Morgunblaðið - 16.12.1998, Blaðsíða 31
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
MIÐVIKUDAGUR 16. DESEMBER 1998 31
Angist og
örvænting
TÓJVLIST
\ o r i' æ n a li ú s i rt
EINSÖNGSTÓNLEIKAR
Islenzk þjóðlög og sönglög eftir Sig-
fús Einarsson, Pál Isólfsson, Atla
Heimi Sveinsson, Grieg, Sibelius, Jón
Leifs og Mussorgsky. Sigurður
Bragason barýton; Vovka Ashkenazy,
píanó. Norræna Iiúsinu, mánudaginn
14. desember kl. 20:30.
SAMSTARF Sigurðar Bragason-
ar og Vovku Ashkenazy er ekki
nema nokkurra ára gamalt, en hef-
ur þegar skilið eftir sig hljómdisk
frá 1995 með sönglögum eftir Chop-
in, Liszt, Rachmaninoff, Ravel og
Rubinstein. Um líkt leyti héldu þeir
félagar tónleika á Akureyri, en vel
sóttir tónleikar þeirra í Norræna
húsinu á mánudagskvöldið var voru
hinir fyrstu í Reykjavík.
Tvö íslenzk þjóðlög voru fyrst á
dagskrá, „Litlu börnin leika sér“ og
„Stóðum tvö í túni“, bæði úr söng-
bók Göggu Lund í sígildum útsetn-
ingum Ferdinands Rauters. Við
tóku „Um haust“ og „Draumaland-
ið“ eftir Sigfús Einarsson og fjögur
lög eftir Pál Isólfsson, „Hrosshár í
strengjum" og „Blítt er undir björk-
unum“ úr Gullna hliðinu, „Söknuð-
ur“ (ónefnt í tónleikaskrá) og „Frá
liðnum dögum“. Islenzku deildinni
fyrir hlé lauk á gáskafullum nótum
Gamansöngva Atla Heimis Sveins-
sonar, sem Kristinn Sigmundsson
og Jónas Ingimundarson gerðu sí-
græn hér um árið.
Þegar í þjóðlögunum komu fram
tvö sérkenni í allfjölbreyttri túlkun
Sigurðar Bragasonar. Annars vegar
ákveðið dálæti á ofurveikum söng á
Skáldakvöld
á Grandrokki
BESTI vinur ljóðsins stendur fyi'ir
skáldakvöldi á Grandrokki við
Klapparstíg í kvöld kl. 21. Lesið
verðui' úr fímm nýjum bókum.
Arni Sigurjónsson les úr skáld-
sögu sinni Lúx, Guðrún Gísladótth'
les úr bók Fríðu A. Sigurðardóttur,
Maríuglugginn, Elísabet Ki-istín
Jökulsdóttir les úr bókinni Sagan af
Aðalheiði og borðinu blíða og Karl
Guðmundsson les úr ljóðabók Jó-
hanns Hjálmarssonar, Marlíðendur.
Þá verður lesið úr skáldsögu Franz
Kafka, Ameríka, í þýðingu Astráðs
Eysteinssonar og Eysteins Þor-
valdssonar.
höfuðtónum ef ekki beinlínis í
falsettu og gjarnan í niðui-lagi, sem
kom oftast skemmtilega út, þótt ör-
lítið óstöðugur væri fyrstu skiptin.
Þetta hefði kannski mátt brúa betur
stöku sinni með miðlungssterkum
söng, einkum þegai' andstæður við
hið undangengna virtust óþai'flega
miklar og skyndilegar. Hins vegar
textaframburðurinn, sem að vísu
var skýr og klár (kannski burtséð
frá örlitlum votti af smámæli á s-
um) en ívið afturstæður á sérhljóð-
unum; hugsanlega litaður af rúss-
neskum lögum Mussorgskys sem
Sigurður hefur fengizt mikið við og
syngur á frumtungunni eins og her-
foríngi. Kostur þessa „yfirhöfga“ er
auðvitað meiri hljómur, og hafði
Sigurður greinilega lítið fyrir því að
fylla salinn án þess að þurfa að taka
á, enda athyglisverð barýtonrödd
hans auðheyrilega fullmótuð og
gædd mikilli fyllingu. Islenzku sér-
hljóðin hafa sum hins vegar þann
söngræna annmarka að vera fremur
framstæð, og er það sérstakt vanda-
mál sem mörgum söngvurum, ekki
sízt þeim er hafa numið og starfað
lengi erlendis, virðist misjafnlega
tamt að meðhöndla án þess að glata
hljómfyllingu. Féll „níssnesk" túlk-
un Sigurðar ágætlega að ljúfsár-
leika Stóðum tvö í túni, en í Litlu
börnin leika sér vantaði aftur á móti
meiri birtu og barnslega einurð.
