Morgunblaðið - 26.06.1999, Blaðsíða 20

20 LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Sveiflur í gengi krón-
unnar eftir vaxtahækkun
Holberg Másson
hjá Netverki
Ráðningar
fylgja
stækkun fyr-
irtækisins
HOLBERG Másson, stofnandi
hugbúnaðarfyrirtækisins Net-
verks, hyggst einbeita sér að
fjármögnunar- og tæknivinnu
fyrir fyrirtækið á næstunni. I
frétt blaðsins í gær var rang-
lega haft eftir honum að aðrir
myndu taka það verk að sér.
Holberg hefur dregið sig úr
daglegum rekstri, þar sem fyr-
irtækið vex ört þessa dagana.
Hann gegnir nú stöðu varafor-
manns og framkvæmdastjóra
stjórnar. David Allen hefur
tekið við stöðu framkvæmda-
stjóra og Alan Willsher við
stöðu formanns stjórnar. Báðir
hafa þeir mikla reynslu í
stjómun og rekstri fyrirtækja
og hafa unnið hjá fyrirtækjum
á borð við IBM og Cisco Sy-
stems í Evrópu.
„Eg reyni að fá til liðs við
mig sem hæfast fólk og þetta
er liður í því. Við erum stolt yf-
ir því hversu hæfir einstak-
lingar hafa fengist til starfans.
Við höfum verið að ganga frá
stórum samningum, sem gerðu
nauðsynlegt að flýta því að fá
inn fleiri stjómendur," segir
Holberg, sem segist ekki geta
sagt nánar frá samningunum.
GENGI íslensku krónunnar hefur
sveiflast nokkuð að undanfömu í
kjölfar vaxtahækkunnar Seðlabank-
ans 15. júní síðastliðinn. Samkvæmt
heimildum Morgunblaðsins hefur
gengisvísitala krónunnar verið á bil-
inu 112,95 til 114,02 frá því Seðla-
bankinn hækkaði vextina en virðist
nú vera að stöðvast í kringum 113
stiga markið, var þannig til dæmis
113,40 um hádegi í gær. Raunar
hefur krónan verið að veikjast frá
því snemma í marsmánuði en sam-
kvæmt útreikningum FBA, sem
birtir eru í síðustu mánaðarskýrslu
bankans, virðist sem greina megi
nokkurra mánaða sveiflu í gengi
krónunnar.
Friðrik St. Halldórsson hjá Bún-
aðarbankanum segir að í kjölfar
vaxtahækkunar Seðlabankans hafi
krónan styrkst og hafi gengisvísital-
an lækkað um nær eitt prósent
fyrst á eftir, úr rúmlega 114 í rúm-
lega 113. „Ég spái því að krónan
verði á þessu bili næstu mánuði. Þó
svo að fjárstreymi úr landi vegna
verðbréfakaupa sé töluvert, sem
ætti að þrýsta genginu niður, eru
bankamir og fleiri að taka erlend
lán sem vega á móti,“ segir Friðrik.
Hækkandi gengi
á næstu mánuðum
Einar Pálmi Sigmundsson, sér-
fræðingur hjá Islandsbanka -
F&M, telur einnig að vaxtahækkun
Seðlabankans og nýjar lántökur ís-
lenskra banka erlendis muni
styrkja krónuna. „Við höfum hins
vegar ekki trú á mikilli hækkun
krónunnar því viðskiptahallinn er
enn vandamál og miklar fjárfesting-
ar innlendra aðila erlendis halda
aftur af krónunni.“
Einar Pálmi segir að margir hafi
haft nokkrar áhyggjur þegar krónan
var sem veikust í maí síðastliðnum.
„Við teljum að eftir vaxtahækkun
Seðlabankans og ekki síður vegna
yfirlýsinga forráðamanna hans í
kjölfarið um að þeir vilji sjá krónuna
styrkjast, muni krónan ná jafnvægi.
Þessar yfirlýsingar nú eru mun af-
dráttarlausari en yfirlýsingar bank-
ans í febrúar sem að sumra mati
voru nokkuð misvísandi. Svo virðist
sem misvísandi yfirlýsingar bankans
í febrúar hafi komið í veg fyrir að
gengið hækkaði þá og raunar haft
gagnstæð áhrif,“ segir Einar Pálmi.
Hreyfingin eðlileg
í máli Einars Amar Olafssonar,
sérfræðings hjá FBA, kom fram að
hreyfingin á gjaldeyrismarkaðnum
eftir að Seðlabankinn hækkaði vext-
ina hafi verið eðlileg, enda hafi við-
skipti aukist í kjölfar hækkunarinn-
ar.
„Krónan var tiltölulega stöðug en
þó lítillega að veikjast vikumar á
undan vaxtahækkuninni en þess ber
að geta að veltan á markaðnum var
mjög lítil. Sveiflumar nú stafa af
mjög auknum viðskiptum meðan
markaðsaðilar em að koma sér
saman, ef svo má segja, um hvaða
virði krónan eigi að hafa. Við eigum
von á því að sveiflumar haldi áfram
eitthvað næstu daga en teljum að
krónan eigi annars eftir að styrkj-
ast nokkuð á komandi mánuðum,“
segir hann.
