Morgunblaðið - 19.12.1998, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 19. DESEMBER 1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINli
Minna selt á innlendum fískmörkuðum á þessu ári
Verð flestra tegunda
hefur hækkað mikið
Morgunblaðið/Porgeir Baldursson
LEYST frá pokanum. Oli Þór Harðarson og félagar um borð í
Eyborgu EA fara fljótlega í jólafrí eins og aðrir sjómenn.
Brælan gerir sjó-
mönnum erfítt
fyrir og dregur
úr framboði
BRÆLA hefur verið mikil upp á
síðkastið og gert litlum bátum og
skipum erfítt fyrir, en sums staðar
hefur þó verið ágæt veiði - þegar
gefið hefur á sjó. Afurðaverð er
mjög hátt, og hefur svo verið mest
allt árið. Hátt verð er einmitt það
sem einkennir árið einna helst, að
mati Olafs Þórs Jóhannssonar,
framkvæmdastjóra Fiskmarkaðar
Suðumesja. Morgunblaðið leitaði
eftir aflabrögðum á nokkrum stöð-
um á landinu.
Fimm tonn á dag
„Arið hefur verið nokkuð gott.
Veturinn var mjög góður en sum-
arið reyndar heldur lélegra og svo
hefur þetta verið misjafnt í haust;
ágætt fískerí á línu en lélegt í netin
og misjafnt í dragnótina," sagði
Leifur Jónsson í höfninni á Rifi í
samtali við Morgunblaðið.
„Veðrið hefur verið vitlaust und-
anfama daga, en samt hefur verið
ágætt á línuna þegar gefið hefur á
sjó, bæði hjá litlum og stómm bát-
um. Trillurnar hafa verið að fá upp
í fimm tonn á dag, sem er mjög
gott - en það er reyndar bara dag-
ur og dagur sem aflinn hefur verið
svo góður. Þetta hefur farið niður í
tvö tonn á dag, en algengt að þær
hafi verið með tvö til þrjú tonn á
dag,“ sagði Leifur.
Hann bætti við að einn bátur
hefði verið á útilegu á svæðinu,
F'axaborgin, sem hefði verið að fá
upp í 50 tonn eftir fjórar til fimm
lagnir. „Svo er hérna einn land-
róðrabátur, sem hefur verið með
svona tólf til sautján tonn, um 70
bala.“
Leifur sagði að ýsa hefði verið
allt að helmingur aflans upp á
síðkastið. „Það hefur verið óvenju
mikið af ýsu á línuna; þetta er mjög
góð ýsa og rokverð á henni. Eg
held að almennt verð á þorski hafi
verið 130 til 140 krónur kílóið, og
farið upp í 200 einstöku daga. Þetta
er toppverð, enda hefur magnið
verið svo lítið."
Minni sala - meira verðmæti
„Það hefur verið bræla undan-
farið, reyndar gaf afskaplega illa á
sjó í nóvember og sömu sögu er að
segja af því sem af er desember,“
sagði Olafur Þór Jóhannsson,
framkvæmdastjóri Fiskmarkaðs
Suðurnesja.
Olafur kvað afla því lítinn en
verðið hefði verið mjög hátt. Kílóið
af stórum þorski, 8 kg fiski, væri
alla jafna á 180 krónur, kílóið af
fjögurra til fimm kílóa fiski á um
150 kr. og þegar um væri að ræða
2,5 til 3,5 kg fisk hefði kílóverð ver-
ið um 135 kr. Kílóverð af ýsu hefði
hins vegar verið um 150 krónur
undanfarið. „Þetta er mjög hátt
verð en ekki bara út af brælu held-
ur er afurðaverð mjög hátt á öllum
tegundum,“ sagði Olafur Þór.
„Ef við tökum árið í heild þá er-
um við hjá Fiskmarkaði Suður-
nesja að selja ívið minna magn en í
fyrra - það munar reyndar ekki
miklu - en verðmætið er þó miklu
meira vegna þess að verð er 15 til
18% hærra á flestum tegundum,
sem vegur upp á móti minna
magni."
Verðið hefur haldist jafnt allt ár-
ið, ef janúar og febrúar eru undan-
skildir. „Verðið hækkaði fljótlega,
eftir fyrstu tvo mánuðina, og sú
hækkun hefur verið viðvarandi síð-
an. Ekkert slaknað á henni nema
síður sé. Það einkennir árið líklega
mest hve verðið hækkaði gífurlega
mikið."
