Morgunblaðið - 25.03.1999, Qupperneq 56

J#0 FIMMTUDAGUR 25. MARZ 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Enn um laun
og listamenn
ER ekki tími til
kominn að ræða opið
launasjóð rithöfunda,
úthlutunarmálin þar
með? Jæja, nefndar-
menn, Sigurður, Mar-
grét og Ingi Bogi. Nú
þykir mér fullt og ekki
slétt, heldur kúfað. Ég
'Nfc'ii nefna fyrst áleitna
hugmynd: Hvort þessi
launasjóður sé ekki
hreinlega kvótakerfi?
Með sömu vitleysuna
innbyggða og hitt
kvótakerfið. Hver á þá
kvótann? Þeir sem
voru góðir skriffinnar,
þegar kerfið var sett á,
eða efnilegir, þeir fengu sinn kvóta,
eða hvað? Þeir hafa flestir haldið
honum og eru eins og hver önnur
elíta, ritlistaraðall. Hins vegar
vantar framsalið. Hér! Það væri
ekki algalið, að við blekfískarar
gætum slegið lán til að kaupa var-
^jnnlegan kvóta, síðan fengjum við
laun á hverju ári, þó ekki væri
nema til sex mánaða. Trygging!
Öryggi! Nema við séum sjálf
þorskurinn, sem kvótinn er á? Nei,
þá væri samlíking við grásleppuna
blessaða betri, ef ég er að tala um
okkur án kvóta. Ur okkur má hirða
hrognin, henda svo bara hræinu,
lifandi enn, og ekkert borgað.
Hrognin má oft selja mai-gföldu
verði sem sæmilega fínan „kavíar“.
Sumir spyrja, og ekki aðeins
hann Kári með grunninn og millj-
**%rðana: A yfirleitt að styrkja þenn-
an skrifandi lýð? A hann ekki bara
að vinna fyrir sér sjálfur? Laun til
listamanna eru ölmusa, segja þeir,
sem fá allt fyrir lítið eða ekkert.
En, þeir fatta bara aldrei neitt,
sem máli skiptir. Þetta þjóðfélag er
fyrir löngu búið að gera listina að
vöru. Bókmenntir eru vara, sem
nánast allir telja lífsspursmál fyrir
menningu okkar og þar með líf
þessarar þjóðar sem
slíkrar, og mikilvæga
forsendu góðs lífs
þorra hennar. Stjóm-
völd eru því aðeins að
kaupa þessa nauð-
synjavöru af okkur í
þágu almennings.
Margt það ritverk,
sem kalla má nauðsyn,
myndi aldrei koma út,
ef stjómvöld gerðu
það ekki kleift. Svo
sem eins og er með
heilsugæslu, löggæslu,
samgöngur og svo
margt, sem við borg-
um öll meira og
minna, af nauðsyn
víst. Við ættum kannski enn að
minna á, að ríkiskassinn fær
ómældar fúlgur af allri bókagerð.
Það gull rýrnaði stómm, ef aðeins
kæmu út þær bækur, sem ömggt
Launasjóður
Ekki veit ég, segir
Eyvindur P. Eiríksson,
hvers vegna ég er að
sækja um þessa pen-
inga ár eftir ár.
væri að borguðu sig fljótt. Gjöld af
bókum og verslunum, gjöld af öll-
um þeim skara, sem starfar við
bækur með einum eða öðram
hætti. Ég held því, að markaðspá-
farnir ættu að skella smáhnút á
tunguskamið í sér, þegar þeir tala
um listir. Eða á markaðurinn að
stjórna listaframleiðslu, það eitt lifi
sem seljist? Hitt drepist þá, í fæð-
ingunni helst. Markaðsþjóðfélagið
er nefnilega mjög virkt, svo lengi
sem nóg er til að selja og kaupa, og
Eyvindur P.
Eiríksson

Öll almerm Apple aðstoð,
kermsla, uppsetning tölvu
og forrita, vandamálalausnir
og heimaþjónusta.
Símar: 557 7301 og 699 7301
eftirkl. 17:30
m a C
h e r e

1 s
henda, tryggir einnig virkustu rit-
skoðun, sem til er.
Eigið þið voða bágt?
Margur vorkennir ykkur þrem
starfið í úthlutunarnefndinni, svo
erfitt verk og vanþakklátt. Fjand-
inn þakki ykkur, ekki geri ég það.