Ekki líkur á að
krónan styrkist
Amar Jónsson, hjá Viðskipta-
stofu Landsbanka Islands, segist
ekki telja að krónan muni styrkjast
á næstu mánuðum. „Við höfum lagt
megináherslu á að vaxtamunur milli
Islands og annarra landa er mjög
mikill og það mun eflaust styrkja
krónuna eitthvað á næstunni. Hins
vegar höfum við bent á hættumerki
samhliða miklum viðskiptahalla og
einnig er að okkar mati ástæða til
að hafa áhyggjur af versnandi sam-
keppnisstöðu íslenskra fyrirtækja
vegna vaxtamunarins. Þessir þættir
gætu veikt krónuna þegar til lengri
tíma er litið," segir Amar.
Lítil áhrif af viðskiptum
með bréf DeCODE
Nokkuð skiptar skoðanir vom
meðal viðmælenda Morgunblaðsins
um hvaða áhrif nýleg viðskipti með
hlutabréf í fyrirtækinu DeCODE
fyrir um 6 milljarða króna hafi haft
á gengi krónunnar. Nokkrir töldu
að þau viðskipti hefðu dregið úr
áhrifum af vaxtahækkunum Seðla-
bankans að einhverju leyti eða
seinkað þeim nokkuð.
í Morgunkomi FBA í vikunni er
að finna umfjöllun um þetta. Þar
segir að ljóst sé að ef allri þessari
upphæð yrði í einni svipan skipt yfir
í dollara sé ljóst að það hefði nokkur
áhrif á gengi krónunnar. „A móti
kemur að fjármálastofnanir munu
sjálfar eiga á milli þriðjung og
helming bréfanna um nokkurt
skeið, en þær munu vafalítið skuld-
setja sig til jafns í dollumm, til að
halda gjaldeyrisjöfnuði stöðugum.
Sumir annarra fjárfesta munu
einnig ætla að taka erlend lán fyrir
hluta kaupanna. Enn fremur skal
þess getið að bréfin verða greidd á
nokkurra vikna tímabili. Af ofan-
sögðu má vera ljóst að gjaldeyrisút-
streymis vegna þessara viðskipta
mun lítt eða ekki verða vart á mark-
aði með íslenskar krónur,“ segir í
Morgunkomi.
Viðmælendur vom hins vegar
sammála um að engin áhrif yrðu af
breyttri samsetningu gengisskrán-
ingarvogar á stöðu krónunnar þar
sem um mjög óvemlegar breyting-
ar væri að ræða.
íslensk heimili skulduðu 440 milljarða um síðustu áramót
Di eg-ur saman með
eignum og skuldum
EIGNIR OG SKULDIR HEIMILANNA
Skipting eigna heimilanna Skipting skulda heimila
í árslok 1998 víð lánakerfið 1998
Fjáreignir__, Tryggingafélög 2,8% —[— Eignarleigur 1,6%
LÍN
Lifeyris-/
sjóðir /9,0%
Banka-
kerfið
.24,3%/
Húsnæðis-
lánasjóðir
53,3%;
Eignir samtals
1.388 mílljarðar kr.
Skuldir samtals
440 milljarðar kr.
NY GENGISSKRANINGARVOG
Byggt á viðskiptum 1998 Mynt Út- flutnings- vog Inn- flutnings- vog Gengis- skráningar- vog Breyting frá fyrri vog
Bandaríkin USD 25,88 23,50 24,69 0,61
Bretland GBP 14,01 11,99 13,00 -0,39
Kanada CAD 1,78 0,90 1,34 -0,03
Danmörk DKK 7,92 8,81 8,37 -0,79
Noregur NOK 6,95 7,74 7,34 -0,92
Svíþjóð SEK 2,04 5,41 3,73 -0,12
Sviss CHF 3,69 1,31 2,50 0,15
Evrusvæði* EUR 33,78 34,92 34,35 2,20
Japan JPV 3,95 5,42 4,68 -0,71
‘Breyting miöast viö þátttökulönd í evrusvæöi
Gengisskráningarvog endurskoðuð
Evra í stað
EMU-mynta
SKULDIR íslenskra heimila námu
um 440 milljörðum króna í lok árs
1998, samkvæmt bráðabirgðatölum.
A sama tíma námu eignir heimil-
anna um 992 milljörðum króna, ef
eign í lífeyrissjóðum er undanskilin,
en 1.338 milljörðum króna að henni
meðtalinni. Hrein eign heimila á ís-
landi, eða eignir að frátoldum skuld-
um, nam því 552 milljörðum án líf-
eyrissjóðseignar, en 948 að henni
meðtalinni, að því er fram kemur í
júníhefti Hagtalna mánaðarins, sem
Seðlabanki Islands gefur út.
