Morgunblaðið - 28.01.1999, Blaðsíða 8

8 FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Hjálmar Ámason
alþingismabur
BARA að það slái nú ekki saman línum hjá þér, Dóri minn, og þú sprengir gat á fjall í staðinn fyrir að
sprengja út björgunarbátinn.

Kæliskápur RG 1145
- Kælir 114 Itr.
• Klakahúlf 14 Itr.
• Orkunýtni D
• Mál hxbxd: 85x50x56
Kr. 26.900.- stgr.
Kæliskápur RG 2190
• Kælir 134 Itr.
• Frystir 40 Itr.
• Sjálfvirk afþýöing í kæli
• Orkunýtni C
• Mál hxbxd: 117x50x60
Kr. 37.900.- stgr.

Kæliskápur RG 2250
• Kælir 184 Itr
• Frystir 46 Itr • Orkunýtni C
• Sjalfvirk afþýðing í kæli • Mál hxbxd: 139x55x!
Kr. 39.900.- stgr.
Kæliskápur RG 1285
• Kælir 232 Itr.
• Frystir 27 Itr.ŒS
• Hálfsjálfvirkur
• Orkunýtni F
• Mál hxbxd: 147x55x60
Kr. 37.900.- stgr.
Kæliskápur RG 2255
? Kælir 183 Itr.
• Frystir 63 Itr. EE*3
• Sjálfvirk afþýöing í kæli
• Orkunýtni C
• Mál hxbxd: 152x55x60
Kr. 45.900.- stgr.
Kæliskápur RG 2330
• Kælir 258 Itr.
• Frystir 74 Itr. EEZ3
• Sjálfvirk afþýöing í kæli
• Orkunýtni C
• Mál hxbxd: 170x60x60
Kr. 49.900.- stgr.
Kæliskápur CG1275
• Kælir 172 Itr.
• Frystir 56 Itr. n*..**J
• Tvær grindur
• Sjálfvirk afþýöing í kæli
• Orkunýtni C
•Mál hxbxd: 150x55x60
Kr. 53.900.- stgr.
Kæliskápur RG229Ö
• Kælir 211 Itr.
• Frystir 63 Itr. P***i
• Sjálfvirk afþýðing í kæli
• Orkunýtni C
• Mál hxbxd: 164x55x60
Kr. 48.900.- stgr.
Kæliskápur CG 1340
• Kælir 216 Itr.
• Frystir 71 Itr. P* *.*)
• Tvær grindur
• Sjálfvirk afþýðing í kæli
• Orkunýtni B
• Mál hxbxd: 165x60x60
Kr. 59.900.- stgr.
Sími 533 2800
Fyrirlestur um póst- og áætlunarsiglingar
Póstsiglingar
til 1914
Heimir Þorleifsson
Fyrirlestraröð er fyr-
irhuguð fyrir al-
menning í Sjóminja-
safni Islands í Hafnarfirði
á næstunni og er fyrsti fyr-
irlesturinn í kvöld að Vesf>
urgötu 8 í Hafnarfirði. Þar
talar Heimir Þorleifsson
um póstskip og áætlunar-
siglingar fram tO ársins
1914. í kynningu að fyrir-
lestraröðinni er þess getið
að erindin hafi víðtæka
skírskotun til hafsins, eink-
um á sviði sagnfræði, þjóð-
fræði, fomleifafræði,
mannfræði og menningar-
sögu yfirleitt. En um hvað
skyldi Heimir Þorleifsson
ætla að fjalla mest í sínum
fyrirlestri?
-Það verður fjallað um
áætlunarsiglingar til og frá
Islandi í meira en hundrað ár, en á
þeim tíma fjölgaði ferðunum úr
einni í um það bil fimmtíu á ári, en
það voru þær orðnar við upphaf
fyrri heimsstyijaldar. Skipin voru
kölluð póstskip en þau fluttu auð-
vitað fleira en póst. Þau fluttu far-
þega en í seglskipunum var eigin-
lega ekkert farþegapláss, fólk
varð að kúldrast í lestum, innan
um alls konar vaming. Síðan verð-
ur fjallað um það hvemig póst>
skipsferðirnar réðu ferðum land-
póstanna. Þeir þurftu að koma
með póstinn til Bessastaða eða
Reykjavíkur áður en póstskipið
fór og síðan að vera tilbúnir að
taka við honum þegar skipið kom.
A seglskipatímanum fram um
1850 kom póstskipið frá Dan-
mörku í október eða nóvember og
beið hér síðan þar til veður fór að
batna í byrjun mars. Þetta varð til
þess að aðalpóstferðir á íslandi
vom farnar í svartasta skamm-
deginu. Mikilvægi póstskipsferð-
anna sést líka af því að póstferðum
innanlands fækkaði á meðan
Napóleonsstyrjaldirnar geisuðu
en þá vom ekki póstskip í förum. I
erindinu verður líka fjallað um
margs konar rekstur póstskip-
anna. Fyrst voru þau ríkisrekin í
tíð konungsverslunar, síðan kom
einkarekstur með ýmsum afbrigð-
um, m.a. eftir útboð í Kauphöllinni
í Kaupmannahöfn. Um 1840 var
stofnað hlutafélag í Reykjavík til
þess að reka þessar siglingar og