Flatfískur lækkað í verði
Ólafur Þór er ósammála þeirri
túlkun sumra að hækkandi verð á
kvóta sé til komið vegna kvóta-
markaðarins. „Menn hafa haldið
því fram að tilkoma kvótamarkað-
arins hafi ekki gert neitt annað en
hækka verð á kvótanum en þeir
virðast ekki hafa velt því fyrir sér
að verð á fiskmörkuðunum hefur
hækkað og kvótaverðið hefur verið
í einhverjum takti við markaðina.
Og vegna þess að afurðaverð
hækkaði hafa menn getað keypt
kvótann á hærra verði.“
En kann hann skýringu á því
hvers vegna verðið hefur verið svo
hátt sem raun ber vitni?
„Nei, ég verð að segja að ég er
ekki alveg klár á því. Það hefur
hins vegar hækkað bæði austan
hafs og vestan. Bræla í Norður-
sjónum hefur reyndar verið mikil
og það hefur hjálpað dálítið til. Ég
held það hafi verið í október sem
menn þar komust varla á sjó. Þar
af leiðandi var skortur á hráefni."
Þó nefnir hann eina tegund sem
hefur skorið sig úr: „Flatfiskteg-
undir hafa lækkað í verði, það litla
sem við höfum selt af þeim. Allar
tegundir þeirra, nema skarkoli og
sólkoli, en verð á þeim hefur verið
að fara upp núna í haust. Framan
af ári var til dæmis langlúra - sem
við seldum á 110 krónur kílóið í
fyrra - ekki að seljast nema á 60
til 70 krónur kílóið og menn kenna
fyrst og fremst efnahagsvandan-
um í Asíu um. Kolinn hefur víst til
dæmis faj'ið mikið þangað, ekki
bara frá okkur heldur alls staðar
frá; Hollendingar senda hann mik-
ið til Asíu, hafa meira að segja
keypt hann héðan og flutt áfram til
Asíulanda." Verðið lækkar svo
vitaskuld mjög þegar eftirspurnin
í Asíu dregst mikið saman, en
Olafur Þór segir reyndar vei-ð
sumra annaiTa flatfiska hafa þok-
ast upp á við í haust, í kjölfar
hækkandi verðs á skarkola og sól-
kola.
Ólafur segir jólabrag kominn á
markaðinn nú. „Menn eru að stilla
sig inn á jólin. Það hefui' reyndar
verið ógurlegar ófi’iður, veðurspá-
in verið þannig að jafnvel stærstu
skip hafa þurft að flýja í land. Tog-
bátar og línubátar hafa verið að
koma með hálffull skip og skjótast
svo út aftur þegar færi gefst og
komið inn eftir einn sólarhring..
Það er því ekki gott að stilla sig
inn á jóiin, en menn eni samt í sín-
um síðustu túi'um núna fyrir jól.
Það borgar sig ekki að koma of
seint inn, við seljum yfii'leitt ekki
einu sinni á Þorláksmessu, þá er
komið los á mannskap í fiskvinnsl-
unni. Það er reyndar helst að
ferskfiskurinn sé í vinnslu ft-am á
síðasta dag; þá er vei-ið að í'eyna
að koma einhverju út milli jóla og
nýárs, því fiskneysla er mikil hjá
öðrum þjóðum yfir hátíðimar þó
svo Islendingar borði ekki fisk um
jólin.“
Mikil rólegheit
Vignir Júh'usson, hafnsögumað-
ur í Hoi-nafirði, svaraði spurningu
blaðamanns um aflabrögðin með
annan-i spurningu: „Hvar í ósköp-
unum á ég að byrja?“ Síðan hló
hann í símann og dró úr: „í sann-
leika sagt eru hér afskaplega mikil
og þægileg rólegheit og fátt að
frétta. Flestir em hættir; komið
jólahljóð í langflesta síðustu daga.
Að vísu eiu tveir bátar á skaki enn-
þá. Síldarbátamir okkar eru að
koma heim en einn netabátur og
tveir snurvoðarbátar hafa vei'ið að
skjótast út á milli þess sem er
stóra bræla." Vignir sagði í-aunar
lítið sem ekkert hafa gefið á sjó þó
svo menn hefðu verið að skjótast
út, enda aflinn verið lítill. „Neta-
báturinn var með níu tonn eftir
þrjá daga.“ Þetta væri hins vegar
ekkei't nýtt, því afli hefði vei'ið
mjög tregur í haust. „Þetta hefur
bara verið lélegt. Enda hefur verið
leiðinda tíðarfar, bæði í nóvember
og desember,“ sagði Vignir. Árið
taldi hann þó að kæmi þokkalega
út, þegar á heildina yrði litið, þó
hann væii ekki með handbærar
tölur þar að lútandi.
