Morgunblaðið - 17.04.1999, Page 33

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 17. APRÍL 1999 33
ÁRÁS NATO Á JÚGÓSLAVÍU
Bandaríska varnarmálaráðuneytið býr sig undir að herða árásirnar
Vill fá að kalla út allt
að 33.000 varaliðsmenn
New York, San Francisco. Reuters.
BANDARÍSKA varnarmálaráðu-
neytið hyggst óska eftir heimild
Bills Clintons Bandaríkjaforseta til
að kalla út allt að 33.000 varaliðs-
menn og þjóðvarðliða til að herða
árásirnar á Júgóslavíu, að því er
The New York Times hafði eftir
heimildarmönnum sinum í gær.
Fallist Clinton á að veita þessa
heimild yrði það mesta herkvaðning
í Bandaríkjunum frá 1990-91, þegar
265.000 hermenn voru sendir til
Persaflóa. Þetta yrði einnig fyrsta
verulega herkvaðningin frá því
3.800 varaliðsmenn og þjóðvarðliðar
fóru til Bosníu vegna friðargæslu
NATO árið 1995.
Þorri þeirra, sem verða kallaðir
út, er í varaliði og þjóðvarðliði flug-
hersins. Margir þeirra verða flug-
menn eða í áhöfnum tankvéla og
flutningavéla, en liklegt er að
nokkrir þeirra fljúgi orrustuvélum,
m.a. af gerðunum F-16 og A-10.
Einnig er búist við að landherinn
kalli út allt að 4.800 varaliðsmenn,
m.a. til að fylgja 24 Apache-þyrlum
til Albaníu.
Heimildarmaður The New York
Times í hernum sagði að vamar-
málaráðuneytið hygðist óska eftir
heimild til að kalla út 30.000 vara-
liðsmenn og þjóðvarðliða, en emb-
ættismaður í ráðuneytinu talaði um
allt að 33.000. Þótt ráðuneytið fái
þessa heimild er ekki víst að menn-
irnir verði allir kvaddir til að gegna
herþjónustu. Líklegt er að þeir
verði kallaðir út í áfongum.
Kostnaðurinn eykst
Verði af herkvaðningunni á hún
eftir að hafa áhrif á atvinnulífið og
margar fjölskyldur í Bandaríkjun-
um og raska háskólanámi margra
varaliðsmanna og þjóðvarðliða. Þar
sem flestir þeirra verða flugmenn
eða í áhöfn flugvéla verða áhrifin
_ Reuters
BANDARÍSKIR hermenn fjarlægja flugskeyti úr F-18 orrustuþotu á þilfari USS Theodore Roosevelt flug-
móðurskipi bandaríska flotans á Adríahafi.
mest á bandarísk flugfélög, sem eru
með þúsundir varaliðsmanna og
þjóðvarðliða í starfsliði sínu.
Kostnaðurinn af árásunum á Jú-
góslavíu heldur einnig áfram að
aukast. Að sögn The New York
Times er búist við að Bandaríkja-
forseti óski eftir heimild þingsins
til að verja 5,9 milljörðum dala,
andvirði 430 milljarða króna, til
hernaðaraðgerðanna á næstu mán-
uðum.
Fyrr í vikunni hafði verið gert
ráð fyrir því að aðgerðirnar myndu
kosta helmingi minna, en ljóst er að
kostnaðurinn mun aukast vegna
herkvaðningarinnar og beiðni Wes-
leys Clarks, yfírhershöfðingja
NATO, um að bandarísku flugvél-
unum, sem taka þátt í árásunum,
verði fjölgað um 300.
Hvatt til „lýðræðislegra
umskipta" í Serbíu
Clinton forseti fjallaði ýtarlega
um Kosovo-málið í ræðu sem hann
flutti í fyrrakvöld og kvaðst enn
vera andvígur því að Kosovo fengi
sjálfstæði. Hann sagði að þess í stað
bæri að knýja fram „lýðræðisleg
umskipti" í Serbíu og binda enda á
„herskáa harðstjórn" Slobodans
Milosevic, forseta Júgóslavíu.
Clinton sagði að daglegar árásir
NATO hefðu veikt her Milosevic en
á sama tíma hefði liðsmönnum
Frelsishers Kosovo fjölgað vegna
reiði Kosovo-Albana eftir gi'immd-
arverk serbnesku öryggissveitanna
í héraðinu. „Að lokum verður Milos-
evic að velja, annaðhvort að draga
úr sívaxandi mannfalli sínu eða hafa
ekki lengur bolmagn til að halda
taki sínu á Kosovo.“
Forsetinn sagði að Kosovo gæti
STEFNAN
Hvað tekur við, herra Milosevic?
Hinn 19. október 1998 birtist í serbneska
vikuritinu Evropljanin grein eftir ritstjóra
þess, Slavko Curuvija og Aleksandar Tij-
anic. I greininni voru Slobodan Milosevic
og undirsátar hans harðlega gagnrýndir
-----------------------------------7--------
fyrir kúgun á serbnesku þjóðinni. I kjölfar
útgáfunnar var blaðið gert upptækt og rit-
stjórunum gert að greiða háar fjársektir.
