Morgunblaðið - 08.04.1999, Qupperneq 24

24 FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ÁRÁS NATO Á JÚGÓSLAVÍU
Arásir NATO
hertar eftir
vopnahlésyfir-
lýsingu Serba
ARASIRNAR
Belgrad, London. Reuters, Daily Telegraph.
ATLANTSHAFSBANDALAGIÐ
(NATO) undirstrikaði algera höfnun
sína á vopnahlésyfirlýsingu
serbneskra stjórnvalda í gær með
hörðum árásum á höfuðborgina
Belgrad auk annarra serbneskra
borga. Serbneskar fréttastofur
greindu frá því að fjölmörg skotmörk
í Serbíu, Kosovo og Svartfjallalandi
hefðu verið sprengd. Þá bárust frétt-
ir af öflugum sprengingum í Novi
Sad, annarri stærstu borg Jú-
góslavíu, en borgin hefur legið undir
hörðum árásum undanfama daga. I
Kosovo réðust breskar Hamer-orr-
ustuþotur á vopnaðar sveitir Serba.
Robin Cook, utanríkisráðherra Bret-
lands, sagði í gær að á þeim fimmtán
dögum sem árásir NATO hefðu stað-
ið væri heildartala árása orðin um
190. Þar af hefðu 80 þeirra átt sér
stað síðustu fjóra daga.
Serbneskar fréttastofur sögðu í
gær að harðar loftárásir hefðu verið
í Kosovo-héraði og að ráðist hefði
verið á flugvöll og olíustöðvar rétt
fyrh’ utan Pristina. Sögðu sömu
heimildir að eldur hefði logað í íbúð-
arbyggingum inni í borginni sjálfri
og að mannfall hefði orðið.
Ráðist var á skotmörk í og við
Belgrad, m.a. úthverfi borgarinnar
og Surchin-alþjóðaflugvöllinn. Ser-
bnesk sjónvarpsstöð sagði einnig að
efnaverksmiðja í miðborg Lucani,
170 km suðvestur af Belgrad, hefði
orðið fyrir árás og að mannfall hefði
orðið.
í Svartfjallalandi heyrðust öflugar
sprengingar rétt fyrir utan Pogorica,
höfuðborg landsins, og fylgdu eld-
glæringar í kjölfarið. I viðtali við
fréttamann CNN-sjónvarpsstöðvar-
innai’ í gær sagði háttsettur embætt-
ismaður hjá NATO, að engar árásir
á Podgorica hefðu verið áætlaðai’ að-
faranótt miðvikudags. Taldi hann
líklegt að sprengingarnar sem
heyrðust hefðu orðið þegai’ flug-
skeyti voru skotin niður.
Vandræði bresku
flugsveitarinnar að baki
Flugmenn bresku Harrier-orr-
ustuþotnanna notuðu klasasprengjur
með góðum árangri gegn hersveitum
Serba í Kosovo aðfaranótt miðviku-
dags. Var því lýst yfii’ að ráðist hefði
verið gegn fjölmörgum „færanlegum
skotmörkum" og að vopnageymsla
nærri Pristina hefði verið eyðilögð.
Voru notaðar RBL755-klasasprengj-
ur, sem ætlaðar eru fyrir árásir á
brynvarða vagna og skriðdreka.
Hver sprengja inniheldur 147
sprengjubúta sem eru á stærð við
gosdós úr áli.
Með árásunum í fyrrinótt lauk
átta daga þrautagöngu bresku flug-
sveitarinnar sem áður hafði ekki náð
að ráðast á skotmörk sem henni voru
ætluð. Slæm veðurskilyrði settu
fyrst strik í reikninginn en efth’ að
skýjafari létti voru hersveitir Serba
hvergi sjáanlegar í Kosovo.