Ágætt hjá togurununi
„Það hefur Verið mjög ti-egt,
bæði í net og snurðvoð í haust,“
sagði Karl Einarsson á hafnarvog-
inni í Sandgerði. Litlu bátamir eru
að fá 100 kíló á bjóð þegar þeir
komast út, þá sjaldan þeir komast;
það hefur gefið mjög ilia fyrir þá.
Togararnir hafa hins vegar vei'ið
að fá ágætan afla í haust,“ sagði
Karl. Tveir lönduðu í fyrradag,
Berglín og Sóley Sigui-jóns, um 75
tonnum hvor. „Þeir liggja bara í
þorski einhvers staðar fyrir vestan.
Þá var Haukui'inn hérna fyrir
nokkrum dögum, en hann var bara
með karfa. Hafði fengið 80 tonn.“
Karl kvaðst ekki með það á
hreinu hvernig árið kæmi út, en
fullyrti þó að haustafli væri mun
minni nú en í fyrra, „vegna þess að
netabátarnir hafa lítið fengið. Það
virðist bara náttúralegt lögmál.
Menn fiska ágætlega á línu en
sama og ekkert í net.“
Repúblikanar verja Bob Livingston
Segja hann
ekki hafa logið
„eiðsvarinn“
BOB Livingston, leiðtogi repúblik-
ana og væntanlegur forseti fulltráa-
deildar Bandainkjaþings, viður-
kenndi í fyn-adag, að hann hefði
haldið fram hjá konu sinni nokkrum
sinnum. Féll þessi játning eins og
sprengja í þinginu, sem var að búa
sig undir að fjalla um málshöfðun á
hendur Bill Clinton, forseta Banda-
ríkjanna, fyrir að
hafa logið til um
kvennamál sín. Li-
vingston ætlar ekki
að segja af sér
vegna þessa og
flokksbræður hans
á þingi lýstu strax
yfir stuðningi við
hann.
Diek Army, einn
helsti leiðtogi
repúblikana í full-
tráadeildinni, sagði í
fyrrakvöld, að Li-
vingston hefði full-
kominn stuðning
flokksins sem vænt-
anlegur forseti deild-
arinnar og hélt því
ft'am, að uppljósti’-
animar um framhjá-
hald hans væra angi
af „pólitísku skít-
kasti“. Livingston
hélt því líka fram, að
reynt hefði verið að
kúga sig með því að
birta fréttir um
„þessa ógætni“, sem
gæti komið sér illa
fyrá’ hann og flokkinn. Kvaðst hann
ekki hafa í hyggju að segja af sér og
flokksbræður hans sögðust ekki
mundu fara fram á það við hann.
„Laug ekki eiðsvarinn"
og „allir syndugir“
„Hann laug ekki eiðsvarinn. Sá er
munurinn," sagði Bob Ney, þing-
maður í'epúblikana fyrir Ohio, og
annai', Tom DeLay, atkvæðasmali
repúblikana í fulltrúadeildinni, sagði,
að allir væram vér „syndugir menn“.
Repúblikanar lögðu mikla
áherslu á, að ólíku væi'i saman að
jafna, framhjáhaldi Livingstons og
stöðu Clintons. Forsetinn væri sak-
aður um meinsæri en Livingston
kvaðst aldrei hafa verið beðinn að
skýra frá „ógætni“ sinni eiðsvarinn.
Þá lagði hann mikla áherslu á, að
hann hefði ekki verið í tygjum við
neina konu í starfsliði sínu.
Livingston notaði alltaf þetta orð,
„ógætni“, um kvennamál sín en
nefndi aldrei „framhjáhald". í yfir-
lýsingu sinni sagði hann, að hann
hefði hrasað nokkram sinnum og
hefði það næstum því kostað hann
hjónabandið og fjölskylduna. Frá
framhjáhaldi hans var fyrst sagt á
vefsíðu Roll Call, blaðs, sem flytur
aðallega fréttir af þinginu.
Játning Livingstons kom eins og
þrama úr heiðskfru lofti innan um
fréttir af árásum á írak og af yfirvof-
andi umræðum á þingi um málshöfð-
un á hendur Clinton. Áttu þær að
hefjast í gær og búist var við, að
þeim lyki með atkvæðagreiðslu í dag.