Skuldirnar voru 138,8% sem
hlutfall af ráðstöfunartekjum heim-
ila í lok ársins 1998. Skuldirnar
voru 80,1% árið 1990 og 20,6% árið
1980, mælt með sama mælikvarða.
Hafa skuldir því nálega sjöfaldast í
hlutfalli við ráðstöfunartekjur á
átján árum.
Skuldir heimila voru 44,4% af
eignum heimilanna, án tillits til inn-
eigna í lífeyrissjóðum, í lok árs
1998, en 31,7% sé tekið tillit til
eignar forráðamanna heimila í líf-
eyrissjóðum landsmanna. Arið 1990
voru skuldimar 27,8% og árið 1980
voru þær 8,3%, án tillits til eignar í
lífeyrissjóðum.
Skuldir heimilanna jukust um
13,2% milli ára að nafnverði, en um
3% sem hlutfall af ráðstöfunartekj-
um og má rekja minni aukningu
hlutfallslega til óvenju mikillar
aukningar ráðstöfunartekna heimil-
anna á seinasta ári.
Eignir og
skuldir heimila
Húsnæði eru tæp 45% af eignum
heimilanna, en lífeyrissjóðseignir
eru í öðru sæti. Þar sem mark-
aðsvirði hlutabréfa í eigu forráða-
manna heimila er mun hærra en
framtalið nafnverð þeirra, og þar
sem 25 þúsund búslóðir eru óvá-
tryggðar og þar með ómetnar eru
eignir heimila líkiega vantaldar um
nálægt 500 milljarða króna.
Stærstur hluti skulda heimilanna
er við íbúðalánasjóði, en skuldir við
bankakerfið koma þar á eftir. Þrátt
fyrir nálega sjöföldun skulda sem
hlutfall af ráðstöfunartekjum frá
1980 til 1998 hefur árleg greiðslu-
kvöð ekki vaxið eins mikið, vegna
lengri lánstíma og lægri vaxta, seg-
ir í Hagtölum.
Aiþjóðiegur
samanburður
Séu skuldir heimila sem hlutfall
af ráðstöfunartekjum þeirra skoð-
aðar milli landa sést að þetta hlut-
fall skulda 35% árið 1997 á Ítalíu,
69% í Frakklandi, 103% í Banda-
ríkjunum,, 111% í Bretlandi, 116%
í Kanada, 136% á íslandi árið 1997
og 109% í Japan, en sú tala er frá
1996.
GENGISSKRÁNINGARVOG ís-
lensku krónunnar hefur verið end-
urskoðuð í ljósi utanríkisviðskipta
ársins 1998, að því er fram kemur
í fréttatilkynningu frá Seðlabanka
íslands. Síðast var vogin endur-
skoðuð í júní á síðasta ári, en nýja
vogin mun mæla gengisbreytingar
þar til næsta endurskoðun fer
fram, sem verður um svipað leyti
á næsta ári.
Þær breytingar hafa verið gerð-
ar á gengisskráningarvoginni að
evran mun leysa af hólmi gjald-
miðla þeirra Evrópuríkja sem eiga
aðild að Efnahags- og myntbanda-
laginu, en sú breyting hefur einnig
í för með sér að írska pundið og
austurríski skildingurinn eru tek-
in óbeint inn í gengisskráninguna.
Við þetta hækkar vægi evrunnar í
voginni nokkuð, en áður var við-
skiptum við Austurríki og Irland
deilt niður á þær myntir sem
mynduðu SDR, þ.e. bandaríkjadal,
þýskt mark, japanskt jen, fransk-
an franka og sterlingspund.
Þeir gjaldmiðlar sem falla út úr
voginni nú með tilkomu evrunnar
eru finnska markið, franski frank-
inn, belgíski frankinn, hollenska
gyllinið, þýska markið, ítalska lír-
an, portúgalski eskútóinn og
spænski pesetinn.
Ekki
stefnubreyting
Ingimundur Friðriksson, að-
stoðarbankastjóri Seðlabanka Is-
lands, leggur áherslu á að ekki sé
um breytta gengisstefnu að ræða
og segir breytingamar í samræmi
við reglur sem settar voru fyrir
nokkrum árum um ákvörðun
gengisskráningarvogar.
,J\rið 1991 var tekin upp mjög
einfölduð gengisskráningarvog
sem aðeins innihélt dollar, jen og
ECU. Hún var endurskoðuð árið
1995 og þá var um leið ákveðið að
vogin skyldi endurskoðuð einu
sinni á ári í ljósi viðskipta ársins á
undan. Þetta tryggir að vogin er
löguð að samsetningu utanríkis-
viðskipta á hverjum tíma. Breyt-
ingamar nú, sem eru þær fjórðu
frá ‘95, era fyrst og fremst tækni-
legar og ekki er um nein grund-
vallaratriði að ræða,“ segir Ingi-
mundur.