Morgunblaðið - 28.01.1999, Blaðsíða 20

20 FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1999
NEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ
Fólasín skiptir máli
fyrir verðandi mæður
Jöklasalat 56
Spínat 54
Haframjöl 50
Heilhveitibrauð 49
Múslí 48
Kartöflur 38
Gulrætur 37
Tómatar 31
Appelsínusafi 16
Nýmjólk 9
Næringargildi matvæla,
næringarefnatöflur útgefið 1998
Fólasín fyrir þungun
míkrógrömm
af fólasíni í
100 gr fæöu
Morgunkorn, vítamínbætt 333
Papríka, rauð 195
Hveitikím 190
All bran 188
Hveitiklíð 140
Papríka, gul 130
Papríka, græn 119
Spergilkál, brokkólí 115
Blómkál 110
Kínakál 109
Hrökkbrauð 100
Blaðsalat 90
Avókadó 89
í GÖMLUM kennslubókum í nær-
ingarfræði var einfaldlega kennt að
fólasín væri nauðsynlegt fyrii-
frumuskiptingu og skortur kæmi
fram sem sérstök tegund blóðleys-
is, ekki síst á meðgöngutíma. Nú
hefur komið í ljós að rífleg neysla
verðandi mæðra á fólasíni hefur
víðtækari áhrif á heilsu en áður var
talið og getur meðal annars komið í
veg fyrir alvarlegan fósturskaða
sem nefnist klofinn hryggur. Fyrst
í stað var þessum niðurstöðum tek-
ið með töluverðum fyrirvara og
jafnvel torti-yggni, en gagmýnis-
raddimar hljóðnuðu smám saman
eftir því sem rannsóknunum fjölg-
aði sem sýndu þessi áhrif.
Nú er svo komið að flestir lækn-
ar og hjúkrunarfólk í heilsugæslu
hvetja ungar konur á bameigna-
2 kg. lambafilé, með filu.
Kryddlögur: 250 ml appelsínuþykkni, 100 ml jómfníaroUa,
5 msk. rifin engiferrót. Kjötið kryddlegið ( kœli (12 klsl.
AoTero
Skerið grunnar rákir þvert i fitulagið.
Steikið upp úr hJynsfrópi og ólífuolfu
f 4 infnútur á hvorri lilið, kryddið eftir
smekk. Bakið í eidföstu móli við 150C° f 10-15 mfn.
Þarf að hreinsa skjá og tölvu reglulega
Kostar 70 aura á klukku-
Það er þó ekki nóg að byija að
taka fólasíntöflur eftir að þungun er
hafin og fyrsta mæðraskoðun afstað-
in. Það verður að gerast áður, helst í
tvo tíl þrjá mánuði fyrii- þungun. Og
þar er vandinn fólginn, því ekki era
allar þunganir svo vel skipulagðar og
undirbúnar, að konum gefist tæki-
færi til að byggja sig upp af vftamín-
um fyrirfram. Þess vegna er mikil-
vægt að sem flestar konur á bam-
eignaaldri auki neyslu sína á fólasíni,
til dæmis með því að borða meira af
grænmetí, ávöxtum og vítamín-
bættu morgunkomi. Þær
grænmetistegundir sem veita
hvað mest af fólasíni era
paprika, spergilkál (brokkolí),
kínakál, blómkál og hvítkál.
Kartöflur, tómatar, gulrætr
ur, jöklasalat, grænar
baunir og avókadó inni-
halda líka mikið
fólasín, svo og appel-
sínusafi, mjólk og ostí
ur.
Þeim konum sem
huga að fjölgun
mannkyns
næstu mánuði
er hins vegar
Fólasín, öðru nafni fólinsýra, er það
vítamín sem dregur að sér hvað mesta
athygli um þessar mundir. Laufey Stein-
grímsdóttir segir að hver rannsóknin á
fætur annari leiði í ljós að þetta B-vítamín
gegni mikilvægara hlutverki fyrir heilsu
en áður var talið.
ráðlagt að taka fólasíntöflur, 400
míkrógrömm á dag, nema læknir
ráðleggi annað. En það eru ekki
bara ungar konur sem hafa ástæðu
til að auka fólasínneysluna. Þetta
ágæta vítamín kemur víðar við
sögu og nýlegar rannsóknir hafa
aldri til að borða fólasínríkt fæði
eða taka fólasíntöflur, beinlínis til
að minnka líkur á þessum fóstur-
skaða. Heilbrigðisyfírvöld víða um
heim hafa jafnvel gripið til ráðstaf-
ana til að tryggja konum nægilegt
fólasín, t.d. með því að setja reglur
um að fólasínbæta hveiti eða aðra
grunnfæðu. Hér á landi hefur
þessi leið ekki verið farin
enn sem komið er, og er
vítamínbætt morgunkom
nánast eina fólasínbætta fæðan
sem hér er á markaðnum.