Af lögum Sigfúsar Einarssonar
var Draumalandið langþekktast og
túlkunin að sama skapi persónuleg-
ust með meiri dýnamík og rúbató en
algengast er. Afbragðsmjúkur sam-
leikur Vovku var þar e.t.v. full hlé-
drægur og hefði þung danshrynj-
andi laga Páls Isólfssonar úr Gullna
hliðinu mátt komast betur til skila,
enda tímaskynið þar svolítið
flögi'andi, einkum í Hrosshár í
strengjum. Það lag tókst aftur á
móti einna bezt af fjórum lögum
Páls hjá Sigurði, er söng af karl-
mannlegum þrótti.
í óviðjafnanlegum smálögum Atla
Heimis tókst ekki jafn vel í Kisa
mín og í næsta lagi, Erlustefi, að
draga upp ólíkar frásagnarpersónur
textans, en þaðan í frá var allt sung-
ið með viðeigandi ferskri kímni og
gætti meira sjálfstæðis en vænta
mátti miðað við alkunna bravúru-
meðferð Kristins Sigmundssonar,
sem nánast hefur lagt línuna fyrir
eftirfarandi túlkun. Fjaðurmagnað-
ur píanóleikur Vovku fylgdi Sigurði
eftir eins og skuggi og var sérlega
tindrandi í Fingramáli, þar sem
glitti í virtúósinn án þess að yfir-
keyra sönginn.
Hinn dansk/norski söngtexti. Gri-
eg-laganna tveggja, „Den særde“
og „Et Syn“, virtist ekki Sigurði
jafn heimatamur í framburði og
móðurmálið og rússneskan, en inn-
takstúlkunin brást ekki að vanda.
Einkum var seinna lagið vel flutt,
ýmist á hraustlegum og angurvær-
um nótum, en í hinu fyrra vantaði
meiri stöðugleika á veikari stöðum,
og ofurveikt niðurlagið verkaði
heldur ýkt. I lögunum tvö eftir Si-
belius, „Til Kvállen“ og „Kyssens
hopp“, var ljóðrænn tærleiki í fyrir-
rúmi, ekki sízt í fallega mjúkum pí-
anóleiknum, en dýnamíkin í seinna
laginu var einum of vökur fyrir
konsertflutning þótt hefði ugglaust
notið sín vel í hljóðriti.
Jón Leifs hefði kunnað að meta
tiðan flutning verka sinna nú á síð-
ari árum. Þeir Sigurður fluttu þrjá
söngva úr Söguhljómkviðunni,
„Brennusöngi' Skarphéðins",
„Húskarlahvöt" Þormóðar Kolbrún-
arskálds og „Helsöngr Þormóðar"
frá Stiklastaðarorrustu (Undrask
öglis landa / eik hví vér rom bleikir)
í ábúðarmiklum hetjustíl Jóns, og
stóð sérstaklega upp úr Helsöngur-
inn, sem hefði sómt sér vel í forn-
grískum harmleik.
Dimm lífssýn kallar á dimma
rödd, og á það svo sannarlega við
söngva Modests Mussorgskys, sem
lengst af hafa verið einkavígi bassa
og barýtona, þó að undir hið síðasta
sé farið að fjúka í það skjól með
framlagi fáeinna hugdjarfra söng-
kvenna. Kastar þó tólfum í lögum
Mussorgskys við kvæðabálk Golen-
ishtchev-Kutusovs „An sólar“, því
annað eins svartnætti angistar og
örvæntingar er fáséð í víðfeðmri
tóngrein vestrænna einsöngslaga
og kemur óhugnanlega saman við
frægt málverk Ilju Repins vinar
hans af tónskáldinu í helfjötrum
áfengisóráðsins skömmu fyrir and-
látið. Án sólar var samið tveim ár-
um fyrr, og sýnir ólánsamasti en
kannski mesti snillingur „Fimm-
menninga“-hóps þjóðlegra rúss-
neskra tónskálda þar snilldartök sín
bæði á meðferð rússnesks máls,
sem í illyfirfæranlegri samtvinnun
sinni við tónmálið verður helzt jafn-
að við tök Janaceks á tékkneskum
texta, og í útmálun andrúmslofts,
þar sem þykkur píanósatzinn virðist
víða stefna á hljómsveitarútfærslu.