Síðastliðinn sunnudag hlaut annar ritstjór-
anna hinn hæsta dóm, Curuvija var skotinn
til bana. Hér fylgir útdráttur úr greininni.
ANDOFIÐ
HÆSTVIRTUR forseti. Yður er
e.t.v. ekki kunnugt um að í ríki yðar
var framið valdai'án í síðustu viku.
Þvert á fullyrðingar yðar um að
komið hafí verið í veg fyrir hættuna
af hernaðaraðgerðum, hafa sam-
starfsmenn yðar í ríkisstjórninni
haldið ólýðræðislegum tilskipunum
til streitu. Þeir hafa viðhaldið styrj-
aldarástandi, fellt almenn lög úr gildi
og tekið yfír stjórn ríkisins.
Orð þessi eru rituð með tjáningar-
frelsið í huga. Áhyggjur okkar eni
þó mun víðtækari en svo. Herlögum
og stríðsástandi hefur verið lýst yfír
í Júgóslavíu þrátt fyrir að þjóðarör-
yggið er ekki í hættu. Þessi þróun
hefúr farið framhjá yður. Hvers
vegna? Er það ef til vill vegna þess
að þér neitið að horfast í augu við af-
leiðingar stjórnartíðar yðar? Eða er
það vegna þess að þér eruð þreyttir
á að stjórna ríkinu? Eða er það
vegna þess að þér hafið gernýtt
traustið sem meirihluti serbnesku
þjóðarinnar sýndi yður er þér tókuð
við völdum? Eru galdraþulur yðar,
eitt sinn fullar af ráðkænskubrögð-
um, uppurnar?
Hver Serbi, lífs eða liðinn, getur
vitnað til um hvað gerst hefur. Öllu
Reuters
SLAVKO Curuvija, ritstjóri
serbneska vikuritsins Evropljan-
in var rnyrtur 11. apríl sl. Höfðu
serbnesk stjdrnvöld haft horn í
síðu Curuvijas vegna skrifa hans.
því sem Serbar hafa skapað á þess-
ari öld hefur verið kastað á glæ: Ríki
og landamærum; stöðu okkar sem
bandamanna í tveimur heimsstyij-
öldum; þjóðarstolti; aðild að alþjóð-
legum stofnunum; vitund Serba sem
evrópskrar þjóðar; þjóðin hefur þró-
að með sér yfirbragð árásaraðilans,
þjóðarmorðingjanna, sem búa í síð-
asta vígi kommúnismans í Evrópu.
Agæti og verðleika serbneskra
stofnana hefur verið eytt með kerfís-
bundnum hætti. Þér hafíð fært æðri
menntastofnanir niður á stig
samyrkjubúa, lýst lista- og vísinda-
samfélaginu sem sjúkrastofnun. Þér
hafið niðurlægt kirkju, löggjöf, fjöl-
miðla og stjómkerfið.
Undir því yfirskini að um þróun -
réttnefndur þjófnaður - hafi verið að
ræða, hafið þér vannært hinn al-
menna borgara meðan þér hlúið að til-
komu nýrrar stéttar „hinna útvöldu".
Þér hafið látið þröngum hópi
stuðningsmanna eftir stjórn ríkis-
fjármála. Sömu aðilar hagnast á
stuðningi yðar og vernd. Embættis-
menn ríkisins lifa líkt og lénsherrar
meðal örvæntingarfullrar og fátækr-
ar alþýðu. Stærstu fyrirtækjum er
stjórnað af einkavinum yðar.
Þjóð yðar hnignar. Serbar hafa
látist af völdum sjúkdóma sem eru
annað hvort auðlæknanlegir eða fyr-
irfinnast hvergi annars staðar í ver-
öldinni. Lyf eru ekki til, heilsugæslu-
kerfið er að hruni komið og almenn-
ingur snýr sér að róandi lyfjúm á
sama hátt og vítamín eru notuð með-
al þróaðra þjóða.
Hvergi í Evrópu eru skipulögð
glæpasamtök og ríkisvaldið mægð
svo sterkum böndum sem í Serbíu.
Glæpagengi stjórna dreifingu nauð-
synlegra matvæla og þjónustu.
Dauðasveitir eru starfræktar. Morð
og ofbeldi á götum úti eru daglegt
brauð og ríkisvaldið hefur í raun
hafnað því að bera ábyrgð á öryggi
og eignum borgaranna.
