Morgunblaðið - 20.02.1999, Page 1

STOFNAÐ 1913
42. TBL. 87. ÁRG. LAUGARDAGUR 20. FEBRÚAR1999 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Milosevic býður NATO
birginn á elleftu stundu
Belgrad, Rambouillet, Washington. Reuters.
Reuters
JACQUES Chirac, forseti Frakklands, er í opinberri heimsókn hjá Bill
Clinton Bandaríkjaforseta. Þeir ræddu m.a. um stöðuna í Kosovo-við-
ræðunum á fundi í Hvíta húsinu í gær.
HVERFANDI líkur virtust til þess
í gærkvöldi að samkomulag næðist
á milli stjómvalda í Belgrad og leið-
toga Kosovo-Albana um frið í
Kosovo-héraði áður en fresturinn
sem Tengslahópm- stórveldanna gaf
samningamönnum rennur út klukk-
an ellefu fyrir hádegi í dag. Slobod-
an Milosevic, forseti Júgóslavíu,
bauð stórveldunum birginn og sagð-
ist í gær mundu hvergi hvika í af-
stöðu sinni til samkomulagsins sem
Tengslahópurinn hefur lagt fyrir í
Rambouillet og heldur þola loft-
árásir NATO. Chris Hill, aðalsamn-
ingamaður Bandaríkjastjómar í
Kosovo-viðræðunum, fór erindis-
leysu til Belgrad að reyna að ná tali
af forseta Serba í gær. Náist ekki
samkomulag í Rambouillet-kastala
vegna þvergirðings Serba mun
NATO hefja loftárásir á skotmörk í
Júgóslavíu umsvifalaust.
Forsetar Frakklands og Banda-
í'íkjanna, þeir Jacques Chirae og
Bill Clinton, áttu fund í Hvíta hús-
inu í gær þar sem m.a. var rætt um
Kosovo-deiluna. „Ef samkomulag
næst ekki mun það hafa mjög alvar-
legar afleiðingar fyrir þá sem ekki
vilja semja,“ sagði Chirac á sameig-
inlegum fréttamannafundi forset-
anna. „Það ríki algjör eining um þá
ákvörðun að beita valdi gangi Serb-
ar ekki að því friðarsamkomulagi
sem fyrir liggur," sagði Bill Clinton
við sama tækifæri.
Albright með á lokasprettinuin
Madeleine Albright, utanríkisráð-
hema Bandaríkjanna, og starfs-
bræður hennar frá Bretlandi og
Frakklandi, Robin Cook og Hubert
Vedrine, voru væntanleg til Ram-
bouillet-kastala í morgun að leggj-
ast á árarnar með samninganefnd-
um Serba og Kosovo-Albana. „Eg
vil að menn velkist ekki í vafa um að
fresturinn rennur út klukkan ell-
efu,“ sagði Albright við fréttamenn í
Washington í gær. Robin Cook
hvatti stjómvöld í Belgrad til þess
að leggja sig fram um að ná sam-
komulagi: „Stjómvöld í Belgrad
verða að hitta okkur á miðri leið.“
Forseti Júgóslavíu neitaði að
hitta Chris Hill, einn aðalsamninga-
mann Tengslahópsins, að máli í
Belgrad í gær, en Albright hafði
gert Hill út af örkinni til þess að
taka af öll tvímæli við forsetann um
nauðsyn þess að ná samkomulagi
fyrir hádegi í dag. Var það talið
benda til þess að Milosevic ætlaði
sér ekki að ræða við aðra en Madel-
eine Albright eða starfsbræður
hennar frá Bretlandi og Frakklandi.
Slobodan Milosevic, forseti Júgó-
slavíu, sagðist í gær frekar mundu
þola loftárásir Atlantshafsbanda-
lagsins en láta Kosovo-hérað af
hendi. „Við látum Kosovo ekki af
hendi, jafnvel þótt gerðar verði loft-
árásir," sagði Milosevic að því er
Tanjug fréttastofan greindi frá.
„Við munum ekki leyfa erlent her-
námslið í landinu og það tjóir ekki
að hóta loftárásum. Þetta er viðvör-
un til allra er unna friði og frelsi,"
sagði forsetinn enn fremur.
