Morgunblaðið - 16.12.1998, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 16. DESEMBER 1998 35
UTSALA UTSALA
hefst í dag
Ca. 40-50%
afsláttur
Aðeins þessa viku
Dæini um verð
áður
Blúndubolir kr. 2.400 kr. 1.500
Velúrbolir kr. 1.600 kr. 1.000
Kaðlapeysur kr. 4.900 kr. 2.900
V-háls peysur kr. 4.200 kr. 2.500
Riillukr.peysur kr. 3.200 kr. 1.900
Sett; bolur/pils kr. 5.600 kr. 3.400
Kjólar kr. 4.500 kr. 2.700
Vatterað vesti kr. 2.600 kr. 1.600
Vatteraðar úlpur kr. 5.000 kr. 3.000
Litaðar gallabuxiu* kr. 4.500 kr. 2.700
Buxur m/vasa á skáliiium kr. 3.100 kr. 1.900
í pói'lkrölii
Opið 10.00 til 18.00
frí<ert<Jfex
Síðunnila 13, síini 5682870
Komdu iólapökkunum
öruggkga til skila!
latilboS á smápökkum 0-20 kg
Aðeins 300 kr. pakkinn - hvert á land sem er!
- Opið alla laugardaga til jóla kl. 10-14. -
AÐM
FLUTNINGAR
HÉOINSGÖTU 2
S: 581 3030
Kevrum á
ivri
eftirtalda staði:
Vestmannaeyiar • Egilsstaði
Seyðisfjörð • Reyðarfjörð • Eskifjörð
Neskaupstað • Varmahlíð • Sauðárkrók
Patreksfjörð • Bíldudal • Tálknafjörð • Isafjörð
Súðavík • Flateyri • Þingeyri • Suðureyri
Bolungarvík • Hellu • Hvolsvöll
Þykkvabæ • Akureyri • Hvammstanga
Vik • Klaustur • Hólmavík • Drangsnes
LISTIR
Skáldsaga um glæp
BÆKUR
Skáldsögur
PÓSTHÓLF DAUÐANS
Eftir Kristinn R. Ólafsson.
Ormstunga, Seltjarnarnesi 1998,
253 bls.
EF MARKA má umfjöllun og
kynningu nýira íslenskra bóka fyrir
þessi jól fer vegur spennusagna vax-
andi. Spennubókmenntir geta þó
verið af margvíslegum toga og efn-
istök verið giska ólík og líklega nær
undirtitill sagnaflokks skáldhjón-
anna Sjövall og Wahlö best utanum
fyrirbærið; skáldsaga um glæp hétu
sögurnar um Martin Beck og félaga í
sænsku lögreglunni. Spennusaga
snýst nánast alltaf um glæp og
spurningar sem kvikna í kjölfarið,
hver framdi glæpinn, hver eða hverj-
ir urðu fórnarlömb glæpsins og
aðalpersónan rekur upp þræðina,
rifjar upp liðna sögu, kemst að ýmsu,
dregur alls kyns ályktanir, upplýsir
glæpinn. Lesandanum er haldið í
spennu, ýmist er atburðarásin hlaðin
æsandi viðburðum eða spennan stig-
magnast eftir því sem fleiri kurl
koma til grafar.
Pósthólf dauðans fjallar um mein-
tan glæp. Aldraður Spánverji finnst
myrtur á heimili sínu í Madrid 1992
og í ljós kemur að tengsl hafa verið
milli hans og íslensks sjálfboðaliða í
spænsku borgarastyrjöldinni sextíu
árum áður. Islenskur útvarpsfrétta-
ritari í Madrid hefur komist yfir
frásögn Islendingsins af þátttöku
sinni í borgarastyrjöldinni og hefur
verið að taka viðtöl við Spánverjann
gamla þegar morðið er framið.
Fréttaritarinn liggur undir grun og
hann fer að grafast fyrir um fortíð
Spánverjans og reyna að leysa
morðgátuna.