stóðu að því reykvískir embættis-
menn og Carl Franz Siemsen.
Reykjavíkurfélagið keypti nýtt og
gott seglskip og var hugmyndin að
fjölga ferðum úr einni í fjórai’ en
það gekk ekki upp.
-Hver var mikilvægasta breyt-
ingin ípóstferðum á þessu tímabili?
- Það var tvímælaiaust þegar
gufuskip fóm að sigla hingað til
lands árið 1858. Þá fjölgaði ferðum
í sex á ári íyrst og síðan fljótlega í
tíu og svo jaftit og þétt eftir það.
Mikilvægi gufuskipanna fólst í
fleiri ferðum. Fram að þessu komu
ferðamenn hingað helst með skip-
um sem þeir réðu yfír sjálfir en eft-
ir að gufuskipin komu til sögunnar
gátu þeir til dæmis tekið skip hing-
að í júlí og farið heim í ágúst.
Langflestir ferðamenn sem hingað
komu á þessum tíma
vora enskfr og komu til
að skoða sögustaði og
veiða lax.
- Fjallar þú um gufu-
skipafélög-
in sem gerðu út skipin?
- Jú, fjallað er um félög sem em
alkunn eins og Sameinaða gufu-
skipafélagið og Bergenska gufu-
skipafélagið og ég fjalla einnig um
önnur minna kunn, eins og Thore-
félagið og Otto Wathnes arvinger.
Margir kannast auðvitað við
norska athafnamanninn Otto Wat-
hne, en færri þekkja líklega til
þess að eftir dauða hans tóku
bræður hans í Stavangri við
rekstri á skipum hans og þessi
rekstur færðist allur í aukana og
►Heimir Þorleifsson er fædd-
ur 22. nóv. 1936 í Reykjavík.
Hann lauk stúdentspróií frá
Menntaskólanum í Reykjavík
1956 og cand. mag.-prófi í
sagnfræði 1966 frá Háskóla fs-
lands. Hann hefur verið kenn-
ari við Menntaskólann í
Reykjavík frá árinu 1961.
Hann hefur einnig starfað við
ritstörf, m.a. samdi hann
Mannkynssögu BSE og Islands-
sögu, Frá einveldi til lýðveldis.
Einnig samdi hann Sögu ís-
lenskrar togaraútgerðar til
1917 og var ritsljóri og höf-
undur þriggja binda Sögu
Reykjavíkurskóla. Hann hefur
unnið að ritun póstsögu íslands
frá 1994 og árið 1996 kom út
Póstsaga Islands 1776 til 1873.
Hann hefur undanfarið unnið
að framhaldi póstsögunnar.
Þess má geta að Heimir hefur
samið Arbók íslands í Alman-
aki Þjóðvinafélagsins frá árinu
1981. Heimir ér kvæntur Stein-
unni Einarsdóttur mennta-
skólakennara.
fékk jafnvel styrk frá norska Stór-
þinginu.
-Voru þessar póstferðir mikl-
um erfiðleikum bundnar?
-Jú, þær tóku langan tíma og
yfir opið haf var að fara. Það er
raunar merkilegt að ekkert póst>
skip fórst í hafi á seglskipatíman-
um en fjögur þeirra strönduðu, þar
af tvö við Snæfellsnes, og fómst
allir sem með þeim vom. Seglskip-
in lentu aldrei í ís, enda sigldu þau
alltaf íyrir sunnan land og inn á
Faxaflóa en á gufuskipatímanum
þá sigldu skipin norður fyrir land
og lentu þá nokkmm sinnum f
vandræðum vegna hafíss. Atakan-
legt slys varð árið 1907 þegar skip
Thorefélagsins, Kong Trygve,
sigldi á ísjaka undan Langanesi og
sökk. Áhöfn og farþegar komust í
þrjá báta, tveir náðu landi en einn
fannst aldrei.
- Urðu miklar breyting-
ar á póstferðum ífyrri heimsstyrj-
öld?
-Það sem breyttist þá var að
Eimskipafélag Islands var stofnað
og tók við millilandasigl-
ingum að hluta til. Er-
lendu félögin urðu fyrir
skipatjóni á þessum
tíma, t.d. var að minnsta
kosti tveimur skipum á
leið hingað sökkt. Þess má geta að
það var íslenskur póstur með Tit-
anic sem vom greiddar bætur fyr-
fr.
-Hvernig var borgað und-
h-póst á þessum tíma?
-Fram til 1870 var ekki greitt
fyrir póst á milli landa. Árið 1873
var gerð grundvallarbreyting á
póstþjónustu á íslandi. Þá var
stofnað embætti póstmeistara í
Reykjavík og póstafgreiðslumanna
og bréfhirðingarmanna úti um allt
land.
Ekkert
póstseglskip
fórst f hafi