Morgunblaðið - 26.06.1999, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1999 28
ERLENT
Fyrirætlanir Rússa
urðu að engu
Reuters
UM eitt hundrað rússneskir hermenn sem voru á leið til Kosovo frá
Bosníu um miðjan mánuðinn snéru aftur til Bosníu er þeir voru
komnir til Bijeljina, skammt frá landamærunum við Júgóslavíu.
Hófdrykkja
hvorki skaðleg
né bein heilsubót
HIN ófyrirséða innreið um 200
rússneskra hermanna til Kosovo-
héraðs 12. júní sl. var hluti af mun
stærri hemaðaraðgerð rússneskra
hermálayfirvalda þar sem fyrii-hug-
að var að senda a.m.k. 1.000 her-
menn til héraðsins. Par áttu her-
sveitir Rússa að taka sér stöðu í
norðvesturhluta Kosovo og mynda
friðargæslusvæði undir rússneskri
stjóm. Bandaríska dagblaðið Was-
hington Post hefur þetta eftir vest-
rænum hermálasérfræðingum sem
segja að fyrirætlanir Rússa hafi
orðið að engu vegna andstöðu ung-
verskra, búlgarskra og rúmenskra
stjómvalda við að leyfa Rússum að
fljúga í lofthelgi sinni.
Telja sérfræðingarnir að er
Bandaríkjastjórn hafi fengið veður
af fyrirætlunum Rússa hafi hún
hvatt ríki Austur-Evrópu óspart til
að banna Rússum að fljúga í loft-
helgi sinni. Þá hafi bandarískir
embættismenn hringt í rússneska
starfsbræður sína á „ókristilegum
tíma“ laugardaginn 13. júní og tjáð
þeim að ef rússnesk stjórnvöld
myndu fara út í einhliða aðgerðir,
þvert á vilja aðildarríkja Atlants-
hafsbandalagsins, (NATO), myndu
þau stefna velvilja í þeirra garð, í
tengslum við undirritun friðarsam-
komulagsins, í voða.
Agreiningur er þó enn uppi um
hvort fyrirætlanir Moskvustjómar
hafi verið á þá leið að skapa eigið
umráðasvæði í Kosovo eða hvort
hugmýndin hafi verið að styrkja
samningsstöðu Rússa í samninga-
viðræðum um stjóm hins alþjóðlega
friðargæsluliðs í Kosovo. Hverjar
sem forsendur aðgerðanna vora tel-
ur háttettur embættismaður innan
bandaríska utanríkisráðuneytisins í
samtali við blaðið að ef Rússum
hefði tekist að koma 1.000 hermönn-
um til héraðsins, hefði það haft „al-
varlegar afleiðingar fyrir stuðning
þann sem Rússar hafa“.
Talið er að Rússar hafi verið afar
nærri því að takast að auka við her-
styrk sinn á jörðu niðri er þeir
fengu tímabundið leyfi ungverskra
stjómvalda til að fljúga sex Ilyus-
hin-76 herflutningavélum um loft-
helgi Ungverjalands. Bandaríkja-
menn komust á snoðir um málið og
fóru þess á leit við Ungverja að
Rússum yrði bannað að nota ung-
verska lofthelgi til liðsflutninganna.
Þá er talið að Ungverjar hafi haft
samband við rússnesk hermálayfir-
völd og tjáð þeim að leyfi ungverska
þingsins yrði að liggja fyrir ef af
fluginu ætti að geta orðið.
Margt er enn á huldu
Af frásögnum þeirra að dæma er
gerst til málsins þekkja telur Was-
hington Post Ijóst að fyrirætlanir
Rússa hafi verið skipulagðar í þaula
og að málinu hafi verið leyndu til að
vekja ekki óþarfa athygli. Þá telja
sérfræðingar að aðgerðirnar sem
fyrirhugaðar vora hafi verið mun
metnaðarfyllri en þær urðu síðan.