Höfundurinn reynir ekki að dylj-
ast með nokkrum hætti
á bakvið aðalpersónuna,
hann gerir sjálfan sig að
aðalpersónunni, senor
Olafsson, íslenska út-
varpsmanninum í Ma-
drid. Þetta er bæði kost-
ur og galli. Annars veg-
ar gæðir þetta söguna
heimildarskáldsögulegu
yfirbragði og eykur á
trúverðugleika hennar,
en hinsvegar kippir það
fótunum undan spennu-
gildi sögunnar, því
hversu mjög sem leikur-
inn æsist og fréttaritar-
inn flækist í málið er les-
andinn þess ávallt vel
vitandi að seiior Olafsson í Madrid er
enn í fullu fjöri og nýbúinn að senda
frá sér skáldsögu auk útvarpspistla á
liðnum misserum.
Umgjörð sögunnar er hið dular-
fulla dauðsfall en inntak hennar
snýst um borgarastríðið á Spáni,
uppgang fasismans og Spán undir
járnhæl einræðisherrans Francos í
nær fimmtíu ár. Undir því yfirskini
að grafast fyrir um fortíð hins myrta
dregur fréttaritarinn/höfundm'inn
fram alls kyns upplýsingar, dag-
bókarbrot og frásagnir úr borg-
arastríðinu og ekki síður hver urðu
afdrif lýðveldissinna sem hnepptir
voru í fangabúðir og þrældóm eftir
að styrjöldinni lauk. Tengsl hins
myrta og sjálfboðaliðans íslenska
gera svo kleift að birta fróðleg
skoðanaskipti á Islandi um borgara-
styrjöldina meðan á henni stóð. Allt
er þetta upplýsandi og höfundi
greinilega talsvert hjartans mál að
koma þessu skilmerkilega til skila og
dregur hvorki dul á skoðun sína á
spænskum fasisma né með hverjum
samúð hans stendur.
Kristinn R. Ólafsson er löngu
þekktur fyrir persónulegan stíl á út-
Kristinn R. Ólafsson.
varpspistlum sínum og
ritstíll hans leggst í
svipaðar fellingar. Rit-
gleði og orðgnótt,
mvndrænar lýsingar
með þungum áherslum
á alls kyns smáatriði
einkenna stílinn og
bera frásögnina á
stundum ofurliði; á
köflurn er því líkast
sem höfundurinn hafi
meiri áhuga á, jafnvel
nautn af, orðalaginu
sjálfu en innihaldi setn-
inganna.
Frásagnarmátinn er
ýmist í fyrstu eða
annarri persónu þar
sem sögumaður rifjar upp sögu hins
látna, ávarpar hann, enda kveðst
hann rekinn áfram að lausn gátunn-
ar af anda hins framliðna. Frásagn-
araðferðin dregur nokkurn dám af
stíl rómanskra bókmennta, eins kon-
ar játningarstíll, þar sem sögumað-
urinn rifjar upp frásögn hins látna af
segulbandsupptökum og rekur eigin
hugrenningar samhliða.
Kristinn R. Ólafsson hefur skrifað
mikla sögu að vöxtum og sett sér þau
margföldu markmið að semja heim-
ildarskáldsögu og sveipa hana um-
gjörð spennusögunnar. Þetta tekst
ekki nema að hluta því spennuum-
gjörðin er losaraleg og rofnar stund-
um alveg fyrir innblásnum frásögn-
um af lífi hins dauða Spánverja fyrr
á öldinni. Engu að síður eru þetta
bestu kaflar bókarinnar þótt þeir
rími ekki við formúluna að
hefðbundnum reyfara, enda vekur
hið sögulega og pólitíska samhengi
upp þá spurningu hvort hinn raun-
verulegi glæpur sem sagt er frá í
Pósthólfi dauðans sé ekki mun
stæm í sniðum en virðist við fyrstu
sýn.
Hávar Sigurjónsson
Hvað gerðist?
BÆKUR
Unglingasaga
AÐGÁT SKAL HÖFÐ
Eftir Þorstein Marelsson. Mál og
menning, 1996 - 152 s.
HANN er fimmtán ára og situr
hjá sálfræðingi sem reynir að fá
hann til að tala um það sem gerðist.
