Morgunblaðið - 16.02.1999, Qupperneq 40

40 ÞRIÐJUDAGUR 16. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
HESTAR
Hornfírðingar heimsóttir
Hryssurnar
hafa haldið
stofninum uppi
Hornfírsku gæðingarnir hafa um langa
tíð verið umdeildastir hrossa á Islandi.
Hornfírskir hestamenn hafa þó aldrei efast
um ágæti þeirra og standa á því fastar en
fótunum að bestu hornfírðingarnir séu
bestu hross landsins. Valdimar Kristins-
son brá sér austur á Hornafjörð og ræddi
við hestamenn um kosti og galla horn-
fírðinganna en byrjaði á taka tali þá sem
réðu ferðinni hér áður og fyrr.
Morgunblaðið/Valdimar Kristinsson
SÚ RAUÐA er svolítið út af Bráni segir Guðniundur Jónsson enda
kippirnir í henni komnir frá honuni. „Annars er þetta helvíti góð
meri,“ viðurkennir hann.
Pt7
EINAR og Unnur frá Lambleiksstöðum ríða út daglega ef veður leyfir
og eru hér tilbúin við eina blandaða. Hornfirsk í móðurætt en undan
Galsa frá Vorsabæ. Allt í lagi að leita aðeins út fyrir, segir Einar.
UPPHAFLEGA voru hornfirsku
hrossin ræktuð eins og önnur hross
á landinu sem alhliða brúkunar-
hross við sveitastörf en þar fyrir
utan voru þau öðrum hrossum
fremur notuð til að ríða yfír vatns:
fóll áður en ár voru brúaðar. I
Austur-Skaftafellssýslu á þessum
tíma var því áríðandi að hafa
áræðna og kjarkaða hesta sem
stóðu yfir mikilli jörð og höfðu gott
jafnvægi í straumþungum ám og út
frá þessum aðstæðum hafa horn-
firsku hrossin mótast í áranna rás.
En hver er staða þeirra í íslenskri
hrossarækt í dag, er þörf eða áhugi
fyrir þessari hestgerð? Ef farið er
yfir helstu kosti homfirsku hross-
anna í dag þá voru menn þar
eystra sammála um að þau væru
viljug og kjörkuð, oft mjög fram-
sækin og dæmi um ofríki sérstak-
lega ef ekki hefði tekist sem skyldi
með tamningu þeirra. Þeirra aðal
er gott tölt, rúmt og hreint en
homfirskir hestamenn láta sér í
léttu rúmu liggja hvort skeið sé
fyrir hendi, betra sé að vera laus
við það ef það spilli töltinu en í
góðu lagi annars. Hanni Heiler
*» tamningamaður sem er búin að
temja marga homfirðinga frá því
hún flutti á Homafjörð segir að
þeir séu yfirleitt að heita má
sjálftamdir. „Það er hægt að fara
nánast strax á bak þeim fyrsta dag
tamningar en þeir fara kannski lít-
ið úr sporunum fyrsta skiptið.
Bæta örlítið við annan daginn og
enn meira þriðja daginn og eftir
vikuna ríður maður þeim hvert
sem er eins og fulltömdum hross-
um og viljinn jafnvel kominn, sé
hann á annað borð fyrir hendi,“
segir hún og bætir við smá sögu
um það þegar Orri Brandsson bað
hana eitt sinn að prófa rauða
hryssu í húsi sínu með tilliti til sýn-
ingar í kynbótadómi. Hanni fór í
húsið og þar vora þrjár rauðar
hryssur og tók hún þá sem hún
taldi eiga best við lýsingu Orra og
lagði á hana og reið henni upp í
sjoppu sem er í ríflega kílómetra
fjarlægð og síðan til baka. Henni
fannst hryssan góð en ekki tilbúin í
dóm, það þyrfti að temja hana að-
eins meira. Hún átti það til að
stoppa öðru hvora en hélt svo alltaf
áfram þess á milli. Síðar kom upp
úr dúmum að hún hafði tekið
ranga hiyssu því aldrei hafði verið
lagður hnakkur á þessa hryssu
sem hún tók né komið á bak henni.
Hanni segir að hún hefði aldrei rið-
ið hryssunni svona langt hefði hún
vitað hvemig í pottinn var búið en
svona væra nú margir homfirðing-
arnir.