Þegar veðurskilyrði voru loks orð-
in hagstæð voru hermálasérfræðing-
ar NATO mjög vongóðir um að góð-
ur árangur myndi nást við að upp-
ræta færanlegar hersveitir Serba í
Kosovo-héraði. Gervihnattamyndir
af vettvangi hafa hins vegar sýnt, að
mati New York Times, að lítið hafi
verið um árásir á hersveitir þar sem
júgóslavneski herinn hafi náð mikilli
færni í að fela þungavopn sín fyrir
NATO-hemum í skóglendi, hlöðum,
kh-kjum og bæjum og hafi þetta
valdið NATO miklum vandræðum.
Telur blaðið að ef það lægi fyrir að
landher yrði sendur inn í Kosovo
myndu Serbar láta stórskotaliðs-
sveitir sínar taka sér stöðu á hernað-
arlega mikilvægum svæðum, sem
myndi gera flugsveitum NATO kleift
MAÐUR leiðir dóttur sína frá rústum íbúðarhúsa í miðborg Pristina í Kosovo í gærmorgun.
Sú útgáfa sem verið er að flytja til
Albaníu er talin geta eytt helmingi
stærra svæði.
Talið er fullvíst að ekkert í vopna-
búri Júgóslava geti skákað
ATACMS-vögnunum bandarísku.
Vagnarnh- eru mjög færanlegir og
um leið og einu flugskeyti hefur ver-
ið skotið getur hin fimm manna
áhöfn fært sig um set með skjótum
hætti og komið í veg fyrir að árásinni
sé svarað.
Breska dagblaðið The Times sagði
frá því í gær að hernaðaraðgerðimar
á Balkanskaga gætu kostað Banda-
ríkjamenn allt að 280 milljörðum ís-
lenskra ki’óna. Kostnaður þeirra er
þegar talinn nema um 35 milljörðum
króna og muni fara ört vaxandi á
næstu vikum. Er talið að hinn gríð-
arlegi kostnaður muni valda deilum
á bandai’íska þinginu þar sem full-
víst er talið að repúblikanar krefjist
þess að fjárlög verði skorin niður
samfara hækkandi kostnaði við
stríðsreksturinn.
Flugskeyti hafa verið dýrasti út-
gjaldaliður hernaðaraðgerðanna til
þessa, enda getur kostnaður við
hvert Tomahawk-flugskeyti numið
allt að 70 milljónum króna. Leysi-
stýrðai’ sprengjur kosta tæpar fímm
milljónir ki’óna og það sem af er
árásum hafa bandarískar vélar varp-
að slíkum fyrir andvh’ði sjö milljarða
króna.
14. ÁRÁSARDAGURIWN
Skotmörk NATO aðfararnótt miðvikudags
Belgrad
Prjár öflugar sprengingar skóku höfuðborgina
^ Pristina
Serbneskar sjónvarpsstöðvar sögðu að
(búðarhverfi hafi orðið fyrir árásunum
sem ollu mannfalli.
<*> Novi Sad
Flugskeytum skotið að olíu- og birgða-
geymslu við olíuhreinsistöð
<$> Nis
A.m.k. tfu öflugar spreningar heyrðust í
iðnaðarhverfi borgarinnar
<$> Lucani
Átta flugskeyti haefa efnaverksmiðju
að ráðast á þungavopnin með miklu
skilvh’kari hætti. Ennfremur hefur
blaðið heimildir fyrir því að óhæfu-
verk Serba í Kosovo séu framkvæmd
af fámennum og léttvopnuðum sveit-
um Serba sem ekki myndu hafa roð
við NATO-landher. í ljósi þess að
NATO-ríkin hafa aftekið að senda
inn landher telur blaðið hættu á að
skilvirkni loftárásanna verði minni
fyrir vikið.