Lambaveisla hjá Diddú og Kela
Það er alltaf glatt á hjalla hjá Diddú þegar gesti ber að garði.
Hráefni
leitt í ljós að það getur verið vopn í
baráttunni gegn hjartasjúkdóm-
um. Fólasín hefur þau áhrif að
draga úr styrk efnisins homo-
systeíns í blóði sem er veigamikill
áhættuþáttur fyrir hjartasjúk-
dóma.
Fólk á öllum aldri, konur jafnt
sem karlar, mega því fara að huga
að fólasínneyslunni. Það er um að
gera að borða vel af græn-
meti og ávöxtum og
vítamínbættum kom-
mat. Þannig fáum
við ekki aðeins
fólasín, held-
ur fjölda
annarra
hollustu-
efna í
kaup-
bæti.
Höfundur er
n æringarfræ ð -
ingur og forstöðu-
nmður Manneldis-
ráðs og skrifar af og
til um manneldismál í
Morgunblaðið.
P Diddúbýðurí
ímat
Kókos-sveppa-sérrísósa: Golt lambasoð (21) soðið niður
dágóða stund. Skerið 3(X) g sveppi og steikið upp úr smjöri
ásamt 80 g af kókos þar til allur vökvi er uppurinn. Bætið
150 ml af sérríi við og látið krauma áfram. Setjið út í
lambasoðið, látið lulla þar og bætið rjúma út f í lokin.
Borið fram með ofnbökuðuin rósmarínktydduðum kartöfium
og jarðarberjasalati.
Rauðvín: Torres Gran Coronas.
Vuí borðið: f.v. DUUlú, Dóra, Þorkell, Melkorka,
Sigurður, Sigurður lngi og Anna Gnðný.
S ÍSLENSK.IR
CCC SAUÐFJARBÆNDUR
stund að vera í tölvuleik
ÞAÐ er sjaldgæft að kvikni í útfrá
tölvu en engu að síður er nauðsyn-
legt að gæta varúðar í sambandi
við þær. I bæklingi sem rafmagns-
öryggisdeild Löggildingarstofu gaf
út á síðasta ári og heitir Förum
varlega með rafmagnið er þess get-
ið að nauðsynlegt sé að gæta var-
úðar í sambandi við tölvur, spennu-
breyta og hleðslutæki.
„Það borgar sig ekki að hafa
þessi tæki lengur í sambandi en
þörf krefur. Það dregur úr líkum á
tjóni og eykur endingu tækjanna.
Þá þarf að gæta þess að tölvur séu
jarðtengdar. Það er öryggisatriði
sem verndar bæði notandann og
tölvuna sjálfa“, segir Jóhann Ólafs-
son deildarstjóri rafmagnsöryggis-
deildar Löggildingarstofu. Hann
ráðleggur neytendum að hafa ekki
kveikt á tölvunni nema þegar verið
er að nota hana og að slökkt sé
ætíð á skjánum um leið og slökkt
sé á tölvunni. „Tölvur safna ekki
einungis ryki á skjáinn heldur
einnig inn í sig. Látið hreinsa skjá
og tölvu reglulega til að forðast
íkveikju."
Að sögn Ólafs Björnssonar not-
endaráðgjafa hjá Rafmagnsveitu
Reykjavíkur tekur venjuleg tölva
um það bil 100 W. Það tekur 10
klukkustundir að eyða einni
kílówattstund (kWh) sem kostar
7,31 krónu. Það kostar því til dæm-
is rúmlega 70 aura á klukkustund
að vera í tölvuleik.
„Þó má geta þess að sumar tölv-
ur taka orku meðan þær era ekki í
gangi á meðan aðrar taka enga
orku.“
Yatnið í fiskabúrinu rafmagnað?
UPPHITUÐUM og upplýstum
fiskabúrum fylgir ýmis rafbúnað-
ur sem notar 230V spennu og
þarf því að umgangast með var-
úð. Ef hitari í fiskabúri er óþéttur
getur vatnið orðið rafmagnað. í
fræðsluriti um rafmagnsöryggi
sem rafmagnsöryggisdeild Lög-
gildingarstofu gaf út segir að
mikilvægt sé því að fylgjast með
því að glerið á hitaranum sé heilt.
Einnig er þar brýnt fyrir fólki að
taka þúnaðinn úr sambandi áður
en búrið er hreinsað og handleika
hann ekki meðan straumur er á.