsins
njóta hins vegar ríkisstyrkja við
hafnargerð og endurbætur en
meginreglan virðist þó vera sú að
láta tekjur standa undir rekstrar-
kostnaði.
Hannes Valdimarsson, hafnar-
stjóri í Reykjavík, segir að í meg-
inatriðum sé jafnvægi milli tekna
og gjalda þeirrar þjónustu sem
Reykjavíkurhöfn veitir. „Höfnin
veitir margvíslega þjónustu, út-
vegar hafnsögumenn, dráttarbáta,
festarþjónustu og sér um af-
greiðslu vatns og rafmagns til
skipa. Sérstök rekstrardeild,
Hafnarþjónustan, annast þessa
þjónustu og miðað er við að hún
standi undir sér. Þá kostar
Reykjavíkurhöfn allar fjárfesting-
ar og endurbætur af eigin aflafé.
Við notumst við sérstakar aðferðir
til að reikna út raunveralegan
kostnað við þjónustu og styðjumst
við þær þegar hafnargjöld eru
reiknuð út.“
Höfnin sér því um beina þjón-
ustu við skip en öll vöruþjónusta
er hins vegar í höndum einkaaðila
að sögn Hannesar. „Stefna
Reykjavíkurhafnar er sú að eiga
hafnarmannvirkin og landið og
leigja þau út en eftirláta einkaaðil-
um alla þjónustu í sambandi við
vöruflutninga. Það er misjafnt
hvernig þessu er farið í Evrópu en
víðast hvar er þróunin í þessa átt.
Að þessu leyti eram við lengra á
veg komin í þessari þróun en
margir aðrir,“ segir Hannes.
Margar hafnir njóta ríkisstyrkja
vegna fjárfestinga
Már Sveinbjörnsson, fram-
kvæmdastjóri Hafnarfjarðarhafn-
ar, segir að tekjur hafnarinnar
standi undir rekstrarkostnaði en
nokkuð öðra máli gegni hins vegar
um íjárfestingar, nýframkvæmdir
og endurnýjun. „Hingað til eða
a.m.k. til 1997 höfum við t.d. notið
ríkisstyrkja til hafnargerðar að
einhverju marki. Notendur borga
því ekki raunveralegan kostnað við
hafnarmannvirki en tekjur standa
hins vegar undir rekstrarkostn-
aði.“
Evrópusambandið vinnur nú að
stefnumótun á sviði hafnamál og
er m.a. rætt um að notendur
standi í auknum mæli undir fjár-
festingu og rekstri hafna. Már seg-
ir ljóst að þessi stefnumótun geti
haft veruleg áhrif hérlendis og
e.t.v. leitt til þess að hafnir verði
sjálfstæðari en áður. „Rétt er þó
að minna á að þessi stefnumótun
ESB mun einkum ná til vöruhafna
og því er ekki víst hve íslendingar
tækju slík ákvæði kaþólskt upp.
Það sem vakir fyrir ESB er að
móta samgöngumál heildstætt í
því skyni að færa flutninga af land-
leiðum yfir í sjóflutninga til að
minnka álag á vegakerfið. Um leið
og sjálfstæði hafna verður aukið
má því búast við að auknir skattar
verði lagðir á landflutningana. Það
er því enn óljóst hvaða áhrif þetta
hefur á okkur Islendinga en það er
sjálfsagt að fylgjast vel með þró-
uninni.“
Már segir að ef gera eigi rekstur
hafna sjálfstæðari verði væntan-
lega að gefa gjaldskrá þeirra
frjálsa. Nú gefi samgönguráðu-
neytið út gjaldskrá fyrir megin-
tekjustofna en þjónustugjöld séu á
forræði hafnanna sjálfra.