Þetta verk er með því kröfuharð-
asta sem þekkist í ljóðasöng, jafnt
fyrir söngvara sem píanista, en í
stuttu máli sagt var túlkun Sigurðar
Bragasonar og Vovku Ashkenazy
engu að síður stórglæsileg. Út-
færsla tvímenninganna vó salt milli
samúðar og hryllings, svo að hárin
áttu til að rísa á höfði manns. Var
vissulega ekki vanþörf á ljúfum
Persneskum ástarsöng Antons Ru-
binsteins sem aukalagi að lokinni
jafn átakamikilli raunasögu og hér
gat að heyra til að slá bjartari botn í
slavneskan drunga þessa eftir-
minnilega ljóðakvölds.
Ríkarður 0. Pálsson
TÖJVLIST
III j» m (I i s k u r
GAUDETEI/FAGNIÐ!
Kammerkór Hafnarfjarðar og Þór-
unn Guðmundsdóttir sópran flytja
jólatónlist. Stjórnandi: Helgi Braga-
son. Gunnar Gunnarsson (þverflauta),
Ástríður Alda Sigurðardóttir (píanó),
Lenka Mátéová (orgel), Þröstur Þor-
björnsson (gítar), Jón Björgvinsson
(slagverk), Helga Loftsdóttir
(mezzosópran). Kvartett: Berglind
Ragnarsdóttir (sópran), Helga Lofts-
dóttir (mezzosópran), Eyjólfur Eyj-
ólfsson (tenór), og Rúnar Matthíasson
(bassi). Hljóðritað í október og nóv-
ember 1998 í sal Tónlistarskóla Hafn-
arfjarðar og í Víðistaðakirkju. Stjórn
upptöku: Bjarni Rúnar Bjarnason og
Hreinn Valdimarsson. Hljóðvinnsla:
Bjarni Rúnar Bjarnason. 1998 Kam-
merkór Hafnarfjarðar.
HÉR er víða komið við, bæði í
tíma og rúmi - flest þó gamalt. Tím-
inn spannar u.þ.b. 6 aldir, og rúmið
nánast heims um ból. Þetta er í alla
staði vandaður og mjög vel heppn-
aður ,jóladiskur“, áhugaverð, fjöl-
Heims
um
ból
breytt og falleg söngskrá (líka löng
- á annan klukkutíma). Kammerkór
Hafnarfjarðar var stofnaður 1996
og „leitast við að syngja andleg og
veraldleg verk frá hinum ýmsum
tímum, innlend og erlend". Þetta er
fyrsta geislaplata Kammerkórsins,
og hér höfum við andlegu verkin,
flest erlend. Platan hefst á fagnað-
artónum frá 1582 fyrir einsöng,
slagverk, kvartett og kór, listilega
vel flutt, og endar á Kvæðinu um
Kristlíkamann, ensku þjóðlagi
(Trond Kvemo). Raunar gæti ég
talið upp fjölmargt sem heillaði mig
sérstaklega af þessum tuttugu og
þremur indælu - og sumum meitl-
uðum - lögum, svo sem lög Franks
Martins (Helgimynd og Hjarð-
mennirnir), lag Eyþórs Stefánsson-
ar (0, Jesúbarn), lag Grubers,
Heims um ból (Blíða nótt, blessaða
nótt) - með fallegum gítanindirleik
og „öðruvísi" sungið af dúett og
kvenröddum. Mjög vel gert! Út-
setningar Þorkels Sigurbjörnssonar
á þremur þjóðlögum (frönsku,
ensku og dönsku) fyrir einsöng og
þverflautu hljóma unaðslega; einnig
ameríska þjóðlagið Ég hugsandi
reika, þar sem Þórunn Guðmunds-
dóttir syngur án undirleiks aldeilis
frábærlega (eins og hún gerir víðast
hvar á plötunni!). En hæst ber Ave
Mariu Antons Bruckners, því þar
fer saman yndislega tær tónsmíð og
trúprvissa, sem ekkert haggar.
Ég vil óska kórnum, einsöngvara
og öðrum sem hér eiga hlut að máli,
söngvurum, hljóðfæraleikurum og
upptökumeisturum, en þó ekki síst
stjórnandanum, sem greinilega hef-
ur unnið frábært starf, til hamingju
með fyrsta hljómdiskinn. Kam-
merkór Hafnarfjarðar er hérmeð
kominn í hóp „hinna útvöldu“.
Gleðileg jól!
Oddur Björnsson
BÓKASALA 7.-13.des.
Rðð Var Titill/Hölundur/Útgefandi____________________________
1 1 ÁHYGGJUR BERTS/ Sören Olsson og Anders Jacobsson/ Skjaldborg
2 3 ÞORVALDUR GUÐMUNDSSON í SÍLD OG FISK/Gyifi Gröndal/ Forlagið
3 2 STEINGRÍMUR HERMANNSSON - ÆVISAGA/ Dagur B. Eggertsson/Vaka-Helgafell
4 6 ALDREI AÐ VITAÍ/Guðrún Helgadóttir/ Vaka-Helgafell
5 - NÁÐUGA FRÚIN FRÁ RUZOMBEROK/ Jónas Jónasson/ Vöxtur
6 6 NÓTTIN LIFNAR VIÐ/ Þorgrímur Þráinsson/ Fróði
7 * LÁTTU SEM EKKERT SÉ/ Mary Higgins Clark/ Skjaldborg
8 9 SÉRÐU ÞAÐ SEM ÉG SÉ?/ Þórarinn Eldjárn/ Vaka-Helgafell
9 10 ÚTKALL - FRAM AF FJALLI/Óttar Sveinsson/ íslenska bókaútgáfan
10 - HÆSTVIRTUR FORSETI/ Ritstj. Guðjón Ingi Eiríksson og Jón Hjaltason/ Hólar
Einstakir flokkar: ÍSLENSK OG ÞÝPP SKÁLPVERK
1 5 LÁTTU SEM EKKERT SÉ/ Mary Higgins Clark/ Skjaldborg
2 1 SÉRÐU ÞAÐ SEM ÉG SÉ?/Þórarinn Eldjárn/ Vaka-Helgafell
3 2 NORÐURLJÓS/ Einar Kárason/ Mál og menning
4 4 EINS OG STEINN SEM HAFIÐ FÁGAR/Guðbergur Bergsson/Forlagið
5 8 LEIT/Stephen King/ Fróði
6 9 SVIPIR FORTÍÐAR/ Danielle Steel/ Setberg
7 3 BROTASAGA/BjörnTh. Björnsson/Mál og menning
8 - GÓÐIR ÍSLENDINGAR/ Huldar Breiðfjörð/ Bjartur
9 7 GULLRÁNIÐ/ Jack Higgins/ Hörpuútgáfan
10 - MORGUNÞULA í STRÁUM/Thor Vilhjálmsson/ Mál og menning
ÍSLENSK OG ÞÝDD LJÓÐ
1 1 PERLUR ÚR LJÓÐUM ÍSLENSKRA KVENNA/ Silja Aðalsteinsdóttir valdi Ijóðin./ Hörpuútgáfan
2 2 HÁVAMÁL - ÝMIS TUNGUMÁL//Vaka-Helgafell
3 5 LJÓÐMÆLI, 1978-1998/ Hallgrímur Helgason/Mál og menning
4 7 SKAGFIRSK SKEMMTILJÓÐ - II/ Bjarni Stefán Konráðsson safnaði efni/ Hólar
5-6 4 SPÁMAÐURINN/ Kahlil Gibran. Útg/ íslendingasagnaútgáfan
5-6 - ÞORSTEINN VALDIMARSSON/ Eysteinn Þorvaldsson annaðist útgáfu/
Bókmenntafræðistofnun og Háskólaútgáfan
7-8 - HÁRFÍNAR ATHUGASEMDIR/ Halldóra Thoroddsen/ Höfundur
7-8 - ANDVÖKUR - NÝTT ÚRVALj Stephan G. Stephansson/Skjaldborg
ÍSLENSKAR OG ÞÝPOAR BARNA- OG UNGLINGABÆKUR
1 1 ÁHYGGJUR BERTS/ Sören Olsson og Anders Jacobsson/ Skjaldborg
2 3 ALDREI AÐ VITA!/ Guðrún Helgadóttir/ Vaka-Helgafell
3 4 NÓTTIN LIFNAR VIÐ/ Þorgrimur Þráinsson/ Fróði
4 2 ÉG HEITI BLÍÐFINNUR - EN ÞÚ MÁn KALLA MIG BÓBÓ/ Þorvaldur Þorsteinsson/ Bjartur