Smátt og smátt finnum við að eitt-
hvað hræðilegt hefur gerst sem
veldur því að hann er í
nokkurs konar stofu-
fangelsi. Þetta er í
raun góður strákur en
spurningarnar eru
margar og svörin fá.
Og það sem gerðist er
svo alvarlegt að eng-
inn getur talað um
það. En svo tekur
hann þá ákvörðun að
strjúka úr fangelsinu,
en hvert getur hann
farið og hver er í
rauninni tilgangurinn
með flóttanum? Strák-
urinn er reyndar
kallaður Dóri og hann
á nokkra vini en þeir
eru fjarlægir. Hann er
hrifinn af Önnu en hún er honum
líka fjarlæg.
Foreldrarnir eru alltaf að fórna
sér fyrir hann en fjölskyldumeðlim-
ir eru samt ekki í neinu sambandi
hver við annan enda annríkið mikið
og allir á kafi í sínum áhugamálum.
Dóri er lokaður og getur ekki eða
vill ekki segja sálfræðingnum hvað
hefur gerst. Hann svarar með eins
atkvæðis orðum eða snýr út úr
spurningum sálfræðingsins og sáli
segir að hann sé trúður sem hlær
þegar hann á að gráta og öfugt. Eft-
ir fundina með sálfræðingnum er
hvorki sáli né lesandinn nokkru
nær. En Dóri þarf að létta á sam-
viskunni og segja frá hlutunum frá
sínum eigin sjónarhóli og það getur
hann loks með því að ski’ifa vini sín-
um, Eika sem er á Akureyri. Fyrst
þarf Dóri að fá svar til að halda
áfram með söguna en að lokum er
þörf hans fyrir að fá útrás nægileg
og hann kemur öllum málsatvikum
frá sér.
I raun er sögupersónan aðeins
ein, Dóri, og við kynnumst honum
býsna vel.
Honum er þannig lýst að lesand-
inn fær samúð með honum þrátt
fyrir að hægt sé að sjá að hann er á
hættulegri braut og hefur misstigið
sig illilega.
Hann er fyrst og
fremst leitandi sál sem
hvergi finnur það sem
hann leitar að. Lesand-
inn fær lítillega að
kynnast Stellu sem hýs-
ir hann þegar hann flýr,
en aðrar persónur eru
aðeins skuggamyndir.
Þessi saga er mjög
vel fléttuð. Höfundur
heldur öllum þráðum
sögunnar í hendi sér og
smátt og smátt fær les-
andi heildarmynd af því
sem kvelur Dóra, ann-
ars vegar í bréfum Dóra
og hins vegar í þeim
litlu samtölum sem
hann á við sálfræðinginn og Stellu.
Höfundur leikur sér að því að raða
brotunum saman eins og í púsluspili
og loks verður myndin skýr og les-
andinn skilur loks hvernig í öllu
liggur. Sagan er því spennandi á
sinn hátt og lesandinn getur ekki
hætt lestri fyrr en hann er búinn að
finna út hvað hefur gerst og af
hverju. Endirinn er jákvæður og
það örlar á bjartsýni að vissu marki
án þess þó að vandamálin hafi verið
leyst á einhvern ódýran hátt.
Kápumyndin er skelfilega ljót og
ósmekkleg. Vonandi spillir hún ekki
fyrir bókinni sem er bæði vel
skrifuð og fjallar um efni sem er
mjög tímabært.
Sigrún Klara Hannesdóttir
Þorsteinn
Marelsson
Nýjar hljóðbækur
• BLÖNDUKÚTURINN og Æðru-
/aus inættu þau örlögum sínum er
eftir Braga
Þórðarson og les
hann sjálfur inn
á snældurnar.
Útgcfandi er
Hörpuútgáfan.
Hljóðbækumar
eru unnar í
Hljóðrita.
Blöndukúturinn
er 8 klst. á sex
Þórðarson snældum. Verð:
3.480 kr. Æðru-
laus mættu þau örlögum sínum er á
sex snældum og tekur 8 klst. í
lestri. Verð: 3.480 kr.