Eftir að austur kom var að sjálf-
sögðu haldið niður í hesthúsin að
Fomustekkum og leið ekki á löngu
áður en hestamenn af eldri kyn-
slóðinni fóra að streyma að. Þar á
meðal var Guðmundur Jónsson
fyrram formaður hestamannafé-
lagsins Hornfirðings og prímus
mótor og aðaldriffjöður. Einnig
vora þarna hjónin Einar Sigurjóns-
son og Unnur Kristjánsdóttir kona
hans en þau bjuggu áður á
Lambleiksstöðum þaðan sem kom-
ið hafa mjög góð hross. Upphófust
nú fjörugar umræður, um horn-
firsku gæðingana aðallega. 011
vora þau sammála um að ekki
mætti glutra niður þessum góðu
eiginleikum, viljanum, úthaldinu og
kraftinum og Unnur bætir við
áræðinu. Einar sagðist telja stöðu
homfirskrar ræktunar heldur á
uppleið um þessar mundir. En ekki
væri hægt að horfa framhjá því að
laga þyrfti og létta mætti sköpulag
þeirra.
„Það verður að segjast eins og er
að við höfum ekki farið mikið eftir
því sem ráðunautarnir hafa lagt til
en ég skal þó viðurkenna það að
Þorkell fékk að ráða því að brúna
hryssan sem við skoðuðum áðan
fór undir Otur en ekki Gust frá
Grund en þú þarft ekkert að hafa
þetta eftir mér,“ segir Guðmundur
Jónsson hlæjandi og bætir við:
„Mér finnst heldur lítill áhugi fyrir
hornfirskum hrossum hér um slóð-
ir. Það er helst við eldri borgararn-
ir sem höfum áhuga fyrir þeim,
yngri mennirnir era gapandi yfir
hinum og öðram hestum út um allt
land. Það sem hefur alltaf skipt
mestu máli í hugum okkar Horn-
firðinga er að eiga góðar hryssur.
Við höfum alltaf talað um hryss-
urnar, allt frá Oðu-Rauðku og upp
úr, þær hafa haldið stofninum uppi
gegnum öll þessi ár. Öll hross vora
notuð hér áður fyrr og ekki síður
merarnar. Menn þekktu því stofn-
inn vel og það sem ræktað var út
af. Er þetta ekki rétt Einar?“ segir
Guðmundur og beinir tali sínu til
Lambleiksstaðabóndans.
„Það vora síst stóðhestarnir sem
voru tamdir hér áður fyrr,“ svarar
Einar og Guðmundur heldur
áfram: „Og við erum svo sem ekk-
ert að halda gömlu stóðhestunum
mikið á lofti. Menn vildu ekkert
nota suma af þessum hestum sem
hafa verið hvað mest í umræðunni.
Menn hér vildu ekki nota Nökkva
frá Hólmi og fóður hans Skugga,
ekki heldur Blakk frá Arnanesi,
hann var seldur upp í hreppa en
svo vora menn með þennan Bráin
sem mikið var rifist um sem kom
náttúrulega alls ekki vel út hérna
meðan Blakkur alveg glansar í
hreppunum. Hér var til hver snill-
ingurinn eftir annan undan Blakki
sem ég man vel eftir,“ segir Guð-
mundur sem er kominn á góðan
skrið og Unnur skýtur inn í „Eins
og hverjir?" og Guðmundi verður
ekki svarafátt: „Það var fullt af
þeim hér í sveitinni, Háfeti frá
Fornustekkum, Þráinn frá Stapa,
hvítur klár sem Siggi í Sauðanesi
átti og brúnn klár úr Suðursveit
sem Jón Eiríksson frá Kálfafelli
átti sem bar Gunnar Bjarnason
hrossaræktarráðunaut yfir Jökulsá
í Lóni. Svo var glanshesturinn
Skór frá Arnanesi undan honum.
Þá má nefna Krumma frá Fornu-
stekkum og fleiri og fleiri. Þeir
bára alveg af þessir hestar. Svo var
nú eitthvað til á Mýrunum undan
Blakk, var það ekki, Einar?“ spyr
Guðmundur Einar sem segir það
ekki hafa verið mikið.
„En svo fmnst mér eitt dálítið
merkilegt ef þú vilt vera að veiða
okkur,“ heldur Guðmundur áfram,
„það er grein eftir einn Kvískerja-
bróðurinn sem hann skrifar í Hest-
inn okkar um Blakk og Bráin, hvað
hann er hrifinn af afkvæmum
Blakks. En það er með Einar,“
segir Guðmundur og hlær örlítið,
„hann er aðeins Bráins-sinni og
mér þykir helvíti vont að vera á
hryssu út af Bráni,“ og nú hlæja
þau öll. Blaðamaður spyr hvort að
það geti verið að hann sé með
hross út af Bráni og Guðmundur
svarar að bragði: „Þessi rauða sem
ég sýndi þér áðan er aðeins út af
Bráni og þessir kippir sem era í
henni eru náttúralega komnir frá
honum. Hún er nú helvíti góð þessi
hryssa," viðurkennir Guðmundur
og öllum er skemmt.