Enn er þó margt á huldu um til-
drög fyrirætlana Rússa og hina eig-
inlegu ákvarðanatöku sem að baki
lá. Háttsettir embættismenn varn-
armálaráðuneytisins í Washington
hafa tjáð blaðinu að mikil eining
hafi legið að baki ákvörðun Rússa,
þ.m.t. Boris Jeltsín forseta, um að
senda fjölda rússneskra hermanna
til Kosovo er friðarsamkomulagið lá
fyrir. Heimildarmenn Washington
Post í Moskvu segja að forsetinn
hafi samþykkt innreið hinnar 200
manna hersveitar áður en hún hélt
frá norðurhluta Bosníu-Her-
segóvínu, í símtali við Georgi
Shpak, hershöfðingja og yfirmann
rússneska herráðsins.
I viðtali við rússneskt dagblað
sagði Shpak: „Aðgerðin var mjög
vel undirbúin. Meginvandinn var að
dylja þá staðreynd að liðsflutning-
arnir höfðu verið skipulagðir tals-
vert áður en af þeim varð.“
Vestrænir sérfræðingar og heim-
ildarmenn í Moskvu telja að þáttur
Jeltsíns forseta í máli friðargæslu-
sveitanna hafi verið mjög lítill, í
apríl sl. spurði Jeltsín hershöfðingja
sína um áhrifaleysi Rússlands á al-
þjóðavettvangi. „Hvers vegna eru
þeir ekki hræddir við okkur?“
spurði Jeltsín en fékk engin svör.
Hjá bandarískum og rússneskum
samningamönnum, sem funduðu í
Helsinki um síðustu helgi og leituð-
ust við að finna lausn á stjórn frið-
argæslumálsins í Kosovo og því
hvert hlutverk Rússa ætti að vera í
héraðinu, gekk hvorki né rak í við-
ræðum fyrr en William Cohen,
vamarmálaráðherra Bandaríkj-
anna, fór fram á að eiga einkafundi
með Igor Sergejev, rússneskum
starfsbróður sínum. Nærvera rúss-
neskra harðlínumanna innan hers-
ins hafði fram að þeim tíma komið í
veg fyrir nokkurn árangur.
Jafnvel á þeim tíma er talið að
Jeltsín hafi lagt hart að Sergejev að
samþykkja ekkert nema Rússum
yrði úthlutað umráðasvæði í
Kosovo. Annað væri ótækt. Annað
kom hins vegar á daginn.
Eftir afar langa samningalotu
sögðust þeir Sergejev og Igor
Ivanov utanríkisráðherra þurfa að
eiga lokasímtal við Jeltsín forseta
og fá endanlegt samþykki hans fyr-
ir samningnum sem gerði ekki ráð
fyrir rússnesku umráðasvæði. I við-
tali við Washington Post var einn
hinna bandarísku samningamanna
spurður um það hvort ráðherramir
hefðu rætt við Jeltsín. „Þeir tjáðu
okkur að þetta hefði verið Jeltsín,“
sagði embættismaðurinn.
HÓFLEG áfengisneysla er ekki
heilsubætandi, öfugt við það sem
ýmsar rannsóknir hafa bent til,
og mikil drykkja tvöfaldar lík-
urnar á því, að karlmenn deyi af
völdum hcilablóðfalls, að því er
segir í niðurstöðum nýrrar rann-
sóknar og breska ríkisútvarpið,
BBC, greindi frá. Ekkert bendir
heldur til þess að hófdrykkja sé
hættuleg.
Rannsóknin var umfangsmikil
og stóð í 21 ár. Þykir hún hafa
staðfest að mikil áfengisneysla sé
mjög skaðleg heilsunni, en niður-
stöðurnar stangast á við niður-
stöður fyrri rannsókna, sem
höfðu bent til þess að hjartasjúk-
dómar væru fátíðari hjá þeim
sem drukku reglulega og í hófi.