Þér hafið ást á ráðabruggi, dulúð
og öryggisleysi annarra. Þér hafið
skapað aðstæður þar sem allir emb-
ættismenn verða að treysta á vel-
þóknun yðar, og eru þvi dæmdir til
svikráða, hver gegn öðrum. Afleið-
ekki fengið sjálfstæði þar sem það
væri ekki til þess fallið að tryggja
stöðugleika á Balkanskaga til lengri
tíma litið. Hann sagði að stöðugleik-
inn gæti hins vegar verið háður þvi
að raunverulegu lýðræði yrði komið
á í Serbíu og bætti við að Milosevic
hefði ítrekað beitt hervaldi í löndum
gömlu Júgóslavíu í því skyni að
stofna „Stór-Serbíu“.
„Til þess [að tryggja stöðugleika
á Balkanskaga] þarf lýðræðisleg
umskipti í Serbíu, vegna þess að
lýðræðisríkin á svæðinu verða
aldrei örugg með herskáa harð-
stjórn á meðal þeirra," sagði Clint-
on.
Þjóðaröryggisráðgjafi forsetans,
Sandy Berger, sagði þó að með
þessum ummælum væri Clinton
ekki að hvetja til þess að Milosevic
yrði steypt af stóli. Bandaríkja-
menn hefðu stutt serbneska stjórn-
arandstæðinga og fjölmiðla, sem
eru andvígir stefnu Milosevic, og
myndu halda því áfram af enn meiri
krafti.
Telur samruna við Evrópu
bestu lausnina
Clinton sagði það skiljanlegt að
Kosovo-Albanar skyldu vilja sjálf-
stæði og telja það forsendu þess að
þeir geti lifað í héraðinu eftir að
Serbar hafa flæmt hundruð þús-
unda manna úr héraðinu. „En ég tel
enn að það sé ekki besta lausnin.
Kosovo hefur ekki burði til að verða
lífvænlegt ríki. Auk þess óttast ná-
grannaríki Júgóslavíu að Kosovo
verði óstöðugt og að óstöðugleikinn
sjálfur verði smitandi.“
Hann sagði að NATO myndi
halda til streitu þeirri kröfu sinni að
albanska flóttafólkið fengi að snúa
aftur til Kosovo og að héraðið fengi
sjálfstjóm undir vemd alþjóðlegra
öryggissveita. Hann útskýrði þó
ekki hvemig Serbar og Kosovo-Al-
banar gætu lifað saman á meðan
Milosevic er enn við völd.
Clinton sagði að ekki væri rétt að
leysa hin ýmsu svæði í suðaustur-
hluta Evrópu upp í sjálfstæð ríki
þar sem það myndi auka líkumar á
frekari stríðsátökum, þjóðernis-
hreinsunum, kúgun og hefndum.
„Besta lausnin fyrir Kosovo, Serbíu,
Bosníu, Króatíu, Makedóníu og öll
hin löndin í Suðaustur-Evrópu er
ekki enn ein breytingin á landa-
mærunum, heldur meiri sammni
við Evrópu þar sem fullveldi skiptir
máli en landamærin verða sífellt
opnari og hafa æ minni þýðingu í
neikvæðri merkingu."
ingar ráðabmggsins eru þær að lítt
nýtir og siðlausir einstaklingar klifra
upp metorðastigann. Þér hafið ýtt
undir lýðskrum og persónudýrkun.
Þér hafið ítrekað neitað að segja
hvaða samfélagssýn þér hafið: Sósíal-
isma, kapítalisma eða eitthvað annað.
Fólki hefur verið innrætt varan-
legt stríðsástand, auk ótta þess við
ofríki lögreglunnar og fylgisveina
hennar, sem stæra sig af því að geta
fyrirskipað dauða alúa þeirra sem
þeim mislíkar. Algemar undirgefni
er krafist.
A valdatíma yðar hafa spámenn,
blóðsugur, skottulæknar og skrímsli
vaðið uppi. Einstaklingar þessir hafa
lofsungið dauða og stríð, en ávallt
forðast að vera í fremstu víglínu.
Þessir sömu einstaklingar hafa hald-
ið því fram að í þessu felist sérkenni
kynþáttar okkar, stefnu okkar, ör-
laga okkar.
Þér hafið eyðilagt umburðarlyndi
þjóðarinnar með því að stuðla að til-
búnum átökum og att saman fátæk-
um og velmegandi, borgarbúum og
landsbyggðarfólki, Serbum og Svai’t-
fellingum, lögreglu og her.
Hæstvirti forseti. Þjóð yðar og
meðbræður, hafa undanfarin tíu ár
búið í ríki óttans, umluktu dauða,
eymd, ógnum og örvæntingu. Æ fleiri
landssvæði hafa verið tekin af Ser-
bum - sem þeir væru látnir nú þegar.
Serbar eignast æ færri börn. Börnun-
um er fúslega fórnað. Hungraðir og
niðurlægðir hafa þegnar yðar verið
þurrausnir viljanum og hafa ekki
styrk til að hreyfa við mótmælum.
Það er skylda okkar, hæstvirtur
forseti, að standa gegn ólögum og
örvæntingu.
Bréf þetta er hæverskt framlag
okkar í baráttunni við óttann.