Þið getið bara látið vera að taka
þennan harða stól, víst settan bæði
teiknibólum og glerbrotum. Ég
hlakka til ársins, þegar enginn ma-
sókisti fæst til að sitja þar. Þá gæti
hugsast, að farið yrði að endur-
skoða kvótakerfið. T.d. í þá vem,
að tekjutengja það. Hví ekki? Ein
góð kvennakona sagði við mig: Nei,
þá verður að tengja það líka laun-
um maka. Mér varð svai'a vant.
Væri það t.d. ekki einmitt jákvætt
fyrir marga skrifandi konuna, að
hún fengi sínar tekjur af ritstörfum
óháð því hvað karlinn hefði í tekj-
ur? Og við emm sumir í sama báti,
karlarnir. Þær era nefnilega ennþá
margar konurnar, sem ekki bara
vilja halda fullum ráðum yfir heim-
ilinu, sbr. kannanir, heldur heimta
líka að karlinn „skaffí“, án tillits til
þeirra eigin tekna. Ég er ekki maki
minn. Ég er sjálfstæður persónu-
leiki. A.m.k. að reyna að vera það.
Nei, mér sýnist málið einfalt. Við
getum miðað við t.d. góð kennara-
laun með öllu, tvær milljónir brúttó
á ári. Hafi skáldið slíkar tekjur, þá
hefur hann ekki með að gera neitt
úr launasjóðnum. Ekki má heldur
ofala þessa skáldavitleysinga.
Sjaldan launar kálfur ofeldi! Frek-
ar ofbeldi.
Annað brennur á. Nefndin gerir
enga grein fyrir rökum til úthlut-
unar. Umsækjendur eiga að skila
greinargerð um verk, sem vinna
skal, eðlilega, og skýrslu um unnin
verk, eðlilega. En þið erað eins og
guð almáttugur þeirra kristnu,
ykkar vegir era órannsakanlegir.
Varla vildu þeir Svavar og Björn
færa ykkur í guðdóm, e.t.v. þó gera
ykkur að heilögum kúm. Vel getur
verið, að þið séuð kýr og kýr era
góðar skepnur. En þið erað sann-
arlega ekki heilagar kýr, ættuð
ekki að sætta ykkur við slík ham-
skipti.
Ékki veit ég hvern fjandann ég
er að sækja um þessa peninga ár
eftir ár. Þetta gæti verið í síðasta
sinn. Segjum næstsíðasta. Auðvit-
að er það vonin um að fá tíma til að
ljúka þeim verkum sem stöðugt
heimta foi-m og líf. Og líklega ein-
hver kitlandi í þá veru að komast í
meistaradeildina. Mesta lífsmarkið
er að vísu oft með „þeim óskrif-
andi“ eða „beiskjudeildinni", sem
hrokinn kallar svo, en þar er dálítið
kalt til lengdar. Og fái maður ekki
dúsu bráðlega er eins víst að sá
sami maður nenni ekki lengur að
halda sínum kjafti. Og kjaftur, sem
lengi er búinn að þegja, getur orðið
óskemmtilegur. Punktur!
Með tilhlýðilegri virðingu.
Höfundur er rithöfundur.
mbl.is
Ml
NY SENDING
frá l3m
Jakkar, buxur, síð og stutt píls,
kjólar og blússur.
Eínníg nýkomíð mikíð úrval af
sumarbolum og léttum sportgöllum
í mörgum lítum.
Opíð laugardag
frá kl. 10-16
mnianon
Reykjavíkurvegi 64
Hafnarfiröi • Sími 565 1147
Úr Vöku
í Heimdall
BJORGVIN Guð-
mundsson, fyrrver-
andi oddviti Vöku í
Stúdentaráði, ritar
grein í Morgunblaðið
þriðjudaginn 23. mars
undir fyrirsögninni
„Botnlaus heimtu-
frekja stúdenta“. Af
grein Björgvins, sem
nú er í stjóm
Heimdallar, er ekki
annað að sjá en að
hann hafi kúvent í af-
stöðu sinni til Lána-
sjóðs íslenskra náms-
manna (LÍN) frá því
að hann sat í Stúd-
entaráði fyrir Vöku.
Björgvin Guðmundsson
oddviti Vöku
Þegar Björgvin Guðmundsson
fór fyrir Stúdentaráðshópi Vöku
var í gangi hörð barátta náms-
manna fyrir endurbótum á LÍN. Þá
lagði Björgvin á það ríka áherslu í
ræðu jafnt sem riti að samstaða
stúdenta væri lykillinn að því að ná
fram leiðréttingum á námslána-
kerfinu. Sú samstaða fólst í því að
Björgvin og fulltrúar Vöku héldu
sig til hlés og samþykktu með
þögninni stefnu meirihluta ráðsins
en stukku svo fram og börðu sér á
brjóst þegar árangur náðist.
