Morgunblaðið - 19.12.1998, Page 92

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLAN1,103 REYKJAVIK, SÍMI6691100, SÍMBRÉF 6691181
PÓSTHÓLF3040, NETFANG: R1TSTJ@MBL.1S, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI1
LAUGARDAGUR 19. DESEMBER 1998
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK
Gígar hafa hlaðist upp á botni Grímsvatna í eldgosinu sem hófst í Vatnajökli í gærmorgun
VATNIÐ kraumar í einum gíganna fimm sem myndast hafa á rúmlega kílómetra langri sprungu í Grímsvötnum. Að baki sést hh'ð Grímsfjalls.
E kki líkur á
stóru hlaupi
GOSIÐ í Grímsvötnum í Vatna-
jökli hélst nokkuð stöðugt fram
eftir degi í gær, og var gosmökk-
urinn álíka stór klukkan 16.30 og
hann var um morguninn. I til-
kynningu frá Almannavörnum
var svæði í 10 km radíus um-
hverfis eldstöðina lýst bannsvæði
og sagt að leiðir á Grímsfjall
.væru lífshættulegar vegna kröft-
ugra sprenginga. Vatnshæð í
Skeiðará breyttist ekkert í gær-
kvöldi og eru ekki taldar líkur á
hlaupi, sem ógni mannvirkjum.
„Grímsvötn eru í raun besti
staðurinn í Vatnajökli til að fá
gos,“ sagði Magnús Tumi Guð-
mundsson, jarðeðlisfræðingur og
dósent við Háskóla íslands, í
samtali við blaðamann Morgun-
blaðsins. Magnús Tumi flaug tví-
vegis yfir gosstöðvarnar í gær;
um hádegi sá hann þrjár gos-
sprungur en síðdegis gaus á
fímm stöðum í beinni línu á um
kílómetra langri gossprungunni.
Gígar hafa hlaðist upp á botni
Grímsvatna. Helgi Guðmundsson
jöklafræðingur segir að gosið nú
hafi myndað jafnháan gíg og gos-
ið árið 1983 en það átti sömu
upptök; þetta gos sé því mun
kraftmeira.
Magnús segir erfítt að spá því
hve lengi gosið muni standa, mið-
að við þróun þess í gær. Hann
ber það saman við tvö gos á þess-
ari öld, sem áttu sömu upptök.
„Gosið 1934 stóð í tvær vikur og
gosið 1983 stóð í fímm eða sex
daga. Vð getum ekki séð fyrir
hvort þetta gos geri svipað eða
eitthvað allt annað."
Grannt fylgst með
þróun gossins
Visindamenn fylgjast grannt
með þróun gossins. Flugu þeir
tvisvar yfir það í gær og í dag
verður metið hve oft er þörf á að
fljúga þar yfír. Á meðan ekki er
birta er fylgst með gosinu á jarð-
skjálftamælum á Veðurstofunni
og Raunvisindastofnun Háskóla
íslands, auk þess sem veðurradar
á Veðurstofunni sér um að mæla
gosmökkinn.
Vísindamenn telja ekkert
benda til að stórt hlaup muni
renna undan jöklinum. Lítið eða
meðalstórt, hlaup geti hafíst á
næstu vikum eða mánuðum.
Á Raunvísindastofnun Háskól-
ans er vakt við jarðskjálftamæla í
Grímsvötnum. Vegagerð og lög-
regla stóðu vörð beggja vegna
Skeiðarárbrúar í nótt. Starfs-
menn Landssímans fylgdust með
því að ljósleiðarasamband rofnaði
ekki.
Hæstiréttur dæmir flutning Landmælinga ólöglegan
Ráðherra hyggst áfram
undirbúa flutning
HÆSTIRÉTTUR dæmdi í gær að
ákvörðun Guðmundar Bjarnasonar
umhverfísráðherra frá 3. júlí árið
1996 um að flytja starfsemi Land-
mælinga íslands til Akraness um
næstu áramót sé ólögmæt. I dóms-
niðurstöðunni segir að á meðan um-
hverfísráðherra hafi ekki aflað sér
lagaheimildar um flutning Land-
mælinga til Akraness verði að fall-
ast á að hann sé ólögmætur. Guð-
mundur Bjamason kveðst vera
undrandi á dómsniðurstöðunni því
hún stangist á við ýmis lögfræðiálit
sem hann hafi fengið en ráðherrann
segir að engu að síður verði haldið
áfram undirbúningi að flutningi
stofnunarinnar til Akraness um
næstu áramót. Brugðist verði við
dómnum með því að reyna að afla
lagaheimildar Alþingis fyrir jólahlé
þingsins.
Starfsmaður Landmælinga, sem
sætti sig ekki flutninginn, höfðaði
málið. Ragnar H. Hall, hæstarétt-
arlögmaður, sem flutti málið fyrir
hönd stefnanda, segir að dómsnið-
urstaðan setji flutning Landmæl-
inga í uppnám. Ef ráðherra ætli að
halda sig við það að flytja stofnun-
ina þurfi hann að leggja málið fyrir
Alþingi. Að sögn Ragnars hefur
dómurinn einnig áhrif á ákvarðanir
um flutning annarra ríkisstofnana
út á land. „Það hlýtur að koma til
skoðunar hjá viðkomandi aðilum
hvort þeir þurfi ekki að endurskoða
þær ákvarðanir í ljósi þessa dóms.
Hann snýst um nákvæmlega sama
hlutinn,“ sagði hann.
Umhverfisráðherra segir að mik-
il vinna hafi verið lögð í undirbún-
ing að flutningi Landmælinga til
Akraness og m.a. sé búið að selja
núverandi húsnæði stofnunarinnar.
„Það er ekkert annað í stöðunni en
að halda áfram þessum flutningi og
bregðast við dómnum á þann hátt
að afla lagalegu heimildarinnar á
Aþingi,“ segir Guðmundur.
Gerir erfíðara að flytja
stjórnsýslu út á land
„Mér finnst dómurinn ekki mjög
byggðavinsamlegur. Hann gerir
stjórnvöldum miklu erfiðara fyrir
að fást við byggðamál. Það hefur
verið uppi viiji ríkisstjórna og
stjórnmálaflokka að leita leiða til
þess að flytja til stjómsýslu en það
verður allt miklu torveldara vegna
þessa,“ segir Guðmundur.
Hann segir að óhjákvæmilegt sé
að líta á dóm Hæstaréttar í víðara
samhengi, þar sem ýmis dæmi séu
um flutning annarra ríkisstofnana
út á land, án þess að sérstaklega
hafi verið kveðið á um það í lögum,
s.s. embætti veiðistjóra til Akureyr-
ar, auk ýmissa stofnana sem heyri
m.a. undir samgönguráðuneytið og
landbúnaðarráðuneytið.
■ Ákvörðun/13