NATO í viðbragðsstöðu
Herafli NATO er í viðbragðs-
stöðu. 430 orrastuþotur og herflug-
vélar eru til taks ef nauðsyn krefur.
Haft var eftir heimildarmanni í
vamarmálaráðuneyti Bandaríkj-
anna að líklega yrði fyrst gerð árás
með Tomahawk-stýriflaugum en
beðið með að senda herþotur á loft.
I höfuðstöðvum NATO í Brussel
sögðu heimildarmenn að loftvama-
kerfi Júgóslavíu væri aðalskotmark
NATO-herjanna. Með stýriflauga-
árás væri hægt að valda miklum
skemmdum á radarstöðvum, sam-
skiptabúnaði, flaugum og flugvélum
á jörðu niðri. Yfirmaður serbheska
flughersins sagði sveitir sínar reiðu-
búnar að verja Júgóslavíu gegn loft-
árásum NATO.
Fulltrúar í öryggisráði Samein-
uðu þjóðanna era reiðubúnir að
ganga til fundar um stöðuna í
Kosovo þegar nauðsyn krefur. En
búist er við að fulltrúar Rússlands
og Kína kalli til fundar í ráðinu ráð-
ist NATO til atlögu. Stjóm Rúss-
lands hefur lýst eindreginni and-
stöðu við loftárásir NATO. Frétta-
skýrendur telja nokkrar líkur til
þess að Slobodan Milosevic vilji láta
reyna á hótun Tengslahópsins um
loftárásir, til þess að sanna fyrir
þegnum sínum að hann hviki hvergi
gegn hótunum stórveldanna fyrr en
á hólminn er komið.
Reuters
SOYUZ-geimfarinu komið fyrir
á skotpalli í Kasakstan.
Síðasta
ferðin í Mír-
geimstöðina
Moskvu. Reuters.
FLEST bendir til þess að síðasta
geimferðin í Mír-geimstöðina rúss-
nesku verði farin í dag á þrettánda
afmælisdegi stöðvarinnar en skjóta
átti Soyuz-geimfari með þriggja
manna áhöfn á loft frá Kasakstan
snemma í morgun.
Yfirmenn Geimferðastofnunar
Rússlands hafa að undanförnu leitað
allra leiða til þess að fjármagna
starfsemi Mír-stöðvarinnar, en út-
haldið í geimnum kostar drjúgan
skilding og hefur ekki verið áfalla-
laust. Skemmst er að minnast
áreksturs Mír við geimbirgðaskip
árið 1997.
í áhöfninni era tveir útlendingar,
Slóvaki og Frakki, sem koma ekki
tómhentir til fararinnar. Slóvakía
hefur fellt niður rússneskar skuldir,
andvirði um eins og hálfs milljarðs
íslenskra króna, til þess að koma
Slóvakanum út í geiminn og Geim-
ferðastofnun Evrópu greiddi svipaða
upphæð fyrir franska vísindamann-
inn í áhöfninni.
Búist til
brottfarar
Pristina. Reuters.
HAFINN er brottflutningur
starfsmanna erlendra sendiráða
og alþjóðlegra stofnana í Júgó-
slavíu vegna yfirvofandi loft-
árása Atlantshafsbandalagsins.
Konurnar á myndinni voru
meðal starfsmanna kanadíska
sendiráðsins í Belgrad sem
tygjuðu sig til brottferðar í
gærdag.
Urður Gunnarsdóttir, blaða-
fulltiiii í höfúðstöðvum eftirlits-
manna Öryggis- og samvinnu-
stofnunar Evrópu, ÖSE, í Prist-
ina í Kosovo-héraði, sagði í við-
tali við Morgunblaðið í gær að
menn þar væru við öllu búnir:
„Það hefur engin ákvörðun ver-
ið tekin ennþá um brottflutn-
ing, en menn fylgjast vandlega
með ástandinu og bíða ákvörð-
unar Knut Vollebæk, utanríkis-
ráðherra Noregs, er fer nú með
formennsku í ÖSE, um það
hvort af brottflutningi til
Skopje í Makedómu verður og
þá hvenær. Maður finnur að
fólk fylgist vel með en hið dag-
Reuters
lega líf heldur áfram. Það er
allt með kyrrum kjörum í borg-
inni og tiltölulega rólegt utan
hennar. Eitthvað er um að her-
inn sé að flytja til skriðdreka og
menn víða um Iandið og nokkur
hreyflng greinileg á sveitum
júgóslavneska hersins."