Kostnaður Bandaríkjamanna
gæti numið 280 milljörðum
Á sunnudag tilkynntu Bandaríkja-
menn að þeir myndu senda Apache-
árásarþyrlur, 2.000 manna aukaher-
lið auk annars búnaðar til Albaníu
með það að markmiði að styrkja
NATO-herinn sem fyrir er á og við
Balkanskaga. Meðal annan’a vopna í
þessari sendingu Bandaríkjahers
eru færanlegir ATACMS-stórskota-
liðsvagnar sem skotið geta öflugum
flugskeytum að skotmörkum í allt að
160 km fjarlægð. Voru vagnar þessir
notaðir með góðum árangi’i í Flóa-
bardaga 1991. Þeir vagnai’ sem flutt-
ir verða til Albaníu verða af sér-
stakri gerð, með öflugri tækjabúnaði
en hin upprunalega, auk þess sem
flugskeyti þeirra hafa meiri llug-
drægni. I Flóabardaga var sagt að
sprengjurnar sem flugskeyti vagn-
anna gátu borið næðu að eyða land-
svæði á stærð við knattspyrnuvöll.
p
„Skrið-
drekabani“
NATO-
flughersins
A-10 THUNDERBOLT orrustuþot-
an er fyrsta orrustuvél bandaríska
flughersins sem er hönnuð með það
fyrir augum að ráðast á skriðdreka,
brynvarða vagna og hersveitir á
landi. Eiginleikar vélarinnar, sem
tekin var í notkun árið 1975, njóta
sín best í lágrí flughæð og á litlum
hraða.
Þotan er þeim eiginleikum búin að
þuifa stutta flugbraut og hefur mik-
ið flugþol og getur hún sveimað yfir
árásarsvæði í lengri tíma og gert
árásir allt niður í 300 metra hæð.
Víðtækir hernaðareiginleikar henn-
ar gera það að verkum að hún er tal-
in góður kostur í hernaði nærri víg-
línum.
A-10 vélin er með næturflugsbún-
aði, sem gerir flugmanni kleift að sjá
í myi’kri. Ennfremur er flugstjórn-
arklefínn þakinn títaníumplötum til
að verja flugmanninn fyrir kúlna-
hríð frá jörðu. Hlutar flugstýrikerf-
isins á ytra byrði vélarinnar eru
einnig brynvarðir. Þotan er því var-
in fyrir vélbyssuskotum og allt að 23
mm sprengikúlum. Vökvakerfí vél-
arinnar er þannig búið að flugmaður
getur flogið og lent vélinni þrátt fyr-
ir að vökvakerfið hafí Iaskast.
A-10 ORRUSTUÞOTAN
flugskeyti
Varnar-
búnaður
Vél 1
Aðalvopnið í nýjustu hrinu árása NATO á skotmörk í
Júgóslavíu er A-10 Thunderbolt II orrustuþotan, sem gjarnan
er kölluð „vörtusvínið" eða „skriðdrekabaninn11
• VOPNABÚNAÐUR A-10 ÞOTUNNAR
• GAU-8/A 30 mm fallbyssa með 1.350 skotraðir
• Alls 7,3 tonn af hergögnum, þar á meðal;
• Paveway- leysistýrðar eldflaugar
• Rockeye- klasasprengjur
• Maverick- flugskeyti
• Mk 84 sprengjur
30 mm
falbyssa
OÁRÁSARAÐFERÐIR
Vél 2
- með 30 mm fallbyssu
Q Tvær A-10 orrustuþotur gera árás á skriðdrekalest úr tveimur Q Flugmaður vélar 1 flýgur yfir skriðdrekalestina, o Flugmenn beggja véla halda árásum áfram
áttum. Flugmaður vélar 1 hefur árás sem fylgt er eftir af vél 2. snýr skart við og hefur árás á ný. Flugmaður eftir áttalaga mynstri og ráðast á þá
Vélarnar ráðast á fremsta og aftasta skriðdreka lestarinnar. vélar 2 fylgist með framvindunni. skriðdreka sem eftir eru.
*
I
f
Heimild: Bright Star World Aircraft Information Files JW,
-