Morgunblaðið - 19.12.1998, Blaðsíða 65

MORGUNB LAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
LAUGARDAGUR 19. DESEMBER 1998 65
Samningar
og viðbrögð
í FYRRI greinum mínum um
gildistöku evnmnar hef ég fjallað
um þær breytingar sem framundan
eru og líkurnar á því að íslensk fyr-
irtæki flnni fljótlega fyrir þrýstingi
frá viðskiptaaðilum í Evrópu um að
taka upp evruna í viðskiptum, í stað
gjaldmiðla einhvers þátttökuríkj-
anna. I þessari grein verður fjallað
um áhrif breytingarinnar á gildi
samninga og um notkun evrunnar í
aðildarríkjum ESB, sem standa ut-
an evrusamstarfsins.
Hvað verður um gildandi
samninga með verðákvæði
í þýskum mörkum
eða frönskum frönkum?
Tökum dæmi af útflytjanda sem
hefur lengi átt mikil viðskipti við
kaupendur í Þýskalandi. Hann hef-
ur um árabil gert rammasamninga
um sölu á tilteknu magni í þýskum
mörkum, en stendur nú frammi fyr-
ir því að kaupendur vilja færa
samninga yfir í evru. Hvers virði
eru gamlir rammasamningar í
þýskum mörkum í dag?
Almenna reglan við gildistöku
evrunnar er sú að evran verður til
sem gjaldmiðill þann 1. janúar nk.
og frá þeim degi er gildi gömlu
gjaldmiðlanna 11 fast gagnvart
henni. Út frá lagalegu sjónarmiði
hafa þátttökuiTkin ákveðið gjald-
miðilsbreytinguna hvert um sig, svo
samkvæmt lagaskilarétti er enginn
vafi á að samningar sem lúta t.d.
þýskum rétti og hafa verðákvæði í
þýskum mörkum, verða túlkaðir í
samræmi við þá ákvörðun þýska
þingsins að leggja af markið og taka
evruna upp sem gjaldmiðil. Hið
sama á við um samninga sem til-
greina gjaldmiðil annarra þátttöku-
ríkja, að breyttu breytanda. Samn-
ingsupphæðir í gildandi samningum
sem kveða á um greiðslu í einhverj-
um hinna gömlu gjaldmiðla haldast
óbreyttar á aðlögunartímanum en
færast yfir í evru í ársbyrjun 2002.
Samningar í eku færast yfir í evru á
jafngildi, strax um næstu áramót.
Að öðru leyti er samningsaðilum
frjálst að færa viðskiptin yfir í evru
hvenær sem er á aðlögunartíman-
um fram til 2002, enda skiptir tíma-
setningin ekki höfuðmáli því gengið
milli gamla gjaldmiðilsins og evi'-
unnar verður fest þann 1. janúar
nk. Sett hefur verið sérstök reglu-
gerð innan Evrópusambandsins,
sem mælir fyrir um þessi atriði og
fleiri, sem lúta að áframhaldandi
gildi samninga, þrátt fyi-ir gjaldmið-
ilsbreytinguna.
Hér á landi gilda lög nr. 39/1998
um áframhaldandi gildi samninga
með tilkomu evrunnar, þar sem
kveðið er á svipaðan hátt á um að
breytingin hafi ekki áhrif á efnda-
skyldu gildandi samninga. Kveðið
er á um jafngildi eku og evru, sé
ekki annað tekið fram í samningi og
Evran getur haft nei-
kvæð áhrif á sam-
keppnisstöðu ríkja sem
standa fyrir utan, segir
Arni Páll Árnason í
síðustu grein sinni
um evruna.
samningar með verðákvæði í eku
breytast því yfir í evru, sé ekki ann-
að ákveðið í samningnum. Efnda-
skylda samninga í gömlu gjaldmiðl-
unum helst einnig óbreytt, þrátt
fyrir breytingu yfir í evru, við túlk-
un samninga sem lúta íslenskum
rétti. Sem dæmi um samninga sem
íslensku lögin ná til má m.a. nefna
gjaldeyrisreikninga innlánsstofn-
ana, eku-tengd spariskírteini ríkis-
sjóðs og krónureikninga tengda
eku, auk annarra samninga sem
samkvæmt meginreglum Iagaskila-
réttar lúta íslenskum rétti.
Notkun evrunnar
í Evrópusambandsríkjum
utan evrusamstarfsins
Notkun evrunnar mun verða
töluverð hjá fyrirtækjum í þeim
aðildarríkjum Evrópusambandsins
sem standa utan evrusamstarfsins,
þ.e. Bretlandi, Danmörku, Svíþjóð
og Grikklandi. Þannig má búast
við að fyrirtæki í milliríkjavið-
skiptum muni kjósa að
nota evruna. sem .
grunngjaldmiðil, til að
ná að nýta sér þann
hag sem hlýst af notk-
un eins gjaldmiðils í
11 viðskiptalöndum,
þrátt fyrir að heima
við verði gamli gjald-
miðillinn í fullu gildi,
a.m.k. fyrst um sinn.