„Larry Flynt-aður“
Livingston nefndi ekki hver það
væri, sem væri að í-annsaka fortíð
hans, en haft er eftir heimildum, að
hann hafi sagt félögum sínum, að
hann hafi verið „Larry Flynt-aður“.
Flynt, útgefandi Hustler- tíma-
ritsins, bauð í október 70 milljónir
ísl. kr. fyrir upplýsingar um fram-
hjáhald þingmanna og er það hugs-
anlega farið að skila einhvei'jum ár-
angri. Flynt staðfesti líka í fyrra-
kvöld, að Livingston væri til rann-
sóknar og sagði síðar í viðtali við
AP-fi'éttastofuna, að fjórar konur
hefðu gefið sig og sagt frá ástaræv-
intýram sínum með Livingston.
Livingston bætist nú í hóp nokk-
urra annarra repúblikana, sem hafa
mátt játa á sig framhjáhald í fram-
haldi af Clinton-málunum. Hinir eru
Dan Burton frá Indiana, sem geng-
ið hefur mjög hart fram gegn Clint-
on; Helen Chen-
oweth frá Idaho,
mikill gagnrýnandi
Clintons, og Henry
Hyde, formaður
dómsmálanefndar-
innar, sem annast
hefur rannsóknina á
málum Clintons.
S u m i r
repúblikanar kalla
þessar uppljóstranir
„pólitískt skítkast"
og saka Hvíta húsið
um ofsóknir en
Mark Sanford, þing-
maður repúblikana
fyrir Suður-Kar-
ólínu, sagði í viðtali
við CNN-sjónvarps-
stöðina, að þetta
væri hið versta mál.
„Við komumst
ekkei’t framhjá því,
að Livingston laug.
Hann gerði það ekki
eiðsvarinn í venju-
legum skilningi en
hann hafði svarið
konu sinni eiða og
hann laug að henni,“
sagði hann og bætti því við, að þetta
myndi hafa sín áhrif á málið gegn
Clinton og gei-a málflutning and-
stæðinga hans erfiðari.
Deniókratar reiðir
Livingston, 55 ára gamall, íhalds-
samur en talinn raunsær, sýndi
lengi lítinn áhuga á málinu gegn
Clinton og eftir að ljóst var oi’ðið, að
hann yrði næsti leiðtogi í-epúblikana
í fulltrúadeildinni sagðist hann vilja,.
að þetta mál væri frá er hann tæki
formlega við 17. janúar. Þetta
breyttist allt um síðustu helgi er
hann lýsti yfir, að hann vildi, að
Clinton yrði sviptur embætti og
kvaðst hann mundu koma í veg fyrir
tilraunir demókrata til að bera upp
tillögu um vítur á forsetann í stað
málshöfunar.
Með þessu reiddi hann
demókrata til reiði og suma hóf-
sama repúblikana og hann var aftur
í sviðsljósinu um miðja vikuna þeg-
ar hann ákvað að fi’esta þingum-
í-æðunni um Clinton vegna
árásanna á íi-ak. Þá virtist hann
mjög foi’ingjalegur, a.m.k. í saman-
burði við Trent Lott, leiðtoga
repúblikana í öldungadeildinni, sem
gagnrýndi Clinton hai’ðlega fyrir
árásimar á íi’ak og sagði þær til-
raun til að draga athyglina fra
Lewinsky-málinu.
Talið var, að þingumræðan yi’ði
ekki fyrr en á mánudag en Li-
vingston kom demókrötum aftur í
opna skjöldu er hann tilkynnti, að
umræðan færi fram á fóstudegi.
Horfðust þegjandi í augu
Þegar flokksbræður hans komu
síðan saman til fundar, sem Li-
vingston boðaði til í fyrrakvöld, héldu
þeir, að þá ætti að leggja á ráðin um
umræðuna daginn eftir en fengu í
staðinn yfirlýsingu frá honum um
„ógætni" sína í kvennamálum.
Marge Roukema, þingmaður fyrir
New Jersey, sagði, að eftir að Li-
vingston hafði lesið yfirlýsinguna
hefði verið „grafarþögn í salnum.
Menn litu í ki’ingum sig og horfðust i
augu. Á þessu hafði enginn átt von“.
Reuters
BOB Livingston, væntan-
legur forseti fulltrúadeild-
ar Bandaríkjaþings.