„Það kom nú líka gott undan
Bráni,“ segir Unnur og Einar tek-
ur undir það og segir að Vaka sín
frá Lambleiksstöðum sem er vel
þekkt gæðings- og ræktunarhryssa
hafi nú verið út af Bráni og nú er
ljóst að hér hafa verið vaktar upp
gamlar deilur um Blakk og Bráin
og því ástæða að beina umræðunni
í annan farveg.
En þrátt fyrir að vegur hornfirð-
inganna í ræktunarstarfinu á
landsvísu hafi rýrnað hin seinni ár
er greinilegt að umræðan er alltaf
jafn fjörleg þarna eystra og menn
hafa þar skoðanir nú sem fyrr. En
meira frá Hornafirði síðar.
Búist við metaðsókn
á HM íslenska hestsins
Olafur Ragnar Grímsson verður heiðursgestur
Morgunblaðið/Kristinn
ÓLAFUR Ragnar Grímsson, forseti Islands, heiðursgestur á mótinu. Á
myndinni, sem tekin var á Bessastöðum í síðustu viku, er hann ásamt
Wolfgang Berg, forseta Félags eigenda og ræktenda íslenska hestsins
í Þýskalandi, frú Berg, Jóni Albert Sigurbjörnssyni formanni LH og
Þresti Karlssyni, formanni landsliðsnefndar LH.
BÚIST er við metaðsókn á Heims-
meistaramót íslenskra hesta sem
haldið verður í Þýskalandi í sumar.
Wolfgang Berg, forseti Félags
ræktenda og eigenda íslenska
hestsins í Þýskalandi (IPZV), býst
við meira en 20.000 gestum, en til
samanburðar sóttu um 12.000
manns mótið í Sviss árið 1995. Það
er fjölmennasta mótið af þessum
toga sem hingað til hefur verið
haldið.
^ Ólafur Ragnar Grímsson, forseti
íslands, verður sérstakur heiðurs-
gestur mótsins, sem verður haldið í
Rieden, en þar búa um 4.000 manns.
Rieden er í austurhluta Bæjara-
lands, um 75 km suðaustur af Nurn-
berg og 60 km norður af Regens-
burg. Mótið stendur frá 1. til 8.
ágúst.
Þrjátíu íslensk fyrirtæki
með sýningarbása
Landssamband hestamannafé-
laga sendir 12 knapa og jafnmarga
keppnishesta á mótið, en auk þess
fara fjórir dómarar og þrír fylgdar-
menn á þeirra vegum. Fjórir knap-
ar til viðbótar eiga rétt á þátttöku,
sem sigurvegarar frá síðasta móti.
Heildarkostnaður sambandsins
vegna þátttöku á mótinu er um 4,5
milljónir króna, en þessi upphæð
gæti hækkað um allt að 1,5 milljónir
ef knapar, sem eiga rétt á að verja
titla sína, bætast við.
Aðstaða verður fyrir íslensku
hestana í sótthreinsuðu hesthúsi
vegna smithættu, að sögn Þrastar
Karlssonar, formanns lands-
liðsnefndar. Búist er við að um 500
íslenskir hestaáhugamenn sæki
mótið en miði sem gildir alla keppn-
isdagana kostar um 15.000 krónur.
Auk knapa og ferðamanna frá ís-
landi verða í Rieden um 30 íslensk
fyrirtæki með sýningarbása.
Hestaíþrótta- og keppnismið-
stöðin Matheshof, þar sem mótið
fer fram, var byggð fyrir fjórum
árum af Ernst Werner Schmit,
þýskum milljónamæringi. Mathes-
hof samanstendur af mörgum
byggingum. Aðalkeppnisvöllurinn
verður utan dyra og þar verða sæti
fyrir um 10.000 manns, sagði
Berger. í keppnishöllinni, þar sem
m.a. verður haldin svokölluð
„Gala-sýning“, er rými fyrir 250
metra hringvöll og um 5.000
manns í sæti.
Sambyggður höllinni er sam-
komusalur með pláss fyrir 1.000
manns í sæti. Þá era á staðnum
fjórar tamninga- og æfingahallir og
250 hestastíur, auk annarra mann-
virkja. Heildarkostnaður vegna
keppnismiðstöðvarinnar er um 220
milljónir króna.
Um 100 þúsund íslensk
hross erlendis
Islenska hestinum hefur fjölgað
mikið erlendis á undanförnum árum
og teljast þar nú um 100.000 hross.
Um 50.000 manns frá 20 þjóðlönd-
um eru í Alþjóðasamtökunum um
íslenska hestinn (FEIF).
Flestir hestar era í Þýskalandi
eða um 50.000 talsins, en um 18.000
manns eru meðlimir í IPZV. Berg
sagði vinsældir íslenska hestsins
vera að aukast mjög í Þýskalandi,
m.a. vegna þess hversu auðveldur
hann væri í umgengni miðað við
aðra stærri hesta.