Samkvæmt sameigin-
legri ákvörðun aðild-
arríkja Evrópusam-
bandsins hafa stjórn-
völd í ESB-ríkjum ut-
an evrusamstarfsins
skuldbundið sig til að
auðvelda fyrirtækjum
í milliríkjaviðskiptum notkun evr-
unnar, auk þess sem þau munu
láta gengisþróun gjaldmiðla sinna
fylgja gengisþróun evrunnar, inn-
an tiltekinna vikmarka.
Evran getur haft neikvæð áhrif á
samkeppnisstöðu fyrirtækja í ríkj-
unum sem utan standa. Búist er við
að vextir verði a.m.k. hálfu pró-
sentustigi hærri utan svæðisins en
innan, þar sem bæta þarf upp geng-
isáhættu. Þá hafa Bretar verulegar
áhyggjur af því að milliríkjavið-
skipti breskra fyrirtækja við önnur
Evrópuríki, sem hingað til hafa að
verulegu leyti verið í pundum, fær-
ist nú í evru og bresku fyrirtækin
sitji því eftir með gengisáhættuna.
Þetta atriði vegur ekki eins þungt í
viðhorfum smæm ríkjanna utan
evrasamstarfsins, enda menn þar
alvanir að skipta í öðrum gjaldmiðli
en sínum eigin.
Danir hafa ákveðið að láta gengi
dönsku krónunnar einungis
hreyfast innan 2,25% vikmarka frá
gengi evrunnar, til að reyna að
draga úr óæskilegum áhrifum sér-
stöðu Dana í þessu efni á danskt
efnahagslíf. Seðlabankar aðildar-
ríkjanna 15 munu sameiginlega
verja þessi mörk á gjaldeyrismörk-
uðum. Þá liggur fyrir danska þing-
inu lagafrumvarp þar sem gert er
ráð fyrir heimild til handa dönsk-
um fyrirtækjum að notast við evr-
una í reikningagerð og bókhaldi
sínu og yfirfæra evruupphæðirnar í
danskar krónur á tollgengi. Þetta
mun þýða að fyrirtæki sem nota
evruna í bókhaldi sínu þurfa ekki
að elta dagsveiflur í gengi dönsku
krónunnar gagnvart evrunni en
geta notað tollgengið fyrir allar
færslur innan hvers almanaksmán-
aðar. Svíar hafa í bígerð áþekka
löggjöf sem heimilar bókhald,
reikningsgerð og
hlutafjárskráningu í
evru. Breskum fyrir-
tækjum verður einnig
heimilt að nota evruna
í bókhaldi og reikn-
ingshaldi frá næstu
áramótum. Bretar
ganga hins vegar
skrefinu lengra og
heimila breskum fyrir-
tækjum að nota evr-
una alfarið. Þannig
geta bresk fyrirtæki
haldið bókhald, haft
bankareikninga, skilað
skattframtölum og
tollskýrslum í evru og
jafnvel greitt opinber
gjöld, jafnt tekjuskatta sem virðis-
aukaskatt, í evru, strax eftir næstu
áramót.
Breytingar - viðbrögð
I þessum greinum um tilkomu
evrunnar um næstu áramót hefur
verið leitast við að varpa ljósi á eðli
þeirra breytinga sem eru að verða
á viðskiptaumhverfi í Evrópu á
næstu mánuðum. Nýr gjaldmiðill
11 Evrópuríkja felur í sér mikil
sóknarfæri fyrir fyrirtæki í milli-
ríkjaviðskiptum. íslensk fyrirtæki
hafa gegnum tíðina verið útsækin
og viljug til innflutnings- og út-
flutnings, þrátt fyrir misauðveldar
aðstæður. Því er mikilvægt fyrir
þau að vera viðbúin því að nýta sér
þá möguleika sem opnast þegar svo
miklar breytingar eru að verða á
viðskiptaumhverfi á okkar helsta
markaðssvæði.
Höfundur er lögmaður i Rcykjavík.
Streilson
-klæðirþigvel
Árni Páll
Árnason
Kringlan 8-12,
sími 568 2221
Aðsendaf greinar á Netinu
ýj> mbl.is
_ALLTAf= GITTH\SAÐ ISi'ÝTT
sœtir sofar*
Ný sending
Eiðistorgi 13 - S. 561 4465
Skartgripir frá
Dyrberg Kern og
Elínborgu Kjartans
Glæsilegir
ítalskir kjólar
Opið til kl. 22 í kvöld
ÍÓtHÍIMA
Kertið þitt
brennur aldrei út
Við þökkum frábærar viðtökur
við kertasöfnun okkar og vonum að þið
haldið áfram að leggja okkur lið 1
Okkur hefur borist rúmlega tonrt kertaafganga..
Úr afgöngunum eru búin til falleg kerti sem fara í sölu Ví
,um laitd. Tekið er við kértaafgfingúitrá'^önil^ta

■
'ólheimar
vistvænt samfélag