5 - SVANUROG JÓLIN/Sören Olsson og Anders Jacobsson/ Skjaldborg
6 - ÝKT EÐLILEGT/ Ómar Þ. Ragnarsson/ Fróði
7 6 TALNAPÚKINN/BergljótArnalds/Virago
8 - BERTHOLD - KJÖTFARSI/ Smári Freyr Jóhannsson og Tómas Gunnar Viðarsson/ Skjaldborg
9 8 BÍTTU Á JAXLINN BINNA MÍN/ Kristín Helga Gunnarsdóttir/ Mál og menning
10 - TEITUR TÍMAFLAKKARI/ Sigrún Eldjárn/ Forlagið
ALMENNT EFNI OG HANDBÆKUR
1 1 HÆSTVIRTUR FORSETI/ Ritstj. Guðjón Ingi Eiríksson og Jón Hjaltason/ Hólar
2 2 ANNAÐ ÍSLAND/GuðjónArngrímsson/Málogmenning
3 9-10BETRA GOLF/Arnar Már Ólafsson og Úlfar Jónsson/ Fróði
4 8 ENSKI BOLTINN/Eggert Þór Aðalsteinsson og Þórlindur Kjartansson/ Hjálp-hugmyndabanki
5 3 LITLA BRANDARABÓKIN - 2//Steinegg
6 - ÍSLENSK KNATTSPYRNA 1998/ViðirSigurðsson/Skjaldborg
7 9-10ÆVISAGA ÞORSKSINS/ Mark Kurlansky/ Hans Kristján Árnason
8 4 LITLA GÁTUBÓKIN//Steinegg
9 - BOX/ Bubbi Morthens og Sverrir Agnarsson/ Hólar
10 5 UNDUR VERALDAR/ Ritstj. Þorsteinn Vlhjálmsson/ Mál og menning
ÆVISÖGUR 0G ENDURMINNINGAR
1 2 ÞORVALDUR GUÐMUNDSSON í SÍLD OG FISK/Gyifi Gröndai/Foriagið
2 1 STEINGRÍMUR HERMANNSSON - ÆVISAGA' Dagur B. Eggertsson/Vaka-Helgafell
3 5 NÁÐUGA FRÚIN í RUZOMBEROK/Jónas Jónasson/ Vöxtur
4 3 ÚTKALL - FRAM AF FJALLI/ Óttar Sveinsson./ Islenska bókaútgáfan
5 4 PETUR BEN ./ Jakob F. Ásgeirsson/ Mál og menning
6 7 GLYMJA JÁRN VIÐ JÖRÐU/Árni Gunnarsson/Skjaldborg
7 - BLÖNDUKÚTURINN/ Bragi Þórðarson/ Hörpuútgáfan
8 6 LÍFSGLEÐI - VII/ Þórir S. Guðbergsson/ Hörpuútgáfan
9 > Á LÍFSINS LEIÐ/Ýmsir höfundar/Styrkur
10 8 ÞJÓÐSÖGUR JÓNS MÚU ÁRNASONAR - II/ Jón Múli Árnason/ Mál og menning
Bókabúðir sem tóku þátt í könnuninni
Höfuðborgarsvæðið:
Bókabúð Máls og menningar, Laugavegi
Bókabúð Máls og menningar, Síðumúla
Bókabúðin, Hlemmi, Bókabúðin, Mjódd
Bóksala stúdenta, Hringbraut
Bónus, Holtagörðum
Griffill, Skeifunni
Hagkaup, Kringlunni
Hagkaup, Skeifunni
Eymundsson, Kringlunni
Penninn-Eymundsson, Austurstræti
Penninn, Hallarmúla
Penninn, Kringlunni
Hagkaup, Smáratorgi, Kópavogi
Penninn, Hafnarfirði
Utan höfuðborgarsvæðisins:
Bókabúð Keflavíkur, Keflavík , Bókval, Akureyri
KÁ, Selfossi, Tónspil, Neskaupstað
Samantekt Fólagsvísindastofnunar á sölu bóka vikuna 7.-13. des. 1998 Unnið fyrir Morgunblaðið,
Fólag íslenskra bókaútgefenda og Fótag bóka- og ritfangaverslana. Ekki em taldar með þær bækur
sem seldar hafa verið á mörkuðum ýmiss konar á þessu tímabili, né kennsiubækur.