Niðurstöðurnar nú benda ekki
til umtalsverðrar aukningar á
hættu á hjartasjúkdómum meðal
þeirra karlmanna sem drukku
mest, af þeim sem rannsóknin
náði til, en þeim sem drukku
meira en 35 drykki á viku var
tvisvar sinnum hættara við að
deyja af völdum heilablóðfalls.
Rannsóknin var kostuð af
breskum samtökum á svið rann-
sókna á heilablóðfalli, og sögðu
samtökin niðurstöðurnar vekja
athygli á tengslunum milli áfeng-
isneyslu og heilablóðfalls, eink-
um meðal ungs fólks.
Svipuð áhætta
George Davey Smith, prófess-
or við félagslæknadeild Bristol-
háskóla, er einn höfunda ritgerð-
arinnar um rannsóknina, er birt-
ist í læknaritinu Brítish Medical
Journal, og sagði hann í viðtali
við BBC að hvorki hafi fundist
vísbendingar um að hófdrykkja
væri heilsusamleg né skaðleg.
„Við komumst hins vegar að
því, að þeir sem mest drukku
voru í yfír tvisvar sinnum meiri
hættu en aðrir á að deyja af völd-
um heilablóðfalls, og það eru
ekki lítilvægar niðurstöður,"
sagði Smith. Hann sagði enn-
fremur að niðurstöðurnar væru í
samræmi við niðurstöður alþjóð-
legra rannsókna, sem hafi beht
til þess að dánartíðni væri hærri
meðal manna í Finnlandi, sem
drukku reglulega það mikið
áfengi að þeir fengju timbur-
menn daginn eftir, og manna í
Rússlandi sem drukku mikið í
einu.
Niðurstöður nýju rannsóknar-
innar benda til þess, að þeir sem
ekki drekka og þeir sem drekka í
hófi, eða allt að 14 drykki á viku,
séu í svipaðri hættu, og skipti þá
engu hvort þeir drukku bjór,
léttvín eða sterk vín. En þeim
sem drukku yfir 22 drykki á
viku, eða sem svarar hálfri
flösku af léttvíni á dag, var hætt-
ara með hverjum sopa.
Rannsakendurnir segja að
fyrri rannsóknir kunni að hafa
bent til heilsubætandi áhrifa hóf-
drykkju vegna tölfræðilegs mis-
skilnings. Niðurstöður margra
þessara rannsókna hafi sýnt að
dánartíðni væri lægri meðal hóf-
drykkjumanna en bindindis-
manna og ofdrykkjumanna. En
við túlkun þessara niðurstaðna
hafi ef til vill ekki verið tekið til-
lit til þess, að veikt fólk er lík-
legra til bindindis. Það forðist
áfengi sjúkdóms síns vegna; ekki
sé um að ræða að það sé veikt
vegna bindindis.
----------------
Bóluefni gegn
leghálskrabba-
meini?
Rejiters.
VISINDAMENN gera nú prófanir
á nýju bóluefni sem gæti hjálpað
til við að útrýma leghálskrabba-
meini í konum, sem er næstban-
vænasta krabbameinstegundin í
konum, á eftir brjóstkrabbameini.
Um tvö hundruð þúsund konur
deyja af völdum leghálskrabba-
meins á ári hverju en tiltekinn vír-
us (HPV) veldur leghálskrabba-
meini og smitast vírusinn við sam-
farir. Virkar bóluefnið áðurnefnda
þannig að það fær líkamann til að
mynda ónæmi við vírusnum með
því að telja honum trú um að vírus-
inn hafi gert árás á ónæmiskerfið.
Takist prófanir á bóluefninu vel er
vonast til að hægt verði að bólu-
setja unglinga áður en þeir byrja
að stunda kynlíf, og þannig yrði
komið í veg fyrir útbreiðslu vírus-
ins, og um leið hið banvæna leg-
hálskrabbamein.
iæyarhöfða 2-112 Reykjavík