Urður sagðist sjálf ekki vera
farin að hafa áhyggjur af
ástandinu þótt vissulega væri
hún við öllu búin og búin að
pakka niður farangri sínum,
líkt og samlandi hennar Guð-
björg Sveinsdóttir, hjúkrunar-
fræðingur, sem einnig starfar á
vegum ÖSE í Kosovo.
Dregur úr mótmælum Kúrda vegna handtöku Öcalans
Hlakkar í Tyrkjum vegna
vandræða Grikkja
Ankara, Bagdad, Aþenu. Reuters.
TYRKNESKAR hersveitir héldu í
gær áfram aðgerðum sínum gegn
skæruliðum Kúrda langt innan norð-
urlandamæra Iraks. Lýstu íraskir
stjórnarerindrekar mikilli óánægju
með það sem þeir kölluðu „innrás
Tyrkja í írak“. Mótmæli stuðnings-
manna Kúrdaleiðtogans Abdullahs
Öcalans, sem Tyrkir handsömuðu
fyrr í vikunni í Kenýa, héldu áfram í
nokkrum löndum og lést einn Kúrdi
í átökum við tyrkneskar öryggis-
sveitir í suðausturhluta Tyrklands.
Einnig hreiðraði hópur Kúrda um
sig í höfuðstöðvum Mennta- og
menningarstofnunar Sameinuðu
þjóðanna, UNESCO, í París en mót-
mælin í gær voru þó mun minni en
undanfama daga.
Tyrknesk dagblöð réðu sér vart
fyrir kæti í gær vegna þeirra vand-
ræða sem handtaka Öcalans hefur
valdið grísku stjóminni en Costas
Simitis, forsætisráðherra Grikk-
lands, rak á fimmtudag þrjá ráð-
herra úr ríkisstjóm sinni, þeirra á
meðal Theodoros Pangalos utanrík-
isráðherra. Yfirmaður
grísku leyniþjónustunn-
ar neyddist líka til að
segja af sér vegna
málsins í gær.
Grískir stjómmála-
skýrendur spá því að
stjóm Simitis muni
ekki bera sitt barr eftir
þessa orrahríð en
heima fyrir þykir það
mikill álitshnekkir fyrir
Simitis og stjórn hans
að hafa látið Tyrid
handsama Öcalan fyrir
framan nefið á sér, en
Grikkir höfðu skotið
skjólshúsi yfir Kúrda-
leiðtogann í gríska
sendiráðinu í Nairobi í
Kenýa. Erlendis hefur
hins vegar borið meira
á gagnrýni í garð Grikkja fyrir að
aðstoða Öcalan leynilega með þess-
um hætti.
Bæði Simitis og nýr utanríMsráð-
herra, George Papandreou, viður-
kenndu í gær að Grikk-
ir hefðu gert alvarleg
mistök í málinu. Simitis
lagði hins vegar áherslu
á samábyrgð annarra
Evrópuþjóða sem höfðu
neitað Ocalan um að-
stoð og í raun þvegið
hendur sínar af honum
af ótta við óeirðir heima
fyrir. Að mati Simitis
hefði það allra síst átt
að lenda á herðum
Grikkja að skipta sér af
málum Öcalans, vegna
stormasamra sam-
sMpta þehna við Tyrid.
Þeir hefðu hins vegar
verið nauðbeygðir til að
aðstoða Öcalan með
þeim hætti sem þeir
gerðu þar sem hann
hafði laumast inn í Grikkland án
þess að stjórnvöld vissu af.
■ Erum sárþjáðir/26
■ Staða Kúrda/26
GEORGE Papandr-
eou er sonur Andre-
as heitins Papandr-
eou, fyrrv. forsætis-
ráðherra Grikkja.