Þannig skrifaði Björgvin grein í
Morgunblaðið snemmsumars 1997
undir fyrirsögninni „Sigur fyrir
námsmenn!" Inntak þeirrar grein-
ar var að með þeim breytingum
sem náðust fram vorið 1997 hefðu
námsmenn unnið áfangasigur í
kjarabaráttu sinni. Með lækkun
endurgreiðslubyrði námslána hafi
verið stigið skref í rétta átt en þó
hafi verið skildir eftir stórir van-
kantar á LIN sem enn ætti eftir að
sníða af. Því boðaði Björgvin í nið-
urlagi greinarinnar áframhaldandi
baráttu fyrir breytingum á lögum
um LIN og klykkti út með því að
samstaða skilaði ár-
angri. Þegar Björgvin
sat í Stúdentaráði kom
umboð hans frá stúd-
entum og því gekk
hann þeirra erinda.
Björgvin Guðmunds-
son stjórnarmaður í
Heimdalli
Nú er ár síðan
Björgvin Guðmunds-
son lét af setu í Stúd-
entaráði eftir tveggja
ára farsælt starf. Nú
situr hann í stjóm
Heimdallar og fer fyrir
þeim kór sem þar baul-
ar í nafni frelsis. Undir
fyrirsögninni „Botnlaus heimtu-
frekja stúdenta“ fer Björgvin ham-
fóram gegn námslánakerfinu síð-
astliðinn þriðjudag og varar lands-
menn við þeim forsvarsmönnum
Stúdentar
Námsmenn fara ekki
fram á annað, segir
Pétur Maack Þor-
steinsson, en að lögun-
um frá 1982 verði kom-
ið í framkvæmd.
stúdenta sem fara áfram fram á
leiðréttingu námslána. Það er
greinilegt af nýjustu skrifum
Björgvins að hann telur sig ekki
vera bundinn af þeim orðum sem
hann hefur áður látið falla um mik-
ilvægi sterks lánasjóðs. Hann virð-
ist jafnframt líta svo á að sú stað-
reynd að aðeins tæpur helmingur
háskólanema nýtir sér námslán
dragi úr mikilvægi námsaðstoðar-
kerfisins. Sú spurning vaknar hvort
Björgvin hafi talað gegn sinni vit-
Þegar boð-
flennur brillera
NÚ ÞEGAR loks er
komin niðurstaða í
framboðsmál Samfylk-
ingarinnar í Norður-
landskjördæmi eystra
er rétt að rifja stutt-
lega upp aðdragand-
ann að þeim gaman-
sama harmleik. Til að
velja einstakhnga á
listana var farin sú leið
að flytja hina lýðræðis-
legu uppskrift að
meintum stórsigrum á
suðvesturhominu
norður yfir heiðar.
Samfylkingin auglýsti
opin prófkjör, allir
máttu kjósa og allir
máttu bjóða sig fram. Og þá
héldu margir að allir mættu í
rauninni vinna Sérstaklega þeir
sem höfðu lesið málefnaskrá sam-
bandsflokksins og barið augum
setningar á borð við þessa: „Hafa
ber í heiðri og styrkja rétt ein-
staklingsins til þátttöku í lýðræð-
islegu samfélagi.“ Eða þessa:
„Mótuð verði stefna um bætt sið-
ferði í stjórnmálum og stjórn-
sýslu.“
Vitlaust
lýðræði
Þegar búið var að telja upp úr
kössunum á Norðurlandi vestra
vora margir samfylkingarsinnar á
því að Kristján Möller, forseti bæj-
arstjórnar á Siglu-
fii'ði, ætti eiginlega
ekki þennan fyrr-
nefnda rétt. Hann
væri nefnilega krati
og - það sem verra
var - maðurinn væri
Siglfirðingur ofan í
kaupið. Þess vegna
mátti Kristján Möller
ekki vinna.
Austan Trölla-
skaga tók svo Sig-
björn Gunnarsson,
fyrrverandi alþingis-
maður, upp á því að
vinna prófkjörið. Það
voru líka vitlaus úr-
Framboð
Nú hafa samfylkingar-
hásetarnir í kjördæm-
inu náð því takmarki,
segir Sigfús Ólafsson,
að hrekja formann sinn
af skektunni.
slit, ekki af því að Sigbjörn væri
krati heldur af því að hann var
ekki rétti kratinn. Þá töldu menn
atkvæðin aftur en Sigbjörn vann
aftur. Og nú hafa samfylkingar-
Sigfús
Olafsson
á

: